“Njeriu Vitruvian” – Simboli i përsosmërisë sipas Leonardo da Vinçit

 

 

Nga Leonard Veizi

 

Leonardo da Vinçi është një nga figurat më të shquara të Epokës së Rilindjes, një gjeni shumëdimensional që spikati si piktor, skulptor, arkitekt dhe inxhinier. Mes veprave të tij të famshme, “Njeriu Vitruvian” është kthyer në një simbol universal të harmonisë dhe përmasave ideale të trupit njerëzor.

 

...Arti dhe shkenca shpesh janë parë si fusha të ndara, por Leonardo i ndërthuri ato në mënyrë të përsosur. Vizatimi i tij, i realizuar rreth vitit 1490, nuk është thjesht një skicë anatomike, por një manifest filozofik mbi marrëdhënien mes njeriut dhe kozmosit. Duke u mbështetur në teoritë e arkitektit romak Vitruvius, Leonardo e përdori këtë vepër për të shprehur idenë e ekzistencës së një rendi të përsosur në natyrë dhe në qenien njerëzore.

 

Analiza

Nuk ka asgjë të re për të analizuar në veprën e Leonardo Da Vinccit, pasi ajo është bërë me qindra herë tashmë. Por vepra e tij nuk mund të mbetet pa ardhur në vëmendjen e gjithkujt. Ndaj shkrimi më poshtë mbështetet nga materiale publike përgjithësisht huazuar nga enciklopeditë botërore.

 “Njeriu Vitruvian” paraqet një figurë mashkullore në dy pozicione të mbivendosura: një brenda një katrori dhe tjetra brenda një rrethi. Këto dy forma gjeometrike mbartin domethënie të thellë:

Rrethi simbolizon infinitin, hyjnoren dhe lidhjen e njeriut me kozmosin.

Katrori përfaqëson realitetin tokësor, racionalen dhe përmasat konkrete të ekzistencës njerëzore.

Leonardo kaloi muaj të tërë duke studiuar dhe matur trupin e njeriut për të përcaktuar raportet e tij ideale. Edhe pse ai u bazua te Vitruvius, kërkimet e tij shkuan më tej, duke e përmirësuar dhe sfiduar traditën klasike. Vizatimi i tij paraqet një njeri me duart dhe këmbët e shtrira, duke prekur kufijtë e rrethit dhe të katrorit, ndërkohë që kërthiza vendoset si qendra gjeometrike e rrethit dhe një tjetër pikë qendrore vendoset në zonën mbi organet gjenitale për katrorin. Kjo ndarje simbolike tregon lidhjen mes trupit njerëzor dhe parimeve të arkitekturës.

Thuhet se Leonardo kreu hulumtimin e tij mbi përmasat e trupit të njeriut, duke kaluar muaj duke matur një numër të rinjsh. Shënimet e tij sipër dhe poshtë vizatimit të Njeriut Vitruvian paraqesin matje trupore që ai ia atribuoi Vitruvit. Matjet janë në fakt kryesisht gjetjet e vetë Leonardos. Kërkimet e tij e lejuan atë të shkëputej nga matjet e Vitruvit dhe përshkrimet e tjera të përmasave njerëzore.

 

Matematika

“Njeriu Vitruvian” sintetizon parime të rëndësishme të Rilindjes, si humanizmi, gjeometria, anatomia dhe arti. Për Leonardon dhe mendimtarët e kohës, trupi i njeriut përfaqësonte një mikrokozmos të universit – një ide që shfaqet edhe në arkitekturë, ku ndërtesat e bukura dhe të qëndrueshme bazohen në proporcione të harmonizuara me trupin e njeriut.

Një nga aspektet më të rëndësishme të vizatimit është përfshirja e seksionit të artë (Φ ≈ 1.618), një raport matematikor i pranishëm në natyrë dhe art. Leonardo e përdori këtë për të theksuar se ekziston një rend natyror i lindur në çdo aspekt të jetës.

 

Mesazhi

Përmes këtij vizatimi, Leonardo da Vinçi dëshironte të përçonte disa ide thelbësore:

Njeriu si qendra e universit – një koncept humanist që theksonte rëndësinë e njeriut si modeli i harmonisë dhe ekuilibrit natyror.

Lidhja mes shkencës dhe artit – për Leonardon, studimi i trupit njerëzor ishte një formë arti dhe një mënyrë për të kuptuar ligjet e natyrës.

Proporcioni i artë dhe estetika universale – vizatimi tregon se harmonia matematikore është një element thelbësor i jetës dhe krijimit artistik.

 

Trashëgimia

“Njeriu Vitruvian” nuk është thjesht një vizatim, por një manifest i filozofisë së Leonardos mbi jetën, natyrën dhe artin. Ai mbetet një simbol i përhershëm i potencialit njerëzor për të kuptuar dhe për të ndërtuar një botë të bazuar në harmoninë natyrore.

Sot, kjo vepër është ruajtur në Galeritë e Akademisë së Venecias, edhe pse ekspozohet rrallë për shkak të brishtësisë së saj. Në vitin 2019, ajo u huazua përkohësisht në Muzeun e Luvrit për një ekspozitë madhështore që shënoi 500-vjetorin e vdekjes së Leonardos.

Pavarësisht shekujve që kanë kaluar, mesazhi i “Njeriut Vitruvian” vazhdon të frymëzojë artistë, shkencëtarë dhe filozofë, duke dëshmuar se gjenialiteti i Leonardos është i pavdekshëm.