AUTOPSIA - tregim

Autopsia

tregim nga Leonard Veizi

Mjeku psherëtiu. E kishin thirrur me urgjencë për të bërë një autopsi.

- Eja urgjent! - kishte dëgjuar zërin nga ana tjetër e linjës, ndërkohë që vetë ishte i trullosur nga një dremitje e gjatë në një nga poltronat e mëdha të dhomës së pritjes.

- Më lër të qetë, - ia kishte kthyer ai ftohtë, por, kur zëri nga ana tjetër këmbëngulte me forcë, ai ishte shpërgjumur dhe kishte thirrur.

- Ç’më çan kokën! Plaseni aty se vij nesër dhe ia hap zorrët”, - dhe e kishte përplasur me forcë receptorin e telefonit. Por zilja e telefonit tringëlloi kërcënueshëm vetëm tridhjetë sekonda më pas. - Tani në mes të natës e gjetët?! - ulëriu ai në telefon, por zëri nga ana tjetër lutej e lutej, sepse autopsia duhej bërë patjetër, për të gjetur shkaqet e një vdekjeje të papritur.

- Eja dhe bëje këtë djall autopsie! - i kishte thënë një koleg i vjetër, që kishte ndërhyrë duke ia marrë tjetrit receptorin nga dora.

Mendimi i parë që ia përshkoi trurin, pasi kishte pranuar më në fund që ta bënte me urgjencë atë autopsi, ishte se i duhej të kalonte gjithë natën midis të vdekurve të pakallur. Nuk ishte hera e parë, por as e fundit. Ishte një mënyrë jetese që i ndodhte prej vitesh. Prej shumë vjetësh. Aq shumë, saqë, ndonjëherë i dukej sikur kishte shekuj të tërë që jetonte ashtu. Me sa ditë, muaj e vite normale mund të barazohej një ditë brenda në morg? Dukej sikur aty kishin ardhur të gjithë profetët, perandorët, mbretërit, dukët, filozofët, kardinalët,… Brenda atyre mureve ishin shtrirë të tërë. Sa ishte vlera e një çasti të kaluar aty brenda?…

Pak minuta më vonë ishte gjendur me duart mbi timon duke e ngarë me shpejtësi marramendëse makinën e tij, një “Fiat” të vjetër e të goditur në dy-tri vende. Gjatë rrugës për në morg kishte sjellë nëpër mend një film romantik që s’kishte arritur ta shihte deri në fund, pasi lodhja dhe gjumi e kishin mundur si pa e kuptuar në atë poltronën e gjerë e të rehatshëm të dhomës së pritjes. Prej kohësh jetonte i vetëm në atë shtëpi të madhe dhe miku i tij më i mirë ishte televizori. Kishte kohë që priste ta shihte atë film, i cili vitin e fundit kishte fituar një çmim gjatë një festivali ndërkombëtar. “Ej, djall!… Si s’e pashë dot fundin!…. U martuan apo u ndanë? Se dhe ajo kuçka si shumë vërdallë e solli, kurse ai djali, edhe pse bukurosh, një trap i tëri ishte.”

Ai mori kthesën për t’u futur në katin e nëndheshëm të ngrehinës dymbëdhjetëkatëshe të spitalit. Një nga rojat me uniformë e nderoi. Mjeku as që e mori mundimin t’ia kthente përshëndetjen. Ndihej i lodhur. Kapitja vazhdonte ta mbante të kapluar të tërin.

- Ku e gjetën edhe këta! - foli me zë dhe e përplasi derën e makinës.

Në sallën e morgut ishte qetësi e plotë. Të vdekurit heshtnin në akullnajën frigoriferike. Qetësia e sallës e bënte edhe më të ftohtë atë mjedis që ndriçohej mirë nga neonet. Rendi drejt tryezës së tij, ku ishin vendosur njëra mbi tjetrën kartelat e shënimeve për kufomat që ndodheshin aty. Filloi t’i kalonte me radhë, ndonjë duke e parë shkarazi e ndonjë tjetër me shumë vëmendje. Njëri prej emrave iu duk shumë i njohur. Autopsinë e tij e kishte bërë që prej disa ditësh. “Hm!… E paskan harruar plakun! S’paska kush ta varrosë, me sa duket.” E la mënjanë kartelën e tij. Pastaj vazhdoi me të tjerat. Kartela, kartela, kartela… Emrat e tjerë ishin të panjohur.

