 |
| Albatros Rexhaj e Leonard Veizi |
Leonard Veizi
...a mundet një
letër dhe një laps të bëjë çudinë që e prisni dhe s’e dinim nga do vinte? Në
një bllok me kapak të zi e faqe lisho, të shkruhen hapur mendime të guximshme,
ato që shpesh thuhen pa zë me shpresën se askush s’do t’i dëgjojë. E pas kësaj
të vijë një tjetër herezi a mëkat i paparë, botimi i një libri në kopertinën e
të cilit pasthirma e një femre duket sikur të fton të futesh brenda saj. A
mundet që ky libër, pak faqe të tij apo thjesht një paragraf i qëlluar mirë, të
na shkundë nga letargjia kolektive dhe adrenalinën të na e çojë aty ku nuk mban
më? E pas kësaj të vijë një rebelim i ethshëm. Nëse ndodh kjo, duhet të
përgatitemi për më të “keqen”. Një kryengritje a revolucion ka ardhur te pragu
i derës. Pa armë nukleare, sigurisht, pa ushtarë komando dhe detashment
zbulimi. Për më tepër, pa ndonjë ngjyrim të shpëlarë dhe pa ndonjë reflektim
ekzotik. Është thjesht një ngritje krye, i vetë mendimit tonë, deri tani pasiv
e ndoshta disi... autik...
...Albatros Rexhaj këtë herë na vjen me një manifest. Një
sprovë kulturore, sociale por dhe politike, as që diskutohet. Gjithsesi, është
një thirrje politike e shprehur me një stil artistik. Padyshim, sot ka ikur
koha e monopoleve, dhe Karli jo e jo, por as Fridrihu nuk ka ndonjë të drejtë
autori. Ndërsa ne të tjetër nuk duhet të trembemi nga përdorimi i termit. E që
të mos ngatërrohemi me fjalët, se mendja na kthehet pas në kohë e pezmatohemi
shpejt, mund të thuhet se shkrimtari këtë herë ka publikuar një letër të hapur
ku thotë ca gjëra të drejtpërdrejta, ca të çuditshme dhe ca të tmerrshme. “Jemi
të pamotivuar, e duke qëndruar në pritje dhe në frikë, jeta na ikën nga duart”.
Nuk duhet të lexosh veç kaq për të kuptuar se kemi rënë në grackën që na e kanë
ngritur “të afërmit” tanë, ca politikanë e administratorë shteti, ca zengjinë
me miliona dollarë në xhepa dhe ca të tjerë si punë akademikësh. Ndërsa vetë
autori shkon më tej kur shkruan se janë pikërisht elitat tona që na duan të
përgjumur dhe të mbërthyer në një gjendje autizmi kolektiv. Ndaj për t’i ikur
mendësisë së përgjumjes ku na duhet të rizbulojmë dashurinë brenda vetes,
autori na fton pareshtur në një kryengritje pa armë: Duhet të rebelohemi...
A është libri i ri
një kontravers në këndvështrimin tuaj dhe i mënyrës së të shkruarit, kemi të
bëjmë me letërsi apo me një manifest social-politik?
“Rebelimi i Lúlus” është një libër krejtësisht ndryshe
nga ato që kam shkruar deri tani dhe të jem krejtësisht i sinqertë nuk di si ta
klasifikoj si zhanër. Konteksti narrativ është imagjinar, pasi që narratori,
tërë kohën, i shkruan Lúlus, ndërkaq gjërat dhe situatat, të cilave narratori u
referohet, janë konkrete dhe shumë të prekshme për realitetin shqiptar. Ka
elementë të një manifesti kulturor, social dhe politik, por sidoqoftë i tëri
është i shprehur në një stil dhe frymë artistike. Personalisht unë e përjetoj
si një letër të gjatë drejtuar lexuesit tim, por në radhë të parë vetes sime.
Si u motivuat për
ta shkruar këtë libër?
Ideja për këtë libër më ka ardhur para shumë kohësh, në
çastet e para të mëngjesit, atëherë kur e shihja veten në pasqyrë dhe brenda
mendjes sime dialogoja me veten për çdo gjë që më ngulfaste. Këtë temë ka edhe
libri, pasi përpiqet të japë përgjigje në pyetjen, çfarë nuk është në rregull
me ne? Personalisht besoj se nuk kemi ndonjë defekt, por thjesht jemi të
pamotivuar, ndërkaq, në të njëjtën kohë, udhëhiqemi nga një kastë njerëzish
(nuk e kam fjalën vetëm për pushtetin) të cilët nuk duan që ne të ndihemi të
motivuar për ndonjë gjë. Elitat tona na duan të përgjumur dhe të mbërthyer në
një gjendje autizmi kolektiv. Këtu është thelbi i të gjithë librit: duhet të
rebelohemi ndaj kësaj mendësie të përgjumjes dhe ta rizbulojmë dashurinë brenda
vetes.
