Tuesday, September 24, 2024

MOSSAD Nga rrëmbimi spektakolar i naziztit Aikmen tek hakmarrja për vrasjen e atletëve në Munih



Nga Leonard Veizi
 
Thuhet se është shërbimi i inteligjencës më inteligjenti në botë. Madje thuhet se është edhe fort i frikshëm. Dhe ngjarjet më të bujshme e mediatike padyshim janë: rrëmbimi spektakolar i Adolf Aikmen më më 11 maj 1960 në Argjentinë, që ishte dhe oficeri i lartë nazist i cili projektoi Holokaustin, si dhe hakmarrja për vrasjen e 11 atletëve dhe anëtarëve të ekipit isrealit në Lojrat Olimpike Verore tnë Mynihut, në vitin 1972, nga grupi militant palestinez nën emrin “Shtatori i Zi”. Për Mossad-in janë shkruar libra pa fund. Dhe ky shërbim sekret është gjithashtu i përfshirë në shumë filma, qoftë si një aktor qëndror, por në shumë rate si periferik. Por regjisori Stiven Spielberg do ta ngrinte në art tek filmi “Munich”.
Ndërkohë që libra të shumtë janë shkruar dhe për Adolf Aikmen dhe rrëmbimin e tij nga Buenos Aires për ta gjykuar në Tel Aviv. Megjithatë në këtë edicion do të përmendim vetëm disa prej filmave dhe librave të cilat kanë në qendër shërbimin sekret Mossad.
 
Filmi “Mynich”
“Mynih” është një film dramatik historik epik i vitit 2005, i prodhuar dhe drejtuar nga Stiven Spielberg, me skenar të përbashkët nga Toni Kushner dhe Erik Roth. Ai bazohet në librin “Hakmarrja” e 1984 nga Xhorxh Xhornas, një rrëfim i vrasjeve të Mossad pas masakrës së Mynihut. “Mynich” u publikua nga “Universal Pictures” në Shtetet e Bashkuara dhe ndërkombëtarisht nga “DreamWorks Pictures” më 23 dhjetor 2005 dhe mori pesë nominime për Oscar: Filmi më i mirë, Regjia më e mirë, Skenari më i mirë i përshtatur, Editimi më i mirë dhe Rezultati më i mirë. Filmi fitoi 131 milionë dollarë në mbarë botën, por vetëm 47 milionë dollarë në Shtetet e Bashkuara, duke e bërë atë një nga filmat me fitime më të ulëta të Spielberg në vend. Në vitin 2017, filmi u emërua i 16-ti "Filmi më i mirë i shekullit të 21-të deri më tani" nga The New York Times.
 
Ngjarja
Avner Kaufman, një agjent i Mossad-it me origjinë gjermano-hebreje, zgjidhet të udhëheqë një mision për të vrarë 11 palestinezë që dyshohet se janë përfshirë në masakër. Ky ekip nuk do të ketë lidhje zyrtare me qeverinë apo Mossad, duke përfshirë edhe menaxherin e tyre Efraimin. Kaufman jep dorëheqjen nga Mossad dhe vepron pa asnjë lidhje me Izraelin. Ekipi i tij përfshin katër vullnetarë hebrenj nga e gjithë bota: shoferi afrikano-jugor Stive, prodhuesi belg i lodrave dhe eksperti i eksplozivëve Robert, ish-ushtari izraelit Karl dhe tregtari gjerman i antikeve dhe falsifikuesi i dokumenteve Hans nga Frankfurti. Atyre u jepet informacion nga një informator francez, Luis.
Në Romë, ekipi qëllon dhe vret Uaill Zuicer, i cili jetonte si poet. Në Paris, ata shpërthyen një bombë në shtëpinë e Mahmud Hamsharit. Në Qipro, bombardojnë dhomën e hotelit të Hussein Abd Al Shir. Me komandot e IDF-së, ata ndjekin tre militantë palestinezë - Muhamad Yousef al-Najar, Kamal Aduan dhe Kamal Naser - deri në Bejrut, depërtojnë në kompleksin e mbrojtur të palestinezëve dhe i vrasin të tre. Skuadra shkon në Londër për të gjetur Ali Hasan Salameh, i cili orkestroi masakrën e Mynihut, por atentati ndërpritet nga disa amerikanë të dehur. Lë të kuptohet se këta janë agjentë të CIA-s, e cila, sipas Luis, mbron dhe financon Salameh në këmbim të premtimit të tij për të mos sulmuar diplomatët e Shteteve të Bashkuara. Ndërkohë tentohen të vriten vetë atentatorët. Karl vritet nga një vrasës i pavarur holandez me pagesë. Për hakmarrje, ekipi e gjurmon dhe e ekzekuton në një varkë në Hoorn, Holandë. Hansi gjendet i vrarë me thikë në një stol në park dhe Roberti vritet nga një shpërthim në punëtorinë e tij. Avner dhe Stive më në fund gjejnë Salameh në Spanjë, por përsëri tentativa e tyre pengohet, këtë herë nga rojet e armatosura të Salameh. Në përfundim thuhet se m9 nga 11 palestinezët e synuar u vranë dhe se Salameh u vra më në fund në 1979.
 
