nga Ben Andoni
Romani mundohet të përcjellë një botë të errët dhe shumë të
zakonshme të kriminelëve shqiptarë dhe ata të huaj, një botë të hidhët të
krimit.
Personazhi që i ka dhënë emrin romanit të fundit të OMSCA-1
trajtohet thjesht në kohën e shkuar, pasi romani hapet me vdekje dhe mbyllet me
vdekje. Është vdekja e personazhit Lora që e hap siparin dhe e mbyll njësoj i
pretenduari për vrasjen e saj. Ky i fundit, një personazh, që na jep një
shtresë të shoqërisë shqiptare, plot iluzione, në kërkim të një jete me të mirë
dhe shpesh kaotik si të gjithë shqiptarët. Historia e librit, që tregohet nga
Leonard Veizi, ka paralel jetën e Lorës, përpjekjet për gjetjen e vrasësit të saj
dhe një fluturim me avion të mikut të saj, që e përjeton vrasjen në një
fluturim transoqeanik. Linja tjetër, të themi konvencionalisht zyrtare, përbën
përpjekjen për të diktuar vrasësin, duke na dhënë strukturat e burokracisë jo
vetëm shqiptare. Dinamika e bën romanin ta lexosh menjëherë dhe megjithëse
autori dhe botuesi i përmbahen dhe e nënvizojnë faktin se romani s’është
policor, shënjuesi i potencës shkon te romani i atij lloji. Autori njeh mirë
kompozicionin, edhe pse kohët e dy linjave kryesore në vepër nuk përkojnë disi.
Interesant është ndërthurrja e një linje të tretë, që është linja e personazhit
kryesor të vërtetë në lidhje me personazhin.
Romani mundohet të përcjellë një botë të errët dhe shumë të
zakonshme të kriminelëve shqiptarë dhe ata të huaj, një botë të hidhët të
krimit, që për hir të së vërtetës është trajtuar në mënyrë shumë të ditur.
Nuk jemi futur ende në përshkrim, por romani "Lora" i OMSCA-1
është produkti i ri i i Shtëpisë Botuese, që po kërkon me ngulm të promovojë
dhe të lançojë Leonard Veizin, që ka kohë që është prezent në mjediset e
letërsisë shqiptare. Autori ka ngritur këndshëm një strukturë rrëfimtare të
komplikuar ku dy linjat kryesore ndërthurren me disa të tjera. Të gjitha, ai
mban në vetën e tretë, por në momente rrëfimi, që lidhen me të kaluarën, ai e
kthen personazhin në një rrëfim në vetën e parë.
Ana pozitive është se lexuesin e gjerë ai e lë në tension
deri në fund dhe kjo është një nga të mirat e veprës, që duhet thënë se të
tërheq edhe prej ndërthurrjes me disa rrëfime në kompozicion për të na dhënë
gamën e madhe të ngjarjes, por edhe përpjekjen për ta universalizuar.
Nuk mund të thuhet se autori e njeh thellësisht botën e
krimit dhe ca më shumë atë të prostitucionit, pasi shumë herë ajo është
përshkruar shumë bardhë e zi dhe në një farë mënyre nuk të ngjall shumë
kureshti, por aman di të mbajë linjën kryesore dhe suspansën deri në fund.
Autori e nënvizojmë duket se punon mirë me strukturën e
veprës, por në këtë rast nuk është shtjellë klasike, por e komplikuar që di të
respektojë kanonet klasike. Forma është e zhdërvjedhët.
Mund të kursehej pak me detajet dhe përshkrimet sepse disa
herë ato ia heqin veskun e universialitetit veprës, e nga ana tjetër të duket
se përsërit pak veten në përshkrime tipike shqiptare. Janë mu këto detaje që e
bëjnë historinë shumë shqiptare, paçka se gjetja me personazhin kryesor mund të
merrte elementë shtesë dhe historia të ishte shumë më e pasur. Momentin që ai e
përjeton me Lorën dhe trajtimi disi sipërfaqësor të lë me dyshim sesa idilike
ishte realisht përpjekja dhe lufta e tij në botën e krimit.
Autori është në gjininë e vet, pasi ky është romani i tij i
pestë dhe kjo e bën të jetë shumë “agresiv” në ambicie si edhe i jep detyrën që
në të ardhmen të përballë rrugën e vet në një letërsi që është ende e paçelur
mirë.
Romani mund edhe të ishte pak më i natyrshëm në historinë e
vet dhe me më shumë dritëhije, ato që e bëjnë çdo subjekt të bëhet i kapshëm
dhe jo i stisur. Të paktën këtë do donim t’i thoshim autorit, që po bën një
punë shumë të mirë në letrat shqipe dhe që po e kërkon suksesin.
Në fund, duhet vlerësuar “Lora” e tij, pasi autori punon me
personazhet, por edhe me shumë elementë në veçanti. Ndoshta duhet pak më shumë
kujdes në dialogje, që të jetë më i natyrshëm edhe pse në shumë momente ai
qëndron dhe i përgjigjet idesë së vet.
Kritika në Shqipëri mungon krejtësisht që ta kanalizojë
suksesin apo mossuksesin atje ku duhet, por mediet tona, le të shpresojmë se do
t’i japin ende më shumë besim për të vazhduar shkrimtarit...
No comments:
Post a Comment