Dua të bëj një
pyetje, por që të sqarojë tre çështje: Kush është Lúlu, përse duhet të
rebelohet dhe kundër kujt?
Lúlu është një metaforë për dy potenciale të mëdha që
fshihen brenda secilit prej nesh: të jemi arketip i fisnikërisë më të lartë apo
të jemi sylesh, trashanik dhe lolo. Zgjedhja është e jona dhe është krejtësisht
individuale. Lúlu ka shumë arsye për t’u rebeluar, por arsyeja më e madhe është
se, duke qëndruar në pritje dhe në frikë, jeta i ikën nga duart. Për mua, nuk
ka arsye më të madhe se kjo për t’u rebeluar, sepse sot koha e kërkon që të
angazhohemi për të drejtën tonë që të ndihemi të përmbushur, të ndihemi vërtet
të gjallë dhe jo se vetëm frymojmë. Lúlu, në radhë të parë, duhet të rebelohet
ndaj vetes së vet, mënyrës se si jeton dhe autizmit dhe përgjumjes kolektive që
i imponohet si model jete. Vetëm pas këtij rebelimi individual mund të flasim
për forma të tjera të rebelimit, sepse unë besoj fuqishëm në atë se shqiptarët
duhet të heqin dorë nga idetë kolektive (faji kolektiv, morali kolektiv, ankthi
kolektiv...) që i kemi trashëguar nga e kaluara, por duhet t’i japim rast
individit për ta dëshmuar veten. Vetëm një individ i përmbushur mund të ketë
diçka për t’i dhënë kolektivit, përndryshe është vetëm barrë: ky është një nga
mesazhet e rebelimit të Lúlus.
Në këndvështrimin
tuaj, cili është mentaliteti i shqiptarit në koncept dhe mënyrën e të jetuarit,
a ka ai më shumë qasje ndaj botës së hapur?
Këndvështrimin tim për këtë çështje e kam shprehur, me
anë të metaforave shumë të thjeshta në libër. Konsideroj se shqiptarët janë
shumë kreativë dhe kanë prirje për të përqafuar modele vërtet liberale të të
jetuarit, atë që cilësohet si shoqëri e hapur, por ne asnjëherë nuk kemi pasur
rast që ta shijojmë dhe ta jetojmë këtë mundësi. Elitat tona, në vend që të na
inkurajojnë, bëjnë çmos të na bindin se në këtë vend asgjë nuk funksionon dhe
se askush dhe asgjë nuk vlen. Kjo bindje e gabuar vetvetiu e instalon logjikën
e ligjit të xhunglës, diçka që e ndiejmë çdo ditë dhe prej të cilës trembemi e
jetojmë në ankth.
Elita intelektuale
dhe ajo politike në Shqipëri, çfarë i bashkon dhe i ndan ato?
Ky detaj është një pjesë e trajtimit në libër, për shkak
se ne, si shoqëri, jemi aq shumë të politizuar saqë politika na imponohet në
çdo hap. Lúlu vjen në përfundimin se elitat tona intelektuale dhe politike janë
në një raport cambera obscura d.m.th pasqyrojnë tërësisht njëra-tjetrën dhe po
ashtu e mbështesin njëra-tjetrën. Dhe në këtë simbiozë të çuditshme pëson
kultura, pëson arti, pëson edhe sporti, pëson mënyra jonë normale e të
jetuarit, sepse të gjithë jemi dëshmitarë të asaj se sot në Shqipëri
bashkëjetohet me ankthe dhe strese të vazhdueshme.
Cilës kategori i
drejtohet libri juaj, kam parasysh që ju jetoni në Prishtinë, por duket sikur
libri është shkruar duke jetuar në Tiranë. Ka të bëjë kjo me shkrirjen e
kufirit sa real aq dhe imagjinar mes dy Shqipërive?