Ishte i vetmi që punonte prej një kohe të gjatë në morgun e spitalit. Më të vjetrit se ai tashmë kishin dalë në pension. Ndonjëri prej tyre mund të kishte vdekur edhe i çmendur. Pasi kishte përfunduar studimet në Fakultetin e Mjekësisë në degën e kirurgjisë, i kishin thënë se, po të punonte disa vjet në morg, do të kishte edhe më shumë përvojë për sëmundjet e brendshme. I nxitur nga pasioni dhe dëshira për të mësuar edhe më shumë në profesionin e tij, ai kishte pranuar me qejf. Që nga ajo periudhë, koha kishte rrjedhur si pa e kuptuar. Po të merrte mundimin për të numëruar, bëheshin mijëra e mijëra orë mes të vdekurve, në atë pavion të akullt që vazhdimisht ndriçohej nga llambat fosforeshente. Bisturia e tij kishte prerë vetëm trupat e pajetë, për të zbuluar enigmat që fshihnin ata, dhe asnjëherë nuk kishte prerë për të operuar një njeri të gjallë, të cilin mund ta ndihmonte që të vazhdonte të jetonte. Dëshironte shumë të ishte atje lart, në sallat e vërteta të operacionit. Tashmë, thellë brenda vetes, ndiente se, edhe po t’i jepej ai rast, sërish do ta konsideronte pacientin si një të vdekur. Trembej nga një operacion i vërtetë.

I qëllonte shpesh të bënte rojë nate. I pëlqente të punonte orëve të vona. Vetëm. Në qetësi. Ishte miqësuar me atë mjedis të heshtur dhe monoton, si dimri polar. Herë-herë ulej pranë kufomave dhe bisedonte me ta, si të ishin njerëz të gjallë e të etur për biseda pa fund.

U rrotullua një copë herë nëpër pavion dhe nuk po e kuptonte pse po ia vononin punën për të cilën e kishin thirrur me aq urgjencë. Ndihej i lodhur. I flihej. U ul në poltronën e tij dhe vari kokën mbi gjoks.

Nuk e kuptoi në ishte duke dremitur apo jo, veçse ndieu derën të hapej papritur me kuisje. U tremb. Hodhi vështrimin  e përgjumur nga dera dhe mallkoi nëpër dhëmbë. Mbi një shtrat lëvizës po i sillnin kufomën, të cilës duhej t’i bënte autopsinë.

- Ç’ishte gjithë kjo urgjencë? - e pyeti mjekun që solli kufomën.

- Një djall e di! - mërmëriti tjetri.

- Nuk priste puna deri nesër?

- Mbase nuk priste, - tha tjetri dhe i zgjati kartelën. - Urdhëro. Këtu duhet t’i kesh të gjitha.

Kufoma ishte mbuluar me një çarçaf të bardhë, si gjithmonë. Kolegu i tij u zhduk. Mbeti vetëm me kufomën. Shkoi të merrte veglat dhe befas ndjeu një zhurmë. Ktheu kokën gjithë ankth. Iu duk sikur i vdekuri kishte lëvizur. Krahu i kufomës kishte rrëshqitur jashtë tryezës.

- Ta marrë djalli! - shfryu ai nëpër dhëmbë dhe u afrua për ta rregulluar. Por shtangu… Nuk po u besonte syve: Një unazë në gishtin e kufomës e bëri që t’i kalonin të dridhura. E preku. Ishte pikërisht ajo… Unaza e tij. Zemra filloi t’i rrihte me shpejtësi. - Nuk është e mundur, - belbëzoi.

E hoqi mbulesën dhe… Oh!… Mbeti pa frymë. Përgjumja iu largua menjëherë. E pamundur për ta besuar, por… Fërkoi sytë dhe e vështroi  përsëri. Ai,… ai… domethënë… ai. Vetëm se i vdekur.

- Qen! - tha dhe fjala i fërshëlleu nëpër dhëmbë.

