“Big Brother” dhe Kamy, mes të vërtetave të pavërteta që na mbajnë peng

Nga Leonard Veizi

 

Cila është e vërteta dhe cila e pavërtetë? Pyetjes me shumë të panjohura janë munduar t’i japin shpjegime filozofët. Madje ka prej tyre që mbrojnë teorinë se gjithçka në botë është e pavërtetë por që ne e konceptojmë si të vërtetë.

Perceptimi mbi “të vërtetën absurde” lidhet më së shumti me mendimin filozofik të nobelistit Alber Kamy, veçanërisht i shprehur në esenë e tij "Miti i Sizifit". Kamy shqyrton idenë se jeta në thelb është pa kuptim dhe se kërkimi për një kuptim ose për një të vërtetë universale është i pakuptimtë në botën ku jetojmë. Kjo përplasje midis kërkimit tonë për kuptim dhe indiferencës së universit krijon atë që Kamy e cilëson si "absurdi".

Ta lëmë mënjanë filozofinë.

Një spektakël si “Big Brother” na vuri në lojë të gjithëve me të vërtetat e të pavërtetat e tij. Ato që shiheshin e që thuheshin, mohoheshin e nuk shikoheshin. Spektakli vazhdoi të prodhonte lajme e klikime edhe në postproduksion. Sepse sot në botë mbretëron klikimi. Ai gjeneron dhe të ardhura. Ndaj prej tij varet jeta jote. Atëherë cila është e vërteta dhe cila e pavërteta?

Përse na duhet ta dimë në fund të fundit? Ndoshta prej natyrës kureshtare të vetë njeriut, që kërkon si të vërtetë atë që do ai, jo ajo që është në realitet. Dhe kështu loja vazhdon. Ne të gjithë bëhemi pjesë e saj, duam apo nuk duam.

-Respektojmë votën e popullit, - thonë bigbradhëristët lojtarë. Në kor madje. Jo se mendojnë se populli ka të drejtë vërtet. Thjesht duan ta kenë mirë me masën, e që nesër të mos akuzohen si egoistë.

Po për kë votë është fjala? Se vota e popullit nuk numërohet as në kutitë e votimit, ku flitet për mbarëvajtjen e jetës publike në katër vjet, e jo më në një spektakël televiziv. Kush i numëroi votat që ne të kemi besim të patundur se ky ishte vendimi i sovranit: Beni, Titi apo Turi...

Pastaj, kush na e paska respektuar votën e popullit që u dashka thënë dhe nga lojtarët modestë të televizioneve?

E vërteta është baza mbi të cilën ndërtohet besimi ynë, vendimet dhe veprimet tona. Ajo është e rëndësishme në të gjitha aspektet e jetës, nisur nga marrëdhëniet personale. Kur flasim për të vërtetën, i referohemi një gjendjeje që është në përputhje me realitetin dhe faktet. Nëse nuk mund t’i besojmë njëri-tjetrit, qoftë në nivel personal apo institucional, shoqëria fillon të shkërmoqet.

Shoqëria jonë ka kohë që po shkërmoqet në fakt. Disa spektakle shumë të ndjekur, në dukje me mesazhe avangardë, janë një prej treguesve.

Në spektaklin e sapombyllur “Big Brother VIP 3” ai që doli në vendin e dytë thotë se e vërteta është që publiku votoi për të edhe pse çmimin e mori ajo që zuri vendin e parë. Vetë “mbretëresha” e spektaklit, pasi luftoi gjatë gjithë kohës me denigrimin e kundërshtarëve, duke thënë të vërteta të pavërteta, apo anasjelltas, thotë që çmimi i takonte ngaqë u votua prej publikut. Domethënë prej popullit.

-O Popull, sa shumë gjëra bëhen nën emrin tënd. Bile dhe lartmadhnia flet në emrin tënd.

Kamy shkruan se mënyra më e mirë për të trajtuar absurditetin është ta pranojmë atë dhe të jetojmë me të. Madje ai sugjeron se ne mund të krijojmë kuptimin tonë individual dhe subjektiv përmes përvojave tona personale.

E respektoj mendimin e Kamysë. Po aq sa lojtarët e Big Brotherit që u mbeti në gojë shprehja. “Nuk është ashtu si thua ti, por është mendimi jot dhe e respektoj.” Domethënë dhe e kundërshton dhe e respekton... Edhe Kamy këtu do të kishte mbetur pa fjalë e nuk do jepte më shpjegim. Se mirë “mbi të vërtetën absurde” e tëholli mendimin e tij, por për sentencën: “Ia fute kot, por është një mendim që e respektoj” nuk na ka dhënë asnjë variant të mundshëm zbërthimi.