Jetoj në Prishtinë, por shpirtërisht tashmë jam bërë
pjesë e Tiranës. Libri im, në radhë të parë, i drejtohet lexuesit dhe publikut
në Tiranë dhe Shqipëri, për shkak se besoj që tashmë kemi hyrë në një fazë ku
modeli që kultivohet në Tiranë ka fuqi të klonohet me të shpejtë në të gjithë
hapësirën shqiptare dhe të krijojë standard të sjelljes dhe të të menduarit. Në
një kohë ku hapësira mediatike dhe ajo kulturore tashmë është shkrirë në një të
vetme (vetvetiu, si proces i pavarur nga politika) është vetëm çështje kohe kur
modelet e komunikimit, artikulimit dhe ndërtimit të shoqërisë po ashtu do të
shkrihen në një të vetme. Si artist, por mbi të gjitha si shqiptar, besoj në
atë se sot Tirana, si metropol dhe si kryeqytet politik e kulturor, njëjtë si
Lúlu, është para dilemës: të jetë arketip i fisnikërisë më të lartë apo një
model që kultivon syleshë, trashanikë dhe lolo. Jam i bindur në atë se modeli
kulturor dhe shoqëror që (pavarësisht së ku jetojnë) do të udhëheqë të gjithë
shqiptarët në mileniumin e ri, sot po farkëtohet në Tiranë. Të gjithë ne duhet
të angazhohemi që ky model të jetë një model i ri, një model frymëzues dhe jo
një kopje e zbehtë e së shkuarës. Ne si shoqëri duhet të lirohemi nga kthetrat
e pushtetit të heshtur të politikës ditore dhe të krijojmë standarde të reja,
mbi të gjitha standardin që do të na krijonte mundësinë të ndihemi të
përmbushur në vendin tonë.
Postuar në ResPublica
më 29 Tetor, 2015
__________________________________________
__________________________________________
INTERVISTA/ Albatros
Rexhaj: Ballo e Fevziut me futi në debat me Muç Nanon. Krijuesit nuk duhet t’u
tremben ndryshimeve dhe të refuzojnë çdo gjë që është ndryshe
Leonard Veizi
Nën zë dhe publikisht, madje pa e çarë fort kokën se çfarë
mendojë një palë e dytë apo më tej se kaq, Albatros Rexhaj thotë se është një
shkrimtar me moshë relativisht të re, pra nën të 40-tave. Dhe kjo është më e
përdorshmja e mundshme prej tij, sepse ka edhe të tjera thagma që të bëjnë të
qeshësh fort apo të mendohesh thellë. Sa për stilin e veshjes nuk e njeh
gravatën dhe mbath një palë xhinsa, tek xhaketë e bluza me stampa ku shkruhen
emra bandash metali. “Kjo puna e të 40-tave është punë djalli, - i them, - unë
ka ca vite që e kam kaluar traun e doganës”. Jemi në një bar pranë Rezidencës
Qeveritare, apo “vilës së Enverit”, siç njihet ndryshe. Albatrosi është krejt i
qetë, ose ndoshta thjesht tregohet si i tillë. Megjithëse... Heq dorë nga
paragjykimet. “Mos u shqetëso, - më
thotë, - Një ditë do të kthehemi dhe ne në relike. E ka thënë Alfred Jary” . Në
fakt unë e kam pranuar se kam hyrë thellësisht në moshën e mesme, se ç’thotë
Alfredi, tanimë pak më intereson, por... ndoshta më lehtëson. Hahahha... qesh
me zë. Albatrosi është i qeshur ndërkohë, energjik, e duket sikur asnjë grimasë
trishtimi nuk e vë nën vete. Pimë kafe. “E çfarë thotë Fredi?”, e pyes duke
tentuar të bëj një gjysmë shakaje me fare pak kripë. Ai e ka në mend sentencën
e nuk ka nevojë të mendohet. “Unë jam rebeluar ndaj gardës së vjetër, por do të
vijë një ditë kur disa të rinj të së ardhmes do të shohin mua si një relikt i
së shkuarës”. Burrë i mençur Alfredi. Mund t’ia ‘huazosh’ fjalinë, me ca
ndryshime, por do të thonë se është plagjiaturë. Mendohem ca. E pyes me pak
tendencë: “Pse u përplase me Muç Nanon
për Ballon e Fevziut?” E ke gabim, - më thotë - Muçi është një nga simbolet e
shpirtit urban të Tiranës, por kjo nuk do të thotë të mos ndajmë mendime të
