Nga
Leonard Veizi
Më
shumë se kushdo, bota perëndimore u trondit kur lajmi u përhap rrufeshëm se të
paktën 12 persona, staf i një reviste të njohur franceze, u ekzekutuan në një
akt terrorist nga dy persona që shkurt u cilësuan si radikalë myslimanë. E pra
ishin vëllezër gjaku dhe të lindur në Francë. Por kjo nuk do të thotë asgjë...
...7 janari i vitit 2015 u kthye në një nga
ditët më të errëta në historinë moderne të Francës dhe botës mbarë. Në nisje të
shekullit XXI, që në Shtator 2001 bota hyri në një epokë të re terrorizmi.
Imazhet e Qendrës Botërore të Tregtisë në Nju Jork, që shkrumbohej në zjarr e
shembej po aty shënuan kujtesën kolektive të njerëzve. 14 vite më pas
shënjestra do të ishte Parisi kur në mëngjesin e 7 Janarit, dy persona të
armatosur hynë në zyrat e revistës satirike “Charlie Hebdo” në Paris dhe kryen
një sulm brutal, duke vrarë 12 persona dhe plagosur disa të tjerë. Ky akt
terrorist padyshim u cilësua gjerësisht jo vetëm si një sulm kundër jetëve
njerëzore, por edhe kundër vetë themelit të demokracisë – lirisë së fjalës dhe
të shprehjes.
Autorët
e sulmit, vëllezërit Said dhe Sherif Koashi, u futën me dhunë në redaksi, duke
synuar kryesisht karikaturistët e revistës. Pas sulmit, deklaruan se po
hakmerreshin për publikimin e karikaturave të Profetit Muhamed nga revista, të
cilat kishin shkaktuar polemika të mëdha ndër vite.
Ç'është
e vërteta për vite me radhë, gjithfarë gazetash në Perëndim ishte tallur me
fenë e profetët, duke përfshirë Islamin dhe Muhamedin pasi nuk kishin kursyer
as Jezusin.
Publikimi
i karikaturave të Profetit Muhamed nga revista Charlie Hebdo ngjalli debate të
ashpra mbi kufijtë e lirisë së shprehjes dhe përgjegjësinë që vjen me të.
Franca, një vend me traditë të gjatë në mbrojtjen e laicizmit dhe lirisë së
shprehjes, i sheh këto si vlera të paprekshme. Për redaktorët e "Charlie
Hebdo", sfidimi i dogmave fetare përmes humorit ishte jo vetëm një e
drejtë, por një detyrë morale për të demaskuar çdo formë autoritarizmi,
përfshirë atë fetar. Në këtë kontekst, botimi i karikaturave nuk shihej si
provokim, por si mbrojtje e kësaj lirie.
Megjithatë
masakra në “Charlie Hebdo” ngjalli një debat të thellë mbi kufijtë e fjalës së
lirë dhe përgjegjësinë që ajo sjell. Disa argumentuan se satira e revistës
kishte kaluar kufijtë, ndërsa të tjerë mbrojtën pa kushte të drejtën për të
sfiduar me humor çdo besim apo ideologji. Në thelb, sulmi tregoi sa e brishtë
mund të jetë liria e fjalës përballë fanatizmit.
Karikaturat
që përshkruanin Profetin Muhamed u konsideruan thellësisht fyese nga shumë
myslimanë në mbarë botën, pasi paraqitja vizuale e Profetit është e ndaluar
sipas traditës islame. Për ta, publikimi i tyre nuk ishte një akt lirie, por
një sulm i qëllimshëm ndaj besimit të tyre. Kjo perceptohej si mungesë respekti
dhe si provokim i panevojshëm.
