Një pelegrinazh i shkurtër në Kryegjyshatë, aty ku të gjithë jetojnë në paqe

Nga Leonard Veizi

 

Në vitin 1930, Selia e Shenjtë Botërore e Bektashinjve u vendos në Tiranë dhe nisi ndërtimi i godinës.

Në vitin 1939 pranë saj u mblodhën atdhetarët për të kundërshtuar pushtimin fashist.

Në vitin 1941 godina e Kryegjyshatës përfundoi së ndërtuari.

Në vitin  1941, pikërisht në 28 nëntor, Kryegjyshi Sali Njazi Dede, bie dëshmor i Atdheut. U vra  pas një debati me Jakomonin, mëkëmbësin e Perandorit Emanuel sepse nuk pranoi të firmosë dokumentin e pushtimit të Shqipërisë.

Në vitin 1967, kur në Shqipëri shpërtheu vala kundër besimeve fetare selia e kryegjyshatës ndërroi përkohësisht destinacion duke u kthyer një azil pleqsh.

Në vitin 1991, godina iu kthye pronarëve të ligjshëm...

 

...Thonë se të gjitha krahasimet çalojnë. Ndaj dhe kur për bektashinjtë thuhet se janë si “katolikë të fshehur” apo si “protestantët”, padyshim që krahasimet nuk funksionojnë. Sepse ata nuk janë as si katolikët e fshehur dhe as si protestantët e hapur. Ata janë thjesht Bektashinj. Kanë rrymën e tyre, dogmën, idhujt dhe udhëheqësit shpirtërorë.

 

Udhërrëfyes

Vendndodhja e saj është në një nga pikat dominuese të kryeqytetit. Zyrtarisht kryegjyshata njihet se është pjesë e rrugës “Dhimitër Kamarda”. Por rruga më e përdorshme që të çon në destinacion është “Ali Demi”. Përpara se të mbërrish tek Ish-Poligrafiku duket të kthehesh në të djathtë tek rruga “Bajo Topulli”, pas rreth 200 metrave  duhet të kthehesh majtas tek rruga “Hysen Loci” dhe ke mbërritur në dyert e Kryegjyshatës Botërore. Por tanimë, për të shkuar në të njëjtin destinacion mund të marrësh dhe bulevardin “Bajram Curri” përgjatë lumit të Lanës deri tek rrethrrotullimi i Shkozës. Aty duhet të kthehesh sërish djathtas në rrugën dytësore që është po “Ali Demi” dhe pastaj të bësh të njëjtin itinerar.

Një pjesë të territorit të Kryegjyshatës, sistemi komunist e përdori për të ndërtuar Kombinatin Poligrafik. Kombinati në fjalë, - i cili ishte i destinuar të përçonte rrymën socrealiste, - u ndërtua në vitin1975 dhe përmblidhte 18 shtypshkronja në Tiranë dhe rrethe. Tanimë nga Poligrafiku i dikurshëm ka mbetur si relike vetëm një oxhak. Ambientet e tjera të tij janë përshtatur për një spital. Në disa magazina të tjera ushtrojnë veprimtarinë e tyre biznese të ndryshme.

 

Historia

Në faqen zyrtare thuhet se Kryegjyshata Botërore Bektashiane ka historinë e saj të hershme dhe të sotme, si një nga të katër komunitetet tradicionale fetare në Shqipëri. Historia e tarikatit bektashian nis nga shekulli XIII. Në vitin 1826 nga Sulltan Mahmuti i II-të, për tarikatin bektashian u morën masa shumë të ashpra, deri në vrasje, burgosje apo internime të klerikëve të cilët ushtronin këtë besim.

Selia botërore e bektashizmit u shpërngul nga Anadolli në Tiranë në vjeshtën e vitit 1925,  kur qeveria turke me një vendim të posaçëm mbylli teqetë.

Më parë se kaq, më 15 qershor 1826,  rebelët jeniçerë u masakruan. Trupave jeniçerë, dikur të zgjedhurit e sulltanit, u kishte ardhur fundi. Ata u shpallën të jashtëligjshëm. Shkatërrimi i këtyre trupave, që e quanin veten "Djemtë e Haxhi Bektashit", padyshim që do të rëndonte edhe mbi teqetë bektashiane...

Kështu Kryegjyshata Botërore Bektashiane mbërriti në Shqipëri ku ngriti një bashkësi të pavarur e të njohur nga të tjerët. Qeveria e Mbretit Ahmet Zogu duke respektuar vullnetin e klerikëve bektashi, me dekret të veçantë e emëroi në mars të vitit 1930 Sali Niazi Dedenë, Kryegjysh Botëror të Bektashinjve dhe në gusht të këtij viti caktoi qendrën e Kryegjyshatës Botërore Bektashiane në teqenë e Melçanit të Korçës. Disa muaj më pas, me Vendimin nr. 659, dt. 02. Gusht 1930, Selia e Shenjtë Botërore u vendos në Tiranë.