kundërta”. Unë ndez një cigare, Albatrosi më thotë se nuk e pi, por nuk ma
prish dhe e tymos një për të më shoqëruar. “Të themi që janë xhelozira
rivalësh, dhe mungese e një ftese për të qenë në Ballo?” e pyes me kast. “Mos e
fol, - ma kthen. – Shyqyr që nuk më ftoi Fevziu. Do të më duhet t’i jap një
kafe për këtë. Ndryshe do të më duhej të prishja një dorë me para të
paparashikuara, për t’u veshur shik, kostum... këpucë... Duhej gjetur ndonjë
firmë e mirë... Bela e madhe. Shpëtova”. Nuk kam ndër mend të pres të më thotë
më shumë. “Sikur të të bëj një intervistë, - i propozoj. - Të themi ca gjëra të
pathëna”. “Si të duash or plak, - ma kthen Albatrosi nga Prishtina me një gjuhë
që rëndom përdoret nga ‘çunat e Tironës’ – po ca si vështirë të themi gjëra të
reja”. Nuk ia vë shumë veshin, ndez ‘voice rekorder’-in. Shpëtim i madh ky
celulari. Shyqyr që nuk e kisha harruar në shtëpi. “Gjithmonë ka gjëra të reja,
- ia kthej, - ose të paktën të tentojmë të duken si të tilla”. Albatrosi shuan
cigaren në tavëll. Ndodhemi në ambient të hapur. Kamerierët janë të terrorizuar
nga frika e gjobave. Jemi në Bllok o vëlla, të shohin 100 sy. Përqendrohem tek
Albatrosi. Nuk e kam më mik..., as shok..., as koleg. Tanimë është thjesht një
personazh. Më duhet ta kryqëzoj. Ec e ta kryqëzosh Albatrosin, mendoj për një
sekondë. Në konceptin e tij të hershëm por dhe atë të sofistikuar rrugës me
mirëkuptim e menaxhim alla perëndimor, Albatros Rexhaj ka tendencën e një
konceptim më universal për sa i përket të shkruarit, të krijuarit, apo dhe vetë
jetës së një njeriu të letrave që jo domosdoshmërish është shkrimtar fiksional.
“Them ta nisim nga ky këndvështrim”, - i them. “Ti ke të drejtë të pyesësh, unë
të përgjigjem”, - më thotë ai. Dhe kaq...
Ju jeni i prirë nga
ideja e mospasjes më kufij mes shkrimtarit, gazetarit, filozofi apo historianit
dhe mbi të gjitha kundër të konceptit në formë pyetje “Pse”. Deri ku shkon kjo
praktikë e juaja?
Në një botë ku informacioni shkëmbehet pa kurrfarë
barrierash, është iluzion të mendohet se mund të ketë kufij në mes të shkrimtarit,
gazetarit, filozofit, historianit dhe kujtdo tjetër që mendimet e veta i shpreh
në të shkruar. Shembulli më i bukur i kësaj është libri "Një histori e
shkurtër e kohës", shkruar nga fizikani Stephen Hawking, ku problemet më
të thella të origjinës dhe fundit të universit nuk shpjegohen me gjuhën
komplekse të praktikës akademike, por rrëfehen me thjeshtësinë më të madhe të
mundshme. Pakkush nga ne merr vesh në formula të fizikës kuantike, por kushdo
që ka lexuar librin e Hawkingut kupton thelbin e problemeve të lindjes dhe
fundit të universit. Ky shembull dhe shumë të tjerë tregojnë se kufijtë kreativ
janë shlyer. Kjo do të thotë se në komunikim me publikun e gjerë, sot flitet
nga pozita e rrëfimtarit dhe jo e profesorit më të rreptë të shkollës. Mendoj se
kjo është një nga pikat më revolucionare të zhvillimit të mendimit njerëzor,
sepse publiku i gjerë refuzon idenë se informacioni i caktuar është privilegj i
një pakice të caktuar. Unë jam ithtar i artit i të shkruarit, si koncept që i
përmbledh të gjitha. Në kohën që po jetojmë, arti i të shkruarit nuk
identifikohet më vetëm me shkrimtarin dhe letërsinë. Koncepti i ri të shkruarit
është i ashtuquajturi shkrimi kreativ, ku kreativiteti përkufizohet si një
fushë e pafund jo vetëm e imagjinatës, por edhe e guximit intelektual. Si
rrjedhojë, të shkruarit sot ndahet vetëm në dy gjini themelore: FICTION dhe
