Shqipëria, vendi ku një kriminel trajtohet si mbret

Nga 

Leonard Veizi

 

Mbi shtetin ka rënë një hije e zezë. Shumë trishtim dhe ca më shumë pesimizëm. Është hija e krimit. Ajo na vërtitet kudo që jemi, ngado hedhim hapat e frymojmë. Sepse në çdo cep pallati, pas çdo gardhi a një dritare, është dikush që përgjon, të zë pritë dhe... ta shkurton jetën. Atë jetë, të cilat një vrasësi, pa skrupuj e sens, ia sigurojnë gjithfarë konventash. Mjaft që ai të bjerë në dorën e shtetit dhe jo të familjarëve të viktimës, të cilët do ta hanin të gjallë me gjithë lecka. Dhe shteti është një organizëm human, të cilin e kemi ngritur që të na mbrojë... ne të pamundurve. Ndërsa ai e merr vrasësin dhe e fut në një qeli të siguruar me mure betoni, hekura dhe polic roje tek dera. E le të marrë frymë, i jep për të ngrënë e për të pirë. E lejon të lexojë dhe shtypin e ditës, nëse ai është i interesuar, por dhe një Bibël a Kuran nëse pendohet dhe kërkon t’i drejtohet Zotit. Dhe pas kësaj vjen gjyqi, me një avokat mbrojtës që ta vendos shteti në dispozicion, nëse nuk ke mundësi të përballosh shpenzimet për një avokat klasi, që di la luajë mirë lojën dhe në mos është i zoti të të nxjerrë nga burgu me tre seanca, të paktën të lehtëson nga vitet e shumta që parashikon Kodi Penal.

Mbi shtet ka rënë një hije trishtimi.

Krimi vërtitet në rrugë. Sistemi i drejtësisë ka hone dhe hendeqe plot, aq sa një “killer serial” mund të dalë i “palagur” prej bankës së të akuzuarve. Por dhe nëse vrasësi merr një masë dënimi të konsiderueshme, sërish futet shteti në lojë. Të merr, të çon në një burg të sigurisë së lartë dhe të jep një dhomë fjetje si në konvikt: maksimumi ta ndash hapësirën me dy bashkëvuajtës të tjerë. Prej këtu kanë filluar të drejtat e tua, sepse shlyerja e fajit quhet i tejkaluar përderisa vendimi për dënim ka marrë formën e prerë. Atëherë shteti që ka firmosur konventat dhe ka detyrime ndaj teje, të jep një veshje të re uniforme, krevat me sustë fabrike, çarçafë kërc të bardhë e të hekurosur dhe një jastëk pambuku që të flesh sa më i qetë e që të mund të shohësh ëndrra. Të vë në dispozicion dhe një psikolog të të qetësojë nervat e prishura prej të cilave ti bëre krimin. Të jep të tria vaktet, madje me ushqime të larmishme, sepse kuota jote si i dënuar ordiner është rreth 70 euro në ditë, e barabartë kjo me mbi 2000 euro në muaj. Në një kohë që po ky shtet u siguron shtetasve të tij një pagë mesatare mujore jo më të lartë se 300 euro. Dhe pasi ke bërë edhe shëtitjen në ajër të pastër, tek “ora e ajrosjes” ti ke të drejtë t’i drejtohesh palestrës ose bibliotekës. Sepse deri në atë kohë nuk ke pasur kushte për to. Por shteti t’i siguron. Duke lënë dhe spitalin pa ilaçe, madje dhe godinën e një shkolle të re pa banka e kompjuter. Vetëm që ti të ndihesh mirë atje ku je. Përndryshe organizatat ndërkombëtare na hidhen në fyt e deklarojnë se në Shqipëri të vrasësit e dënuar jetojnë në kushte çnjerëzore.

Bravo shtetit.