Libri “Hakmarrja”
“Vengeance” apo “Hakmarrja” është një libër i vitit 1984 nga Xhorxh Xhornas që përshkruan një pjesë të atentateve të Mossad pas masakrës së Mynihut. Ai u ripublikua si “Hakmarrja: Historia e vërtetë e një ekipi izraelit kundër terrorizmit” ose dhe “Hakmarrja: Shpata e Gideonit” në disa botime dhe vende të mëvonshme. Burimi kryesor i librit është edhe personazhi kryesor, Juval Aviv, i njohur në libër si Avner. Një oficer i Mossad-it, ai rekrutohet për të udhëhequr një ekip të vogël në Evropë për të vrarë një numër të militantëve të dyshuar të “PLO” dhe “Shtatorit të Zi”. Secili nga kapitujt e librit trajton një fazë të veçantë të misionit, duke përfshirë sfondin e çdo atentati. Ai ka frymëzuar si një film televiziv të vitit 1986 të quajtur “Shpata e Gideonit” dhe filmin e Steven Spielberg “Munih” të vitit 2005.
 
Filmi “Shpata e Gideonit”
“Shpata e Gideonit” është një film televiziv kanadez i vitit 1986 për agjentët e Mossad që gjuanin terroristët e lidhur me masakrën e Mynihut të vitit 1972. Fillimisht u shfaq në Rrjetin Televiziv CTV në Kanada si një miniserial katërorësh dhe më vonë në HBO në Shtetet e Bashkuara. Me regji nga Majkëll Anderson dhe skenar nga Kris Brajent, në filmi luajnë Stiven Bauer dhe Majkëll Jork. Filmi bazohet në librin “Hakmarrja” nga Xhorxh Xhornas, një rrëfim i incidentit i cili është kritikuar prej disa oficerëve të inteligjencës si imagjinar. Por për shkak të natyrës së tij të fshehtë është i vështirë për t'u provuar ose hedhur poshtë.
 
Gjuetia Aikmen
“Gjuetia Aikman”, me titullin orgjinal “Hunting Eichmann: How a Band of Survivors and a Young Spy Agency Chased Down the World's Most Notorious Nazi Paperback” i autorit më të shitur të New York Times, Niël Baskëm, është tregimi i parë i plotë i ndjekjes dhe kapjes së oficerit nazist SS dhe arkitektit të Holokaustit, Adolf Eikmen. Kur aleatët sulmuan Berlinin në ditët e fundit të Rajhut të Tretë, Adolf Aikmen hodhi uniformën e tij SS dhe u zhduk. Pas arratisjes së tij nga dy kampet e të burgosurve amerikanë, tërheqjes së tij në male dhe jashtë Evropës dhe rrugës së tij drejt një jete anonime në Buenos Aires, ndjekësit e tij janë një prokuror gjermano-perëndimor, një hebre i verbër argjentinas me vajzën e tij të bukur, dhe agjencia e spiunazhit të ri, e quajtur “Mossad”, operativët e së cilës kanë llogaritë e tyre për të zgjidhur. Kapja e Aikmen dhe përpjekjet e agjentëve izraelitë për ta sekretuar atë jashtë Argjentinës për t'u gjykuar është përfundimi mahnitës i këtij tregimi emocionues historik.
 
Aikmen në Jerusalem
“Aikmen në Jerusalem: Një raport mbi banalitetin e së keqes” është një libër i vitit 1963 nga filozofi dhe mendimtarja politike Hannah Arendt. Titulli në anglisht është “Eichmann in Jerusalem: A Report on the Banality of Evil” . Arendt, një hebre që u largua nga Gjermania gjatë ardhjes në pushtet të Adolf Hitlerit, raportoi për gjyqin e Adolf Eichmann, një nga organizatorët kryesorë të Holokaustit, për The New Yorker. Një botim i rishikuar dhe i zgjeruar u botua në 1964.
 