NONFICTION. Nëse analizojmë tregun botëror të botimeve shohim se kjo formë e re
të shkruarit ka marr hov, madje librat e zhanrit CREATIVE NONFICTION dominojnë
toplistat. Te ne, pak si rrjedhojë e mosnjohjes dhe pak si dëshirë për
zhvlerësim, ky zhanër quhet publicistikë - diçka që lidhet me publikimin e
rregullt apo periodik në media të shkruara. Mendoj se nuk duhet të mbyllim sytë
para ndryshimit të mendësive që po ndodh kudo në botë dhe nuk duhet të kapemi
me ngulm për konceptet e vjetra, pasi që kështu do të dukemi komik. Madje
bëhemi shumë komik kur dikujt i shtrojmë pyetjen "Pse". Nuk pyetet
dikush pse e shkroi një vepër të caktuar, pse e pati një qasje të caktuar, pse
mendon kështu apo ashtu? Shqiptarët duhet të kuptojnë se kohërat kanë ndryshuar
dhe se transparenca e frymës së revolucionit kulturor kinez ishte një
eksperiment i dështuar. Pyetja "pse" është diçka e shëmtuar, sepse
paraqet ndërhyrje në thelbin e lirisë kreative dhe intelektuale të individit.
"Pse" mund të përdoret vetëm para përgjegjësisë penale në gjyq, por,
madje edhe aty, i pandehuri ka të drejt të mos përgjigjet. Jam i vetëdijshëm
se, si në Shqipëri ashtu edhe në Kosovë, shumëkush e sfidon mënyrën time të
menduarit, por unë jam i bindur se jam rreshtuar në anën e duhur të rrjedhave
të kohës.
Ju thoni se piramida
e lajmeve në mediat shqiptare që domosdo fillon me politikën dhe përfundon me
kulturën dhe sportin, është relikt i Luftës së Ftohtë. Jemi ne që vazhdojmë
përjetojmë në kokën tonë ende Luftën e Ftohtë, apo një pjesë e shoqërisë e ka
kapërcyer këtë dhe kërkon gjëra të reja?
Karakteristikë bosht e luftës së ftohtë ishte filtri politik
që i vihej çdo segmenti të jetës, përfshirë edhe mediat dhe kulturën. Këtë e
bënte edhe perëndimi, ku arti, kultura por edhe media e lirë u vunë në funksion
të luftës kundër komunizmit. Në këtë logjikë, në themel të piramidës së lajmeve
ishte politika, ndërkaq informacioni për çdo gjë tjetër mbindërtohej mbi
politikën. Kjo tani ka ndryshuar dhe tendenca është që në themel të piramidës
së lajmeve të vendoset njeriu dhe jeta e tij. Ky ndryshim i qasjes ka nxitur
edhe transformimin e medias botërore dhe profilizimin e saj. Fatkeqësisht, ne
jemi prapa këtij trendi dhe median ende e konceptojmë me filtrat relikte të
luftës së ftohtë. Këtu e kam fjalën për elitat, sepse publiku i gjerë ka kohë
që kërkon gjëra të reja. Ata që dyshojnë në këtë që unë them le të pyesin pse
brezi i mesëm dhe brezi i ri nuk i ndjek edicionet informative të lajmeve.
Është gabim të mendohet se atyre nuk ju interesojnë lajmet: thjesht ata duan
një tip tjetër të edicionit informativ, diçka që korrespondon me mënyrën e tyre
të të menduarit.
Dashur apo pa dashur
ju futeni në polemikë me gazetarin Mustafa Nano dhe rrihni mendime të ndryshme
rreth konceptit të promovimit të librit “Ahmet Zogu, presidenti që u bë Mbret”
shkruar nga Blendi Fevziu...?
Për mua Mustafa Nano paraqet një nga simbolet e shpirtit
urban të Tiranës, por në këtë polemikë, e pata përshtypjen, se u rreshtua në
krahun e atyre që i tremben ndryshimeve dhe refuzojnë çdo gjë që është ndryshe,
përfshirë edhe gjithsecilin që vjen nga jashtë grupimeve të caktuara qoftë të
interesit apo të shoqërive të caktuara. Cak i shkrimit tim ishin këta element
të shoqërisë sonë, të zhytur në intriga, thashetheme dhe xhelozi që rrejshëm e
prezantojnë vetën si një elitë intelektuale e të gjithëdijshme. Secili që ka
parë pak botën e di se kjo elitë e vetëshpallur nuk është gjë tjetër pos një
koleksion vanitetesh.
