Nga
Leonard Veizi
Në
Evropë ka një lloj alarmi. Raportet e reja që po vendosen në skenën
gjeopolitike ndërkombëtare kanë nxjerrë zbuluar shumë anë të dobta të Evropës fragmentare
që është lidhur si një e tëra më një fjongo të brishtë politike...
...Në
botën e sotme ku stabiliteti politik dhe ekonomik duket gjithnjë e më i
brishtë, pyetja nëse Evropa kërcënohet nga lufta është më e rëndësishme se
kurrë. Historia e kontinentit është e mbushur me konflikte dhe luftëra që kanë
formësuar kufijtë dhe kanë përcaktuar fatin e miliona njerëzve. Megjithatë, pas
Luftës së Dytë Botërore, Evropa ka përjetuar një periudhë të gjatë paqeje dhe
bashkëpunimi, veçanërisht falë krijimit të Bashkimit Evropian dhe NATO-s.
Mbështetja është gjetur tek Shtetet e Bashkuara.
Por,
çfarë ndodh nëse çadra mbrojtëse amerikane largohet? A është Evropa e gatshme
të mbrojë veten pa ndihmën e Shteteve të Bashkuara?
Rreziqet
Marrëdhëniet
ndërkombëtare luajnë një rol kyç në sigurinë evropiane. Tensionet me Rusinë,
përfshirë aneksimin e Krimesë dhe konfliktin në Ukrainë, kanë rritur
shqetësimet për një ringjallje të skenarëve të Luftës së Ftohtë. Për më tepër,
rivalitetet globale, si tensionet SHBA-Kinë, ndikojnë në mënyrë indirekte mbi
Evropën, duke e bërë atë një fushë beteje gjeopolitike ku përplasen interesa të
fuqive të mëdha. Nëse SHBA do të reduktonte ose tërhiqte mbështetjen e saj
ushtarake ndaj Evropës – qoftë përmes dobësimit të angazhimit të saj në NATO
apo përmes një izolacionizmi të ri – vendet evropiane do të përballeshin me
sfida të mëdha në fushën e mbrojtjes. Shumë vende të BE-së e kanë mbështetur
sigurinë e tyre në praninë ushtarake amerikane dhe në strategjinë e parandalimit
të NATO-s. Në mungesë të kësaj mbështetjeje, Evropa do të përballej me një
dilemë të madhe: të ndërtojë një mbrojtje të pavarur dhe të fortë, ose të bëhet
më e ekspozuar ndaj kërcënimeve të jashtme.
Sfidat
Përveç
kërcënimeve të jashtme, Evropa përballet edhe me sfida të brendshme që mund të
minojnë aftësinë e saj për t'u mbrojtur në mënyrë efektive. Rritja e
nacionalizmit dhe populizmit ka krijuar ndasi brenda BE-së dhe ka dobësuar
besimin në institucionet evropiane. Në një kohë kur uniteti është i domosdoshëm
për ndërtimin e një mbrojtjeje të fortë, përçarjet politike e bëjnë më të
vështirë koordinimin e një strategjie të përbashkët. Një pengesë tjetër është
buxheti i mbrojtjes. Për dekada, shumica e vendeve evropiane kanë investuar më
pak në ushtritë e tyre, duke u mbështetur tek ombrella mbrojtëse amerikane.
Nëse SHBA tërhiqet, BE-ja do të duhet të rrisë ndjeshëm shpenzimet e saj
ushtarake dhe të krijojë një strukturë mbrojtjeje më të fortë, ndoshta përmes
një ushtrie të përbashkët evropiane – një ide që është diskutuar, e hedhur për
diskutim. Një kërcënim modern për Evropën nuk është vetëm lufta konvencionale,
por lufta hibride – një kombinim i sulmeve kibernetike, propagandës dhe
ndikimit ekonomik për të destabilizuar vendet pa përdorur forcë ushtarake tradicionale.
Rusia dhe aktorë të tjerë janë akuzuar për përdorimin e këtyre metodave për të
ndërhyrë në proceset demokratike dhe për të përhapur dezinformim.
Nëse
Evropa mbetet pa mbështetjen amerikane, ajo duhet të përmirësojë mbrojtjen
kibernetike, sigurinë energjetike dhe mekanizmat e saj për të luftuar
dezinformimin, përndryshe mund të bëhet më e prekshme ndaj ndërhyrjeve të
huaja. NATO ka qenë për dekada garancia kryesore e sigurisë evropiane.