 

Naimi

Në territorin e Kryegjyshatës, - ku mund të shkosh në çdo kohë për të gjetur qetësi shpirtërore e të ndezësh një qiri, - ambienti është i bukur, i pastër, ku janë mbjellë dhe shumë trëndafila. Në qendër të kompleksit veç flamurit me ngjyrën e gjelbër dhe shenjat e bektazhizmit qëndron dhe flamuri i kuq shqiptar me shqiponjën e zezë dykrerëshe.

Sapo hyn në territorin e oborrit, në të djathtë të bie në sy një bust i Naim Frashërit. Sepse ai ishte një bektashi i madh. Poshtë bustit janë gdhendur dhe dy vargjet e tij lapidar.

“Ti Shqipëri më jep nder

Më jep emrin shqipëtar”.

Naimi shkroi, “Fletorja e bektashinjve”, ku sipas tij, udha bektashiane, është një udhë që bashkon dhe asnjëherë nuk ndan.

Pikërisht në këtë vend në 28 nëntor të vitit 1939 pranë varrit të Naim Frashërit populli i Tiranës u mblodh duke kundërshtuar pushtimin fashist. Një pllakë përkujtimore është vendosur aty pranë në nderim të këtij aktiviteti atdhetar.

 

Enveri

Pas fjalimit programatik të Enver Hoxhës, në 6 shkurtin e vitit 1967: “Revolucionarizimi i mëtejshëm i partisë dhe pushtetit”, fushata kundër fesë për ironi të fatit nisi nga gjimnazistët durrsakë të shkollës “Naim Frashëri”. Kjo fushatë, që mbylli dyert e të gjitha kulteve fetare, nuk do të kursente as komunitetin bektashi, megjithëse një pjesë e baballarëve luftuan me armë në dorë për çlirimin e Shqipërisë nga pushtimi nazi-fashist. Sipas statistikave gjatë viteve 1945 – 1990 janë pushkatuar, burgosur dhe internuar 55 dervishë dhe baballarë.

Dhe më pas bëhet e ditur se gjatë viteve të errëta të diktaturës, bektashizmin e mbajtën gjallë teqeja e Baba Rexhepit në Detroit e cila edhe pse e pashpallur u bë si një kryegjyshatë botërore, por dhe e teqeja e Gjakovës, e Pejës etj.

Teqeja e Tiranës njëkohësisht edhe si Kryegjyshatë Botërore u rihap në 22 mars të 1991 bashkë me festën e Sulltan Novruzit dhe në praninë edhe të vetë Nënë Terezës.

Në këtë rilindje u vlerësua roli i ish-Kryegjyshit Botëror, Dede Reshat Bardhit.

 

Odeoni

Tanimë për bektashinjtë ka dhe një odeon madhështor. Një tjetër qendër e madhe e Kryegjyshatës Botërore. Pikërisht aty në oborrin e asaj ekzistues, nisi të ndërtohej në vitin 2004. U përurua më 7 shtator 2015.

Në ambientet e Odeonit - ose Faltorja e Madhe, - ndodhet edhe Muzeu Bektashian. Ky muze prezanton nëpërmjet dokumenteve, fotografive dhe objekteve origjinale historinë e Bektashizmit në shkallë botërore dhe në veçanti Bektashizmin shqiptar. Ai është i organizuar në 12 stenda e 12 vitrina, duke respektuar 12 Imamët. Një kënd shumë i rëndësishëm është ai që i kushtohet tolerancës dhe harmonisë fetare.

Në ballë të odeonit është vendosur kjo shprehje: Zot juaj tha: Lutmuni mua, do ju përgjigjem!

 

Haxhi Bektashi

Në faqen zyrtare thuhet se: “Bektashizmi i themeluar nga Haxhi Bektash Veliu është një dogmë mistike islame që merret me përsosmërinë shpirtërore të njeriut dhe respekton të gjitha fetë monoteiste”.

Në oborrin e Kryegjyshatës një vend i posaçëm është edhe për këtë lider shpirtëror ku lartohet shtatorja e Haxhi Bektash Veliut.

Që prej vitit 1941, shtatë kryegjyshë botërorë janë varrosur në tyrbet e Kryegjyshatës dhe që të gjithë janë nga Shqipëria.

Tanimë Kryegjyshata Botërore drejtohet nga Haxhi Dede Edmond Brahimaj.