“Charlie
Hebdo” ishte plotësisht i vetëdijshëm për rrezikun. Revista kishte marrë
kërcënime edhe më parë, sidomos pas publikimit të karikaturave në vitin 2006,
që u ribotuan nga një gazetë daneze. Në vitin 2011, zyrat e revistës u dogjën
pas publikimit të një numri satirik të titulluar "Sharia Hebdo". Redaktori
Stefan Sharbonie kishte pranuar se po jetonte nën kërcënim, por ai shpesh
thoshte se nuk do të hiqte dorë nga parimet e lirisë së shprehjes.
Disa
argumentojnë se revista kaloi kufijtë e përgjegjësisë dhe provokoi pa arsye
tensione. Kjo linjë mendimi sugjeron se, ndërsa liria e fjalës është e shenjtë,
ajo duhet të shoqërohet me ndjeshmëri kulturore dhe respekt për të tjerët,
veçanërisht në një kohë kur marrëdhëniet midis Perëndimit dhe botës myslimane
ishin veçanërisht të tensionuara.
Të
tjerë argumentojnë se heqja dorë nga botimi për shkak të frikës do të kishte
krijuar një precedent të rrezikshëm, duke inkurajuar vetëcensurën dhe dhunën si
mjete për të kufizuar lirinë. Për mbrojtësit e Charlie Hebdo, çmimi i lirisë
ishte i lartë, por i domosdoshëm për të mbrojtur një shoqëri të hapur.
Masakra
shkaktoi një tronditje të thellë në Francë dhe në botë. Miliona njerëz dolën në
rrugë për të protestuar dhe për të mbështetur lirinë e fjalës, duke mbajtur
parullën simbolike "Je suis Charlie". Kjo frazë u bë një thirrje
globale për solidaritet, duke theksuar se liria e shprehjes është një e drejtë
që nuk mund të mposhtet nga dhuna apo terrori.
Sulmi
terrorist në “Charlie Hebdo” kishte një vlerë të fortë simbolike për civilët
francezë, sepse liria e shprehjes është një nga parimet kryesore të Republikës
Franceze të rrënjosur në Deklaratën e të Drejtave të Njeriut dhe Qytetarëve, e
themeluar në 1789.
Më
11 janar 2015, Paris u bë qendra e një marshimi historik ku morën pjesë më
shumë se 4 milionë njerëz, përfshirë liderë botërorë. Ishte një moment uniteti
kundër frikës dhe ekstremizmit, duke riafirmuar vlerat e demokracisë.
Edhe
pas masakrës, “Charlie Hebdo” vazhdoi publikimin, duke dashur të tregojë se
lapsi është më i fortë se plumbi. Edicioni pas sulmit, i quajtur "Numri i
të mbijetuarve," shiti më shumë se 7 milionë kopje – një rekord botëror.
Në kopertinë, një karikaturë e Profetit Muhamed mbante një pankartë ku shkruhej
"Je suis Charlie", apo thënë në shqip “Unë jam Sharli” nën të cilën
qëndronte mesazhi "Tout est pardonné" apo ndryshe “Gjithçka është
falur”.
Masakra
e 7 Janarit 2015 mbetet një kujtesë e hidhur e rreziqeve me të cilat përballet
liria e fjalës, por gjithashtu simbolizon forcën e pakapërcyeshme të artit,
humorit dhe kurajës për të thënë të vërtetën. Në një botë ku fjalët dhe imazhet
janë armë, mbrojtja e tyre është një betejë që nuk duhet të ndalet kurrë.
Nëse
“Charlie Hebdo” rrezikoi "mjaft" duke botuar karikaturat e Profetit
apo jo, mbetet një çështje diskutimi. Nga njëra anë, guximi i revistës për të
sfiduar kufijtë e humorit dhe dogmat ishte një mbrojtje e fortë e lirisë së
fjalës. Nga ana tjetër, shumë e shohin këtë si një provokim të tepruar që
kishte pasoja tragjike. Pyetja nuk ka një përgjigje të thjeshtë, por pasojat e
këtij akti tregojnë sa komplekse dhe të ndërlikuara janë tensionet midis
lirisë, përgjegjësisë dhe respektit në shoqëritë moderne.
No comments:
Post a Comment