Megjithatë, nëse SHBA e redukton praninë e saj, atëherë vendet evropiane do të
duhet të marrin më shumë përgjegjësi për sigurinë e tyre. Një nga opsionet më
të diskutuara është krijimi i një ushtrie të përbashkët evropiane, që do t’i
jepte BE-së një kapacitet real për të mbrojtur veten. Por ky skenar kërkon një
bashkëpunim më të ngushtë mes vendeve anëtare, një rritje të ndjeshme të
buxheteve ushtarake dhe një unifikim të politikave të mbrojtjes – sfida që për
momentin duken të vështira për t'u realizuar.
Lideri
Kush
do të jetë lideri ushtarak i Evropës?
Nëse
Evropa duhet të ketë një lider ushtarak të qartë, dy kandidatë natyralë janë
Franca dhe Gjermania, por secili prej tyre ka avantazhe dhe kufizime specifike.
Gjithsesi përgjigja më realiste është një bosht Francë-Gjermani. Franca do të
ofrojë lidershipin strategjik dhe fuqinë bërthamore. Gjermania do të ofrojë
financimin dhe modernizimin e kapaciteteve ushtarake evropiane. Megjithatë, për
një mbrojtje efektive të Evropës, bashkëpunimi mes këtyre dy vendeve duhet të
jetë më i fortë dhe të përfshijë edhe vende të tjera si Italia, Spanja dhe
Polonia.
Franca
Franca
ka ushtrinë më të fuqishme në BE, me një forcë të madhe të gatshme për luftim,
industri të zhvilluar ushtarake dhe një arsenal bërthamor. Është i vetmi vend i
BE-së me armë bërthamore pas Brexit. Franca historikisht ka ndjekur një
politikë të pavarur mbrojtjeje, shpesh duke u distancuar nga varësia e plotë
nga SHBA. Dalja e saj nga komanda e përbashkët e NATO-s në vitin 1966 (deri në
2009) tregon këtë qasje të veçantë. Franca ka treguar gatishmëri për të
ndërhyrë ushtarakisht në Afrikë dhe në Lindjen e Mesme, duke dëshmuar se është
një fuqi ushtarake me përvojë. Por Franca, megjithëse është një fuqi ushtarake,
nuk ka kapacitet të plotë për të mbrojtur të gjithë Evropën e vetme. Gjithashtu,
ka tensione brenda BE-së mbi idenë e një lidershipi të saj të qartë ushtarak.
Gjermania
Gjermania
ka ekonominë më të fuqishme në Evropë dhe një industri të avancuar
teknologjike, që mund të përkthehet në investime të mëdha në mbrojtje dhe
zhvillimin e një force të avancuar ushtarake. Pas dekadash kufizimesh për shkak
të konventave pas Luftës së Dytë Botërore, Gjermania po rrit ndjeshëm buxhetin
e saj të mbrojtjes, veçanërisht pas agresionit rus në Ukrainë. Kancelari Scholz
ka shpallur një epokë të re ("Zeitenwende") për ushtrinë gjermane,
duke investuar mbi 100 miliardë euro në modernizimin e Bundeswehrit. Për shkak
të së kaluarës së saj në Luftën e Dytë Botërore, shumë vende evropiane e shohin
me skepticizëm një Gjermani me fuqi ushtarake dominuese. Kjo e bën të vështirë
që Berlini të marrë një rol udhëheqës ushtarak pa dyshime apo rezistencë
politike.
Epilogu
Evropa
ndodhet në një pikë kthese. Në kushtet aktuale, Evropa nuk është ende e
përgatitur. Kjo nuk do të thotë se është e pamundur, por kërkon një ndryshim
strategjik dhe politik në mënyrën se si BE-ja dhe vendet evropiane e
konceptojnë sigurinë e tyre. Evropa nuk është e imunizuar ndaj rreziqeve të
konfliktit dhe paqëndrueshmërisë. Ndërsa shumë nga sfidat me të cilat përballet
janë të reja, disa janë eho të së kaluarës. Nëse historia na ka mësuar diçka,
është se paqja nuk është e garantuar. Për të siguruar një të ardhme të
qëndrueshme dhe të sigurt, Evropa duhet të investojë më shumë në mbrojtje, të
forcojë unitetin e saj politik dhe të përshtatet ndaj realitetit të ri
gjeopolitik. Nëse SHBA zgjedh të tërhiqet, Europa nuk ka zgjidhje tjetër veçse
të marrë fatin e saj në duart e veta. Pyetja që mbetet është: A është gati për
këtë sfidë?
No comments:
Post a Comment