Woodstock 1969
Nga Leonard Veizi
Në
Tiranën e viteve ’80 një koncert me këngëtarët më në modë të muzikës rok i cili
u mbajt në një vend që quhej Udstok, ishte kthyer në legjendë. Ata që kishin
pasur mundësinë ta ndiqnin nëpërmjet kanaleve të huaja televizive, e kishin
kaluar gojë më gojë për të ardhur tek më të rinjtë të cilët pas vitit 1973 e kishin shumë më të
vështirë të shihnin qoftë dhe një kronikë se si ishte organizuar një koncert që
u cilësua festival dhe që vazhdoi për katër ditë me radhë pa ndalim. Ndonjë
tjetër që kish mundur të siguronte ndonjë kasetë videoje, gjithashtu mblidhte
me pikatore shokë e miq të besuar dhe së bashku shihnin festivalin e famshëm...
...Ishte
viti 1969. Bota po ndryshonte me shpejtësi dhe një grup të rinjsh amerikanë po
kërkonin vendin e tyre brenda saj. Në atë kohë konflikti dhe pasigurie, tre
ditë paqe dhe muzikë dukej se ishin pikërisht çka nevojitej. Ajo që filloi në
një skenë në mes të një fushe të vogël pranë Nju Jorkut, përfundoi në skenën
botërore. Askush nuk e dinte në atë kohë, por ato tre ditë muzikë, baltë dhe
kujtime do të lindnin një fenomen të tërë kulturor.
Festivali
i Udstokut, - që u zhvillua 15-18 gusht, 1969 në fermën e Maks Jasgo në Bethël
të Nju Jorkt e që ishte 65 km në jugperëndim të qyteti Udstok, - u konceptua
fillimisht si një koncert 3-ditor - të cilit iu shtua dhe një ditë të katërt – e
që përfshinte atë që në vitet ’60-‘70 ishte në modë “seks, drogë dhe rock'n
roll”. Por këtë herë i ishte shtuar edhe shumë baltë. Sepse ra shi. Në këtë festival me famë të jashtëzakonshme mëpastaj kënduan ikonat e lëvizjes hippi:
Xhenis Xhoplin, Xhimi Henriks, Sho Koker, Karlo Santana, e shumë të tjerë...
Festivali
i Muzikës Udstok i vitit 1969 tashmë është kthyer një ikonë e protukulturës
hippi të viteve 1960.
Organizatorët
Festivali
i Muzikës Udstok ishte ideja e katër djemve të rinj, të gjithë poshtë moshës 27
vjeç, që kërkonin një mundësi investimi: Xhon Roberts, Xhoel Rosenman, Arti
Kornfeld dhe Majkëll Lang. Lang kishte organizuar Festivalin e suksesshëm të
Muzikës në Miami në vitin 1968 dhe Kornfeld ishte nënkryetari më i ri në “Capitol
Records”. Roberts dhe Rosenman ishin sipërmarrës të Nju Jorkut të përfshirë në
ndërtimin e një studio regjistrimi në Manhattan. Të katër djemtë formuan “Woodstock
Ventures, Inc”. dhe vendosën të organizojnë një festival muzikor. Gjetën një
vend për ngjarjen në një park industrial në Uollkell të Nju Jorkut. Shtypën
bileta me vlerë 7 dollarë për një ditë, 13 dollarë për dy ditë, dhe 18 dollarë për
tre ditë. Megjithëse organizatorët kishin parashikuar fillimisht rreth 50,000
pjesëmarrës të festivalit, paraprake u shitën rreth 186,000 bileta.
Angazhimi
Por
gjërat nuk shkuan dhe aq mirë. Gjëja e parë ishte vendi. Pa marrë parasysh se
si të rinjtë dhe avokatët e tyre e nxorën lejen, qytetarët e Uollkellit nuk
donin banda hippi të droguara pranë qytetit të tyre. Pas shumë përçapjeve,
qyteti i Uollkellit miratoi një ligj më 2 korrik 1969, i cili në mënyrë
efektive ndaloi koncertin pranë qytetit. Të gjithë organizatorët e përfshirë në
Festival u panikuan. Dyqanet refuzuan të shesin më shumë bileta dhe negociatat
me muzikantët ranë ndjeshëm. Vetëm një muaj e gjysmë para se të fillonte
Festivali, duhej gjetur një vend i ri. Për fat të mirë, në mes të korrikut,
para se shumë njerëz të kërkonin rimbursime për biletat e blera, fermeri
49-vjeçar i qumështit Maks Jasgo, ofroi fermën e tij prej 600 hektarësh në
Bethel. Ndryshimi i minutës së fundit në vendin e ngjarjes do të vendoste
seriozisht afatin kohor të Festivalit. Duhej të përpiloheshin kontrata të reja
për të marrë me qira fermën dhe zonat përreth, dhe duhej marrë leja për
vazhdimin e Festivalit. Ndërtimi i skenës, pavijonet e artistëve, parkimi,
stendat dhe sheshi i lojërave për fëmijë mezi përfunduan pak para ngjarjes. Të
rinjtë u përpoqën të sillnin më shumë tualete, më shumë ujë dhe ushqim.