Ishte ai që vite më parë i kishte marrë gruan. E kishte turpëruar në sy të të gjithëve. Ia kishte marrë edhe unazën. Ose më mirë ia kishte dhënë vetë ajo. Po ç’rëndësi kishte kjo? Prej vitesh unazën e tij të martesës e mbante një tjetër. Dhe ajo ishte vërtet një unazë e veçantë. Gurë të vegjël diamanti të ngjitur njëri pas tjetrit formonin emrin e saj. Dikur e mbante vetë. Tani e shihte në dorën e një tjetri. Ky ishte kulmi. Por nuk mbaronte me kaq. Kishte qenë ai që e kishte penguar gjithmonë të hynte në sallën e kirurgjisë, dhe e kishte detyruar që të mbetej aty, në atë sallën e nëndheshme e të ftohtë akull. Sepse nuk donte që t’i ngjiste ato shkallë, pasi atje në katin e tretë, në anën lindore të ngrehinës së spitalit, në sallën e lindjeve, ish-gruaja vizitonte gratë shtatzëna. Kishte qenë ai që… Eh!

- Më re në dorë më në fund, more plehrë! - psherëtiu me një lloj lehtësimi.

Kishte dashur ta vriste. Kishte bërë plane pa fund. Kishte menduar t’i zinte pusi te dera e shtëpisë, pastaj në hyrje të spitalit. Por asnjëra nuk kishte funksionuar. Pastaj, pak nga pak e kishte kuptuar se, edhe pse me një urrejtje të madhe, sërish nuk ishte i zoti të hakmerrej duke shkrepur këmbëzën e armës. Një zgjidhje tjetër duhej të gjente.

Dhe çdo natë lodhej për ta gjetur…

Por tani nuk ishte nevoja. Ai kishte vdekur dhe gjendej mbi tryezën e morgut.

Nuk po u besonte syve.

Ishte ai, i tëri, armiku i tij më i madh, të cilin kishte dashur ta shihte gjithmonë të përgjakur në këmbët e veta. Dëshira i ishte përmbushur. Tashmë armiku ishte kthyer në një kufomë. Do të kishte dashur ta vriste vetë, por… Hodhi sytë mbi kartelën shoqëruese. Ishte e vërtetë, nuk ishte në ëndërr. E kishin sjellë me urgjencë. Helmim. I kishin bërë edhe lavazh, por…

Ngriti duart lart.

- O Zot që je në qiell! U shenjtëroftë emri yt!

…Nuk kishte më armiq. Ankthi tashmë kishte marrë fund.. Me siguri dikush do t’i kishte hedhur pak helm në gotën e verës. Përndryshe s’kishte kuptim që i kishin bërë lavazh dhe s’e kishin shpëtuar dot. Ndoshta ndonjë armik tjetër, i heshtur. Ndoshta ajo, ish-bashkëshortja e tij, me të cilën kjo kufomë dikur ndante shtratin. Fati kishte dashur që pikërisht atij t’i binte shansi që t’i bënte autopsinë armikut të tij, më të keqit, më të egrit, më të pashpirtit. Dhe sigurisht që do t’ia bënte. Madje, me shumë kënaqësi.

Fillimisht ia hoqi unazën nga gishti dhe, pasi e fshiu pas përparëses së bardhë, e vuri në gishtin e vet.

- Këtu e ka vendin, - tha dhe po e shikonte atë unazë me sy të ngazëllyer.

Këmbëngulja bezdisëse e dy kolegëve të tij në telefon tashmë kishte rezultuar një kënaqësi pa fund. “Sa mirë që më thirrën!” - tha me vete. Të nesërmen do t’i ftonte për një drekë në një nga restorantet e mira jashtë spitalit dhe nuk do t’u fliste i zemëruar e t’u mbante inat që e kishin çuar në mes të natës për të bërë një autopsi.

Mori në dorë bisturinë. Hm! Nuk po dinte se nga t’ia fillonte. E vendosi tehun e mprehtë te gryka dhe me një lëvizje të shpejtë e tërhoqi deri poshtë barkut... Oh, çfarë ngazëllimi! Oh!… Asnjëherë nuk ishte ndier më i lumtur, më i eksituar!… Me një lëvizje tjetër të shpejtë i preu grykën. Oh, ç’kënaqësi!

