(Shënim për romanin e Leonard Veizit “Orgji në famullinë e at Ludovikut”)
nga Kliton Nesturi
“Bota është teatër
ku secili ka një rol”.
Shekspir
 |
| Kliton Nesturi dhe Leonard Veizi |
Qysh në fillim dua
të them se romani “Orgji në famullinë e at Ludovikut”, është një vepër e
strukturuar bukur, me një shkallë të lartë të ndërtimit kompozicional, me gjuhe
artistike të pasur dhe stil të zhdërvjellët. Por, ky këndvështrim nuk do të
jetë mbi ndërtimin, formën, gjetjen dhe stilin.
I vendosur në një
qytet të vogël, por të mbushur me mëkate, në qendër të ngjarjes qëndron boshti
i marrëdhënies mes atit (Ludovikut), birit (Vikut) dhe shpirtit – nënës së tij
(Evës). Një bosht i krijuar si pasojë e një historie sa mëkati dhe dashurie, e
mbajtur fshehtë për shumë kohë, një prej atyre historive të cilat mendon se nuk
do të ndriçohen asnjëherë, por do të mbeten të fshehura sa nën veladon, aq edhe
nën lëkurë. Një histori ku ndërthuret bashkëekzistenca dhe mosekzistenca e një
marrëdhënieje të fortë, një dashuri pa tokë e familje, por kryesisht e
shpërndarë në eter; një marrëdhënie kujdesi e ndërtuar hap pas hapi mbi kode,
shenja dhe vështrime. Viki, produkti i kësaj dashurie mëkatare, duke humbur
boshtin e tij me vdekjen e Evës, ndihet sa i lodhur, aq dhe i pambrojtur dhe i
zhgënjyer. Ai nuk është si gjithë të tjerët dhe kurrë nuk do të jetë si ata. Në
jetën e tij tashmë nuk ka bosht. Kriza e identitetit të tij është e thellë aq
sa zhgënjimi e çon drejt hakmarrjes, shndërrimin në një kriminel dhe
zjarrvënës. Personalisht, pavarësisht se jam ateist, nuk jam për djegien e
tempujve, të cilitdo besimi apo kulture fetare qofshin. Por djegia e famullisë,
në këtë rast, është pasojë e një zhgënjimi të thellë prej dogmës dhe mungesës
së dashurisë. Çdo hap i tij në këtë vepër është i justifikuar, duke na kujtuar
vargun e famshëm: “Aty ku nuk ka dashuri, fjalën njeri mos e fol!” Edhe kryerja
e orgjisë ka të bëjë me zhgënjimin, me revoltën, dëshirën për ta shndërruar dhe
për t’i dhënë shtëpisë së Zotit një këndvështrim të ri, atë të një strehe të
zakonshme ku hyjnë e dalin mëkate, e ku vet njerëzit që shërbejnë aty jetojnë
të përlyer në thellësi me mëkatin. Pavarësisht se ngjarja ndodh në një qytet të
vogël, ajo është refleksion i krizës që ka mbërthyer me kohë shoqërinë dhe
fenë. Aty është shteti në miniaturë, njerëzit, familjet dhe ngjarjet që
zhvillohen aty janë ato që ndodhin kudo. Kudo është qeliza e shoqërisë. Kudo
frymohet, dhe jetohet kudo, pavarësisht nga përmasat e vendit, skenës dhe
tempullit.
Pavarësisht
vështrimeve të ndryshme, mendoj se thellë-thellë të gjithë duhet të bashkohemi
në një pikë kur diskutojmë për këtë vepër: ajo është një revoltë ndaj dogmës
dhe Zotit. Dikush mund të thotë, se një prift i një famullie të vogël, nuk mund
të përfaqësojë Zotin. Po, a nuk është ai përfaqësuesi i tij? Faktet e reja që
po dalin në dritë herë pas here, e veçmas kohëve të fundit, e kanë zbehur së
tepërmi rolin e fesë, historinë dhe vet ekzistencën e Zotit. Për shumë njerëz,
kudo nëpër botë, ai është një Godo, i cili nuk vjen (shihet) kurrë.
Shumë mund të
thonë se “Orgji në famullinë e at Ludovikut” u adresohet vetëm të krishterëve
dhe se Zoti nuk është vetëm i kryqëtarëve.
“Në emër të
Allahut dua të të shijoj!”