Mossad: Misionet më të mëdha të Shërbimit Sekret Izraelit
“Mossad: Misionet më të mëdha të Shërbimit Sekret Izraelit” është një libër i shkruar nga autoret Michael Bar-Zohar, Nissim Mishal. Titulli i tij origjinal është: “Mossad: The Greatest Missions of the Israeli Secret Service”. Në përmbledhjen e këtij libri thuhet: “Për dekada, krahu i njohur i sigurisë i Izraelit, Mossad, është njohur gjerësisht si shërbimi më i mirë i inteligjencës në botë. Në Mossad, autorët Michael Bar-Zohar dhe Nissim Mishal na çojnë pas perdes së mbyllur me rrëfime thumbuese, që hapin sytë, çizmet në tokë të misioneve më të rrezikshme, më vendimtare në historinë 60-vjeçare të agjencisë. Këto janë Misioni i vërtetë: Histori të vërteta të pamundura, të mbushura me veprime me oktan të lartë - nga kapja befasuese e xhelatit nazist Adolf Aikmen deri te eliminimi i fundit i shkencëtarëve kryesorë bërthamorë iranianë. Kushdo që është i magjepsur nga bota e spiunazhit ndërkombëtar, inteligjencës dhe luftës së fshehtë "Black-Ops" do ta shohë Mossad-in duke elektrizuar leximin. Mossad zbulon operacionet përcaktuese dhe më të rrezikshme, heronjtë e panjohur dhe agjentët misterioz të shërbimit të inteligjencës më të respektuar dhe më enigmatik në botë. Këtu janë historitë rrëqethëse të misioneve të guximshme sekrete, duke përfshirë kapjen e Adolf Aikmen, çrrënjosjen e “Shtatorit të Zi”, shkatërrimin e objektit bërthamor sirian dhe eliminimin e shkencëtarëve kryesorë bërthamorë iranianë. E nxjerrë nga kërkimet intensive dhe intervistat ekskluzive me liderët izraelitë dhe operativët e Mossad-it, kjo histori tërheqëse sjell në jetë agjentët e guximshëm, vdekjeprurësit dhe fushat kryesore të betejës që kanë formësuar Izraelin dhe botën në përgjithësi për më shumë se 60 vjet”.
 
Spiunët e Gideonit: Historia sekrete e Mossad-it
“Spiunët e Gideonit: Historia sekrete e Mossad-it” është shkruar nga Gordon Thomas dhe titulli origjinal është: “Gideon's Spies: The Secret History of the Mossad”. Në përmbledhjen e këtij libri thuhet: “E krijuar në vitin 1951 për të siguruar të ardhmen e një Izraeli të luftuar, Mossad ka qenë përgjegjës për bëmat më të guximshme dhe emocionuese të spiunazhit, kundërterrorizmit dhe vrasjeve të ndërmarra ndonjëherë. Publikimi i 1999 i Gordon Thomas i Gideon's Spies, i ardhur nga intervistat me dyer të mbyllura me agjentë, informatorë dhe spiunazhe të Mossad-it, si dhe nga dokumente të klasifikuara dhe burime top-sekret, zbuloi të vërteta të patreguara më parë për agjencinë e inteligjencës izraelite. Dhe tani, në këtë botim, Thomas përditëson tekstin e tij klasik dhe tregon Mossad-in ashtu siç është në të vërtetë: brilant, i pamëshirshëm dhe me të meta, por në fund të mrekullueshëm”.
 
“Te fshehtat e Mosadit”
“Breve storia del Mossad” nga Aldo Mushi, Marko Minikanxheli ka ardhur në shqip si “Te fshehtat e Mosadit” me përkthimin e Vladimir Bregut, nëpërmjet shtëpisë botuese “Bota Shqiptare”. Në përmbledhjen e librit shkruhet: “Historia e një prej shërbimeve më të frikshme të inteligjencës në botë: Institutit për Spiunazh dhe Operacione Speciale të Shtetit të Izraelit, i njohur më mirë si Mossad. Një mashtrues i vërtetë për armiqtë e popullit hebre, Shërbimi operoi nga fundi i Luftës së Dytë Botërore e në vazhdim me paskrupullozitet dhe vendosmëri në skenarë të ndryshëm operacionale dhe teatro gjeopolitikë, duke arritur suksese të bujshme por edhe duke pësuar ngecje e dështime. Një libër që përshkon ngjarjet më të pabesueshme të shekullit XX: nga kapja e Adolf Aikmen te vrasja e atletëve izraelitë në Lojërat Olimpike të Mynihut, nga sulmi në termocentralin bërthamor irakian te vrasja e kryeministrit Jitzhak Rabin”.
 

No comments:

Post a Comment