Në shkrimet tuaja
gjatë kësaj polemike, ju jeni shprehur kështu: “Ballo në Pallatin e Brigadave”.
Përse keni përdorur këtë term?
Ballot organizohen me qëllim të shënimit të një feste të
caktuar, për të përmbyllur një cikël aktivitetesh apo për t'i vënë kupën një
suksesi të caktuar. Libri "Ahmet Zogu - Presidenti që u bë mbret" ka
pasur një sukses të padiskutueshëm në shitje dhe kam përshtypjen se Fevziu ka
dashur që sipër këtij suksesi të vë edhe një kupë, ndoshta edhe si reaksion
ndaj zhurmës së nëndheshme të elitës së vetëshpallur që ka ndjekur me xhelozi
suksesin e librit. Deklarimi si "promovim i librit" mbase mund të
ketë qenë sebep i mbledhjes së gjithë atyre njerëzve, por gjithçka tjetër i
ngjante një balloje solemne. Kjo vërehet nga qasja e organizatorit, spektri i
të ftuarve, vendi që u zgjodh për këtë ngjarje, por edhe nga vetë qasja e të
ftuarve, të veshur thuajse i kishte ftuar vetë Mbreti Zog. Nuk e di nëse kjo
vërtet ishte ideja e organizatorëve, por kjo ishte përshtypja ime.
Personalisht, mua kjo mund edhe të mos më pëlqejë - si natyrë jam i prirë pas
gjërave më modeste - por si ithtar i lirisë kreative nuk mund të bëhem pjesë e
atyre që kritikojnë pse u zgjodh pikërisht ky format.
Sa dakord dhe kundër
jeni rreth shprehjes së përdorur prej Mustafa Nano kur thotë shqip dhe shqeto:
“Fevziut i pifsha dollinë dhe i qifsha promovimin e librave”?
Përsëri duhet të pozicionohem prapa mbështetjes pa rezervë
për lirinë kreative të secilit, që do të thotë se Mustafa Nano ka të drejtë në
përzgjedhjen e mënyrës si ai dëshiron të shprehet. Megjithatë, në këtë rrafsh
të të menduarit, edhe Mustafa Nano duhet të pranojë legjitimitetin e
përzgjedhjes kreative të Fevziut dhe botuesit të tij rreth mënyrës se si duan
të promovojnë librin. Ka kaluar koha kur kemi mundur t'i bëjmë censurë
njëri-tjetrit.
Ju i keni reaguar
Mustafa Nanos për tërheqjen e paraleles me figura të showbizit si Bleona
Qerreti e të tjerë...?
Korrektesa është ana tjetër e medaljes në këtë debat. Mund
të mos na pëlqejë kjo gjë, por, Bleona dhe personazhe të tjera të showbizit,
kanë të drejtë në përzgjedhjen e tyre kreative rreth mënyrës si duan të
promovojnë veten. Megjithatë, nuk kuptoj si mund të tërhiqet paralele mes njëra
tjetrës: nuk mund të thuash "promovim faraonik i librit të Fevziut"
dhe përballë kësaj të përdorësh nocionin "Bleonaqerretizëm", sepse
nuk shkojnë njëra me tjetrën, pos nëse ke për qëllim përuljen e tjetrit. Pastaj
më ka habitur se si, nga një pjesë e komunitetit medial në Tiranë dhe në
Prishtinë, ky krahasim u pranua si i mirëqenë dhe ju dha statusi i faktit. Kam
përshtypjen se njerëzit e jetës publike konceptet "rivalitet" dhe "kolegialitet"
i shohin si dy nocione të kundërta. Kjo është shumë gabim dhe për keqardhje,
pasi që rivaliteti lind vetëm në mes të kolegëve, pjesëtarëve të një komuniteti
apo prirjeje të caktuar, dhe nuk duhet ngatërruar me konceptin e armiqësisë.
Kolegët polemizojnë dhe aty vjen në shprehje rivaliteti i tyre intelektual, së
paku kështu do të duhej të ishte. Fatkeqësisht, te ne, polemikën nuk e kuptojnë
si një shkëmbim mendimesh të kundërta por si një duel pështymash. Sidoqoftë,
unë e kam parë me kërshëri këtë zhvillim dhe më ka dhënë një element frymëzues
që do ta përdorë në librin tim të radhës.