Ky mesazh është
publikuar para disa kohësh në faqet e shtypit dhe në portalet e ndryshme. Atë e
ka shkruar një klerik i lartë musliman shqiptar, (pak rëndësi se në cilën pjesë
të hapësirës shqiptare) dhe i adresohet një besimtareje të re, aspak në lidhje
gjaku apo familjare me të. Ky mesazh telefonik nuk është as më shumë dhe as më
pak se sa një ftesë për mëkat, apo gjynah, sipas zhargonit musliman. Ky njeri,
i veshur me petkun e përfaqësuesit të Zotit në tokë, në mënyrë cinike shkel
rregullat, ligjet dhe normat e fesë që përfaqëson, pasi me Kur’an, ndalohen dhe
dënohen marrëdhëniet jashtëmartesore. Burrit, përfshi këtu edhe klerikun, i
lejohen martesat me shumë gra, (jo më shumë se katër), por jo afera të tilla,
të cilat nuk i falen edhe nëse ai është besimtar i rregullt, falet sipas riteve
apo edhe kontribuon për xhaminë dhe njerëzit në nevojë.
Nuk është çudi që
në këtë histori, të mbetur në tentativë të kishim një “Orgji…” në një dimension
tjetër, në një fe tjetër nga ajo e krishterëve. Me epshin e tij ndaj besimtares
së re, ky klerik do ta çonte qejfin deri në fund; nuk do të përdoret masa
mbrojtëse (sepse nuk ia lejon feja) dhe nuk do të tërhiqej deri në shfrimin e
fundit. Dhe nëse kjo do të ndodhte, do të kishim një lindje të re, një Viki të
quajtur Xhihan, apo Jadëz, në vend të Evës do të kishim Havanë, apo ndonjë emër
tjetër, ndërsa në vend të at Ludovikut do të ishte ky klerik me tespie në dorë,
që thyen vet dogmat e fesë së tij.
Ky nuk është rasti
i vetëm që ka ndodhur me klerikët shqiptarë. Të tilla histori kanë ndodhur
shpesh, janë përfolur e janë rrëfyer edhe një shekull më parë, edhe para Luftës
së Dytë Botërore, edhe… atëherë kur telefonat celularë dhe sms-të nuk
ekzistonin. Por këto nuk ndodhin vetëm në hapësirën shqiptare. Kudo, në në
gjitha skajet e botës buletinët e ndryshme janë të mbushura me skandale
klerikësh dhe histori të tilla. Madje edhe të klerikëve më të lartë apo në
manastiret dhe tempujt e famshëm. Kjo ka bërë që, herë pak nga pak, e herë në
mënyrë të menjëhershme, shëmbëlltyra dhe dogmat e Zotit të thyhen te njerëzit e
thjeshtë, duke marrë shkas nga mëkatet e njerëzve që i shërbejnë atij, e duke
thyer kështu edhe mitin e ekzistencës.
Të gjitha këto më
shtyjnë të them se romani i Leonard Veizit “Orgji në famullinë e at Ludovikut”
u adresohet të gjithëve pa përjashtim, të gjithëve njësoj.
Perdja qëndron e hapur
Është hera e parë
që në letërsinë shqipe kemi një vepër të tillë, një vepër që e thyen Zotin si
në gjuhë, po aq edhe në koncepte. Ndoshta kjo është edhe arsyeja pse “Orgji në
famullinë e at Ludovikut” kaloi disi në heshtje dhe pa debat. Njerëzit, veçanërisht
shqiptarët i shmangen diskutimeve mbi çështje të tilla me përmasa të mëdha. Për
ta, më e lehtë është të heshtin apo të zhyten në mëkat se sa të diskutojnë dhe
të polemizojnë për tema që prekin drejtpërdrejtë ekzistencën sot dhe në të
ardhmen të shoqërisë njerëzore. Shqiptarët, deri më sot kanë dëshmuar se e
shohin më të udhës për t’u marrë me gjëra të lehta dhe diskutime që fillesën e
tyre e kanë nga përtej kufijve, se sa të shohin, të reflektojnë dhe të reagojnë
mbi problemet dhe shqetësimet me të cilat është e mbushur jeta e tyre. E kemi
më të lehtë kur gjërat na i thotë një i huaj, atë e pranojmë me lehtësi.
Megjithatë,
pavarësisht kësaj shmangie, për deri sa kemi veprën, edhe në këtë rast, perdja
vazhdon të mbetet e hapur.
Postuar në:
http://www.mapo.al/2016/05/veper-qe-thyen-zotin
http://www.tiranaobserver.al/veper-qe-thyen-zotin/
http://www.gazetadita.al/veper-qe-thyen-zotin/
http://hermesnews.al/kulture/Veper-qe-thyen-Zotin.html
http://piruni.net/al/veper-qe-thyen-zotin/
http://www.arkivalajmeve.com/Veper-qe-thyen-Zotin.1047986831/
http://www.zeriiqytetarit.com/sq/?p=42785
No comments:
Post a Comment