- Pa të shohim ç’ke pasur, more qen! - shau me zë. - Aha, ja ku qenka! Cerozë në mëlçi! Bukur fort! - tha dhe vazhdoi të kontrollonte edhe më thellë. - Gurë në veshka. Paske vuajtur edhe nga kjo! Mirë të të bëhet, more qen! Pis! - Sytë e tij lëviznin brenda trupit të kufomës. Çau sërish me bisturi. - Edhe me kolitin, s’paske qenë mirë. Paske vuajtur, or mik! - dhe qeshi ligshëm nën zë. - Ma mori hakun Perëndia! Ja si u katandise… Ha, ha, ha…!

E la bisturinë mënjanë, pranë kokës së kufomës. Futi duart me ngadalë dhe kapi dy anët e barkut. Mblodhi të gjitha forcat dhe, duke nxjerrë thellë nga shpirti një britmë të egër, i tërhoqi fort anash. Mishi u gris në dy pjesë të mëdha. Por tashmë ai s’shikonte më asgjë. Dëshironte vetëm që ta shpërfytyronte, ta zhdukte krejt. Futi dorën thellë në kafazin e kraharorit dhe tërhoqi me forcë zemrën. E shtrëngoi fort në dorë, si të donte të shtrydhte ç’kishte brenda saj. Hm! Me kurrizin e dorës së djathtë fshiu djersët që po i mbulonin ballin. Nxori nga trupi zorrët, stomakun, mëlçinë, pankreasin. Të gjitha. Brenda atij trupi s’kishte më asgjë. Armiku i tij, tashmë ishte veç një zgavër pa ngjyrë. Një dëshirë për ta goditur pambarimisht me bisturi e me grushte e pushtoi të tërin. Me një shpejtësi marramendëse, filloi ta qëllonte dhe ta priste pa pikë mëshire të pajetin. Ia theu kafazin e kraharorit.

- Eh!… - shfryu gjithë duf.

E kapi nga flokët dhe ia futi thellë në sy bisturinë. Një nga një ia nxori sytë përjashta, të cilët nuk u panë se nga fluturuan. E kaloi majën e bisturisë në ballë e në faqe. I preu hundën. Edhe buzët…

- Kënaqësia,… s’ka fund, or mik! - foli me një zë të çjerrë dhe pështyu mbi kufomën.

I hoqi dorezat dhe si një hero i sfilitur nga një betejë e mundimshme doli jashtë. Në fund të korridorit ndodhej dhoma e punëtorit të mirëmbajtjes. Shtyu derën me forcë dhe hodhi sytë rreth e qark. Sytë i ndaluan mbi një vare të madhe, shumë pranë tij. Nuk priti më gjatë. Zgjati dorën dhe e rrëmbeu. Mori vrull dhe duke ulëritur e qëlloi drejt e në kokë. Kafka iu bë copë-copë. Në pjesën e metaltë të varesë ishin ngjitur copat e trurit dhe të gjakut të mpiksur. Pastaj vazhdoi të godiste… të godiste… të godiste…

…Vetëm pas disa orësh, në të gdhirë, kur pa se s’kishte ç’të bënte më, u ul në një karrige aty pranë. Me kurrizin e dorës së djathtë fshiu sërish ballin e djersitur.

- Të shkatërrova më në fund! Oh!… - tha nën zë dhe u këput mbi karrige.

Një çast më vonë u pendua. Iu duk sikur nuk kishte qenë ai që kishte bërë një marri të tillë. Do të donte të ngrihej në çast, t’i mblidhte të gjitha copat e t’i qepte. Por nuk kishte më fuqi dhe, mbi të gjitha, nuk kishte as kohë.

Duhet të kishte ardhur ora që të niste ndërresa e mëngjesit, kur një mjeke dhe një infermiere erdhën për të tërhequr kufomën së bashku me rezultatin e autopsisë. Mbi tryezën e tij të morgut kishte vetëm një grumbull kockash të thyera, e mishi të çarfalitur.

Ai po e shikonte kolegen me një vështrim pa ngjyrë.

- Ç’ke bërë kështu?! - e pyeti e tmerruar mjekja, një bionde shumë e bukur, për të cilën të gjithë thoshin se ishte mëkat që punonte në morg.

- Autopsinë, - iu përgjigj ai krejt i qetë.