Një promovim libri
spektakolar është domosdoshmërish jo zhgënjyes për përmbajtjen dhe stilin dhe
atë çka përcjell libri në vetvete?
Promovimi është demonstrim i fuqisë dhe jo domosdoshmërish
ka lidhje me përmbajtjen. Rrallëherë ndodh që promovimet të mbledhin lexuesit e
vërtetë. Promovimet i kuptoj si një eksperiment social dhe një lloj mekanizmi i
matjes së ndikimit që X apo Y ka në shoqëri. Në rastin konkret, të ballos solemne
në Pallatin e Brigadave, ka pasur kritika për praninë e krerëve të shtetit dhe
të politikës shqiptare. Si komunitet i njerëzve të letrave, tërë kohën ankohemi
për një injorim të vazhdueshëm nga politika dhe kur ndodh diçka, si kjo me
rastin e librit të Fevziut, paradoksalisht reagojmë me të keq. Ka shumë
elemente pozitive në atë që ka ndodhur gjatë ballos së Fevziut, që i kam
përmendur edhe në polemikën e zhvilluar, por tani do të shtoja diçka tjetër,
mbase edhe shumë më të rëndësishme. Kam përshtypjen se politika, krahu i majtë
dhe i djathtë, takimin ne Pallatin e Brigadave e kanë parë si mundësi për të
filluar përmbylljen e procesit të pajtimit kombëtar. Për mua, udhëheqësit e të
majtës shqiptarë, më shumë se për Fevziun shkuan për të treguar një gjest korrektësie
ndaj ithtarëve të Mbretit Zogu. E di se shumëkush tani do të ngrijë vetullat e
dyshimit, por me vetë faktin se kemi dy festa të ndara të çlirimit, 28 dhe 29
nëntor, është tregues se procesi i pajtimit kombëtar është ndërprerë që në
fillim të viteve të 90-ta. Edhe pse po trokasim në vitin 2015, për dikë Mbreti
Zog është burrështetasi më i mirë që ka pasur Shqipëria, për dikë tjetër është
tradhtar dhe e njëjta vlen për Enver Hoxhën, nga disa ende shihet me admirim
ndërsa disa të tjerë e shohin si diktator të egër. Ne nuk mund t'i themi askujt
pse mendon kështu apo ashtu për Mbretin Zog apo për Enver Hoxhën, por
megjithatë duhet gjetur një normë të pranueshme për të gjithë, mbi të cilën
mund të tejkalohen barrierat ideologjike dhe të përmbyllet procesi i pajtimit
kombëtar. Për mua, shkëmbimi i këtyre sinjaleve gjatë një balloje, të
organizuar me shkasin e një libri, është një gjë shumë e shëndetshme për
shoqërinë shqiptare.
Nëse do të kishit një
ftesë nga Blendi Fevziu për Ballon tek Pallati i Brigadave do ta merrnit rrugën
nga Prishtina?
Unë ia di shumë për nder Fevziut që nuk më ka ftuar. Si
natyrë jam një tip ndryshe, pak më i tërhequr dhe gjatë paraqitjeve publike
problemin më të madh e kam veshjen. Unë jam ithtar i veshjes CASUAL, mundësisht
edhe para Presidentit të Republikës.
Sikur të kisha marr ftesën atëherë do të detyrohesha të harxhoja më së paku
1000 euro vetëm për veshje, sepse në takime të tilla njerëzit nuk të vlerësojnë
për atë çfarë ke veshur, në kuptimin si shije, por sa ka kushtuar ajo që e ke
veshur, thuajse vlera e kostumeve po ia rritka vlerën edhe njeriut. Thënë të
vërtetën, si shumë shqiptarë të tjerë, kohëve të fundit edhe mua më ka kapluar
kriza ekonomike dhe prania ime aty nuk do ta arsyetonte investimin që do të
duhej të bëja. Pos kësaj - po e them si humor por gjithsesi në çdo humor ka pak
dromca vërtetësie - unë jam natyrë që nuk mund të qëndroj indiferent ndaj të
bukurës. Në mesin e gjithë atyre bukurosheve të veshura me modën e fundit, kam
frikë se do të më çrregullohej tërësisht sistemi i frymëzimit kreativ.
Postuar në ResPublica
më 21 Dhjetor, 2014 15:48
No comments:
Post a Comment