Por këto janë kusuret e një spektakli, për të cilin ngrihesh të shkruash dy faqe kompjuterike, mbasi je zënë në kurth dhe meqenëse alternativat e momentit nuk të japin ngazëllim, rehatohesh për të dëgjuar broçkullat e post spektaklit. Dhe isha i bindur se këtë vit që përkon me “Big Brother VIP 3”, do t’i referohesha tri herë. Nuk është se doja ta mbaja fjalën dhe të ngrija flamurin. Thjesht shkarkova ngarkesën.

Spektakli në fjalë, dhe nja dy-tre spektakle të tjera që na vërtiten nëpër këmbë, na kanë bërë të kuptojmë se rrallëgjë mund të jetë e natyrshme, që arrin të dalë nga kontrolli për të bërë jetën e vet. Sepse përgjithësisht askush s'të lë ta kalosh pragun, dhe ka një skenar të ndërtuar e të lëvizshëm që na bën të mbërthehemi pas ekranit.

Dhe kur baruti laget e rrezik të të zërë gjumi, papritur “plas pushka”. Po ç’qe kjo hata e zezë..., kjo shkreptimë në qiell të pastër? E po ja ashtu e do puna. Se vate audienca, shkoi për lesh. Ndaj të pavërtetat bëhen të vërteta. Sepse publiku, i mençur dhe me intuitë, nuk gjen arsye për të votuar.

Pra, jemi në një situatë ku e vërteta dhe jo e vërteta janë të pleksura keqas, por Ti në pamundësi të bësh arbitrin, bëhesh palë me njërën nga palët, dhe dërgon një mesazh me mendimin se i ke dhënë një pikë të mundshme lojtarit për të cilin bën tifo. Në fakt ke dërguar vetëm paratë. Ato janë të vlefshme nga ty. Pjesa tjetër është mall rifuxho.

Në botën e sotme, informacioni është një pasuri e çmuar dhe po ashtu një armë e fuqishme. Në çdo moment, ne jemi të përballur me një fluks të madh të dhënash, të cilat shpesh përfshijnë të vërteta dhe të pavërteta. Në botën dixhitale, ku lajmet shpërndahen me shpejtësi të rrufeshme, dallimi mes të vërtetës dhe të pavërtetës bëhet gjithnjë e më sfidues.

Por si do ta kuptojnë ne se ku ndahet e vërteta nga e pavërteta? Sepse një e vërtetë për ca është e pavërtetë dhe një e pavërtetë për ca të tjerë është e vërtetë. A mund të zgjidhjet kjo?

Rikthehemi sërish te Kamy...

-Jo, jo, jo, jo, jo... Me gjasa po vazhduam të filozofojmë nuk do na lexojë më njeri as edhe një rresht.

Gjithsesi, Kamy ishte shumë përpara nesh në perceptimin e tij mbi të vërtetën absurde. Sepse njeriu i thjeshtë, vetëm sot, në vitet e shpërthimit të teknologjisë së lartë, po e kupton që jeton në një matriks. Dhe e vërteta apo e pavërteta, qoftë dhe në një lojë televizive, gjithsesi mbetet një lojë.

Sot, gjithçka është me skenar. Gjithçka është kthyer në stimul për një klikim. Nuk ka asgjë të vërtetë. Sepse gjithçka përcaktohet nga të tjerë: që ka mundësinë ekstreme të jetë pas një ordinatori të fuqishëm ku lëviz jetët tona. Ndërkohë që të vërtetat dhe të pavërtetat janë dy forca që ndikojnë thellësisht në mënyrën se si e perceptojmë botën dhe si ndërveprojmë me të.

Specialistët e basteve të futbollit prej kohësh kanë arritur në përfundimin se të gjitha ndeshjet që luhen në kampionate të rëndësishme, - dhe jo vetëm, - janë të trukuara. Dihet sa do dalë rezultati dhe në çfarë minute do të bëhen golat e mundshëm. Këtu nuk përfillen vetëm kalçetot. Puna është thjesht t’i biesh në kokë trukimit, sepse sado të mundohesh të kalkulosh, asnjëherë nuk ke për ta kuptuar se përse u bë goli atëherë kur nuk duhej dhe përse humbi një skuadër matematikisht e pamundur të humbte.

Dhe tani imagjino çfarë ndodh me njerëzit që kanë bërë kalkulime se kush do fitonte një spektakël televiziv? Në një spektakël ku bëheshin gola nga porta në portë, e ku thuheshin gjithfarë marrinash për mikun-armik, vetëm për të kapur prajmin.

Çfarë do të thotë: me kap prajmin?

Shumë e thjeshtë: me dal në televizor.