Gjithashtu e mundimshme ishte rregullimi i turneve me oficerët e policisë që
duhet të patrullonin jashtë detyrës.
Turmat
Më
13 gusht - dy ditë para fillimit të Festivalit, - rreth afro 50,000 njerëz iu
afruan kampit. Ata kishin ecur përmes boshllëqeve të mëdha sepse gardhet dhe
portat nuk ishin vendosur ende. Meqë nuk kishte asnjë mënyrë për t'i zhvendosur
50,000 njerëz dhe për të ngritur portat e shumta, organizatorët u detyruan ta linin
këtë veprimtari të lirë. Deklarata se koncerti do të ishte i lirë kishte dy
efekte negative. E para se organizatorët do humbnin shumë para. Efekti i dytë
ishte se ndërsa lajmi u përhap se koncerti ishte i lirë, rreth një milion
njerëz u nisën për në Bethel. Është vlerësuar se rreth 500,000 njerëz mësynë në
fermën e qumështit. Askush nuk kishte planifikuar një shifër të tillë. Autostradat
në zonë u bënë si parkingje. Njerëzit braktisën makinat në mes të rrugës dhe
ecnin në këmbë. Trafiku ishte kaq problematik sa që organizatorët punësuan
helikopterë për të zhvendosur interpretuesit nga hotelet e tyre në skenë. Guvernatori
i Nju Jorkut Nelson Rokfeler thirri organizatorin e festivalit Xhon Roberts dhe
i tha se po mendonte të urdhëronte 10,000 trupa të Gardës Kombëtare të ndërhynin
për rivendosjen e rendit, por Roberts e bindi të mos e bënte një gjë të tillë.
Qarku Sallivan shpalli gjendjen e jashtëzakonshme. Gjatë festivalit, personeli
nga baza e afërt e Forcave Ajrore “Stevvart” ndihmoi në sigurimin e rendit.
Festivali
Pavarësisht
problemeve Festivali Udstokut filloi gati në kohë. Të premten e15 gushtit, Riçi
Heivens u ngjit në skenë dhe hapi zyrtarisht Festivalin. Muzika filloi përsëri
menjëherë pas mesditës të shtunën dhe vazhdoi pa ndërprerje deri në mëngjesin e
së dielës rreth orës 9:00. Ishte e qartë për të gjithë që të dielën, Festivali Udstok
ishte duke u mbytur. Kur Xhimi Hendriks, muzikanti i fundit që luajti në Udstok,
përfundoi grupin e tij të hënën në mëngjes, turma ra në vetëm 25,000 vetë. Përkundër
linjave që furnizonin me ujë dhe të paktën një orë radhë për të përdorur tualetin,
Festivali i Udstokut u cilësua si një sukses i madh. Kishte shumë drogë, shumë
seks dhe lakuriqësi,si dhe shumë baltë e
cila u krijua nga një shi që ra ato ditë.
Audienca
Audienca
në Udstok ishte e larmishme dhe një reflektim i kohërave që ndryshonin me
shpejtësi. Disa ndiheshin të tjetërsuar nga një shoqëri e zhytur në
materializëm. Në vitin 1969, vendi ishte në Luftën e diskutueshme të Vietnamit,
një konflikt që shumë të rinj e kundërshtuan me forcë. Ishte gjithashtu epoka e
lëvizjes për të drejtat civile, një periudhë trazirash dhe protestash të mëdha.
Udstok ishte një mundësi për njerëzit që përhapnin mesazhe uniteti dhe paqeje. Megjithëse
turma në Udstok përjetoi mot të keq, kushte me baltë dhe mungesë ushqimi, uji
dhe kanalizime të përshtatshme, atmosfera e përgjithshme ishte harmonike. Duke
parë mbrapa, disa njerëz ia atribuojnë mungesën e dhunës numrit të madh të
drogave psikodelike që u përdoren. Të tjerë besojnë se hipitë thjesht po
jetonin sipas parimit të tyre: "bëj dashuri, jo luftë".
Siguria
Mjekë
vullnetarë, EMT dhe infermierë drejtonin tendën mjekësore të Udstok. Shumica e
lëndimeve ishin të lehta si helmimi nga ushqimi dhe plagosja e këmbëve zbathur.
Është
raportuar gjerësisht se tetë gra përjetuan abort. Një adoleshent humbur jetën
pasi u përplas nga një traktor. Një tjetër person humbi jetën si pasojë e
drogës.
Pas Festivalit
“Woodstock” është festivali i konsideruar
gjerësisht si një çast kulminant në historinë e muzikës pop, si dhe një ngjarje
përcaktuese për brezin e kundërkulturës. Rëndësia e ngjarjes u përforcua nga
një film dokumentar i vitit 1970, një album muzikor shoqërues dhe një këngë e
shkruar nga Xhoni Mitçell që u bë një hit. Në vitin 2004, revista Rolling Stone
e renditi atë si numrin 19 të 50 çasteve që ndryshuan historinë e “Rock and
Roll”-it. Në vitin 2017, vendi i festivalit u rendit në Regjistrin Kombëtar të
Vendeve Historike.
No comments:
Post a Comment