Dhe kështu kalojnë ditët, vitet... Nuk ka qeli të ftohta e plot lagështirë. Nuk ka më punë të detyruar nëpër miniera, në ndërtim pallatesh dhe as në gurore. Nuk ka më dënim me vdekje. Ti mund të jetosh i lumtur në jetë të jetëve, me vakte, krevatin dhe tualetin për shkarkim që të ka siguruar shteti. Ai shtet i cili viktimave të tua u merr taksa që të të mbajë ty në kushte optimale jetese. Sepse në lirinë tënde do të të duhej shumë mund e punë t’i siguroje gjithë këto të mira. Por ti i siguron ato shumë më thjeshtë; duke bërë një të keqe të madhe. Duke lënë një nënë pa fëmijë, një motër pa vëllanë, një burrë pa grua... Sepse ti paske të drejtë t’ia marrësh jetën dikujt. Por jeta jote është veç në duart e Zotit, jo te një qenie tjetër njerëzore. Ndaj shteti e ka hequr trekëmbëshin e drunjtë me litarin varur, edhe gijotinën me sëpatën mprehur, ia ka hequr rrymën karriges elektrike, dhe e ka shkrirë nga funksioni togën e pushkatimit. Vdekje nuk ka... vetëm kur të të vijë nga pleqëria. Ndaj jeto i qetë, nëse ndërgjegjja nuk të vret. Sepse ti je mbret. I paprekshëm. Dhe të mbron shteti.

Ai shtet që kriminelin e trajton po si një mbret.

Shteti është mbuluar nga një vel trishtimi e pamasë. Nënshtetasit janë të revoltuar. Klithin nëpër rrjetet sociale, por dhe në dyert e gjykatave. Për pak drejtësi më shumë.

Është vrarë një fëmijë. Ishte vetëm tetë vjeç. Nuk është i vetmi në apel. Në databaze rreshtohen paraardhësit. Maniakët e heshtur e pagojë dinë mirë të ngrenë kurthe, të rrëmbejnë dhe kryejnë vepra të pashembullta.

Përditë diku, dikush është i kërcënuar prej tyre.

T’i parandalojmë, thonë specialistët e shëndetit mendor. Do të ishte më e mira e mundshme, nëse gjithçka do të funksiononte si duhet. Por në shoqërinë tonë, më shumë se sa paqja dhe hareja, në kokat e njerëzve zhurmon lufta dhe rrëmuja.

Mbi shtetin ka rënë hija e errët e një pesimizmi pa shpresë.

Sot do të doja t’i bashkohesha histerisë së njerëzve që kërkojnë kthimin e dënimit me vdekje në Kodin Penal. Edhe pse një gjë e tillë më ngjan me histerizmin e turmave të pas Luftës, të cilët pasi dëgjonin gjyqet publike nga altoparlanti thërrisnin në kor: Spekulatorët në litar. Por situata nuk është e ngjashme.

Sot gjendemi sërish para një situate makabër. U vra një fëmijë. U godit me lopatë pas koke. U varros në baltë. Arsyeja: pa motiv. Kjo ndodhi në një fshat të Fierit, quhet Grecalli. Ka ndodhur edhe 30 vjet më parë, po në Fier, në fshatin Libofshë. Dy vëllezër shkretuan një familje prej pesë vetash, bashkë me foshnjën. Por asokohe dënimi me vdekje ishte ende në fuqi. U varën ashtu siç donte shumica e irrituar, me trekëmbësh, stola druri e litar. Në mes të qytetit. Ashtu si në mesjetën e egër. U lanë përgjatë gjithë ditës të lëkundeshin në litarë, që njerëzia t’i shikonin e të vinin mend. Dhe dy policë me automatik bënin roje. Kjo ndodh kur shteti nuk bën kompromise me vrasësit, e nuk u fërkon kokën duke bërë deduksione logjike, mbi jetën, vdekjen dhe fenë universale. Njerëzit u llahtarisën nga “spektakli” në qendër të qytetit, po aq sa dhe kur u dënuan me varje kryengritësit rebelë Ziguri dhe Sefedini tek filmi artistik “Gjeneral Gramafoni”. Mjafton të shohësh atë skenë filmike, të kuptosh si vareshin të dënuarit me vdekje publike. Nga ai çast për muaj të tërë nuk pipëtiu kush. Dhe një drejtues i lartë i policisë së kohës më është shprehur jashtë një interviste: Shëtisja me makinën e Komisariatit nëpër rrugët e qytetit, si i papunë, sepse nuk ndodhte asgjë.

Mirëpo ngjarja përsëritet, në cirkuidin e saj. Fëmijët vriten.

Dënimi me varje nuk ekziston më.