Reportazh/ Pogradeci, oazi i qetësisë në mes të terrorit diellor

Veç kulinarisë për të pangopurit, në Pogradec, më shumë se kudo, gjithkush që është i dashuruar me artin dhe letërsinë, do të mund të gjejë në shëtitore kilometrike të qytetit piktura origjinalë të peneluar nga artistët vendas si dhe libra artistik gjithfarësh.

 

Nga Leonard Veizi

 

Si rrallëherë më parë, zonat e ulëta dhe ato bregdetare të Shqipërisë u vunë nën shënjestrën e një terrori diellor. Meteorologët që dalin nëpër ekrane, saktësuan se temperaturat do të shkonin në hije të paktën 40 gradë celsius, por për shkak të lagështisë në ajër ato do të ndiheshin 45 e kacafiu. Njëlloj si me iu fut punës që me sabah në një furrë buke, ose nga ato furrat e dikurshme që piqnin tavat me speca e patëllxhanë.
Dita nuk shtyhej as me kondicioner. Dhe nata ca më keq akoma. Kjo situatë nuk pritej të mbaronte brenda tre ditësh...

...Por nëse doni të kaloni pushime më të qeta dhe më të freskëta, por që dhe të kridhesh në ujë e të bësh banja dielli, qyteti më i mirë i mundshëm është Pogradeci. Dhe a e dini pse: se temperaturat janë ca më të ulëta se në Tiranën e betonizuar, dhe pikun e ditës mund ta kalosh nën hijen e një peme, pa kërkuar ndihmën e kondicionerit, i cili përveçse të ftoh, jo rrallëherë të fut plevitinë e të bën për spital, ku jo vetëm do të të skanojnë gjoksin e do të bëjnë një tampon urgjence, por do të të mjekojnë për Covid, do apo s’do ti.
E mbi të gjitha, në Pogradec, dimër dhe verë, sezon apo jashtë tij, çmimet nuk ndryshojnë. Askush nuk shkon me idenë: “na erdhi zogu në dorë... ec e ta rrjepim tani”. Nuk flitet për abuzim jo e jo, por as ngritjen e një 100-lekëshi të vjetër më shumë për asortiment. Dhe veç kësaj, do të kesh me vete dhe mirësinë e buzëqeshjen e vendasve që të mirëpresin kudo hyn, e nuk dinë të të thonë një fjalë të keqe e as të të shohin vëngër.
 

Faturat
Meqenëse si destinacion Pogradeci nuk është fort larg me Tiranën, më duhet ta bëj disa herë në vit rrugën, përgjithësisht në ditë të favorshme. Këtë herë e pashë veten ngushtë, sepse asnjë faturë tavoline nuk më bënte ta fotografoja e ta hidhja në rrjetet sociale për demonstrim. Vetja më dukej fakir. Isha i bindur se shokët e miqtë fejsbukistë do më thoshin: “Të paska ra fort pazari, paske shku te kafja 50-lekëshe”. Po ore po, në kulmin e sezonit, në Pogradec gjeje kafe 50 e 60-lekëshe. E për më lart se kaq do duhej të bridhje shumë. Por a mund të hidhej një faturë e tillë në facebook? Mos qoftë thënë...
Jo për gjë, por thonë që nga andej nga Jugu..., domethënë nga Jug Perëndimi e kam fjalën, ku mbaron Adriatiku e fillon Joni, çmimet kanë kapur stratosferën e pritet të dalin në kozmos, aq sa me tre ditë pushime në zonën e quajtur Himarë, me disa fshatra buzë detit, mund të kalosh 10 ditë të shkëlqyera në Pogradec dhe sërish të të mbeten para në xhep. Se, përsëri me thashetheme e kam, - andej nga kjo zona që e ka qëndisur Perëndia, por që e kullandris njerëzia, - turistët shkojnë me portofolin e mbushur me para, por kthehen me over-draft.
-Ec o burrë se një herë vdes njeriu!
 
Panorama

Buletini meteorologjik transmetoi të dhëna premtuese për pushuesit që zgjedhin në vazhdimësi këtë oaz për të kaluar ca ditë të qeta. Gjithsesi, ata e dinë që Pogradeci është një vend me mundësi të kufizuara për plazh, që në totalin e tyre përbëjnë vetëm 45-50 ditë. Por gjithashtu, ky qytet i njohur ndryshe dhe si “qyteti i luleve” është nga të rrallët, i cili pret turistë në çdo ditë të vitit… Kështu që është apo jo sezon veror për të nuk ka shumë rëndësi. Turizmi vazhdon dhe në vjeshtë, por dhe në dimër kur bie borë dhe e bën liqenin bashkë me bregun e tij krejtësisht të mahnitshëm.
Për t'i ikur vapës së tmerrshme, apo të nxehtit afrikan që pushtoi Tiranën, zgjedhja më e shpejtë dhe më e mirë padyshim mbetej një fundjavë në Pogradec. Meqenëse janë vetëm 125 kilometra, të cilat mesatarisht bëhen për dy orë udhëtim me makinë, zona e Pogradecit, - ku hyjnë lehtësisht Lini dhe Tushemishti, - mbetet një nga atraksionet më të frekuentuara në vend.
Si ke kapur majën e Qafës së Thanës dhe zbret postë, liqeni i Ohrit të shfaqet përballë, po aq sa dhe Joni nga Llogoraja. Ujët e liqenit është i qetë dhe i kaltër. Rruga që zbret poshtë pavarësisht nga kthesat mbetet panoramike, dhe më shumë se kaq vetë rruga që vijon buzë liqenit derisa futesh në qytetin e Pogradecit, të paktën 18 kilometra, është një atraksion më vete.        
 
Pushimet verore

Dita e fillimit të vërtetë turistik për ne shqiptarët, është 1 gushti, sepse atë ditë zyrave të shtetit u vihet “tutiusi” dhe nga drejtorët e deri te roja i derës shkojnë të kapin ndonjë çadër se mos mbeten pa gjë. Prandaj dhe çmimet rriten papandehur. Se çadrat bashkë me shezlongët, fillojnë me 300 lekë dita, por përfundojnë me 5000 lekë dita, për ato sete që ngjajnë tëpkë me ato të oficerëve të lartë osmanë, kur shkonin për ekspedita pushtuese e ngrinin kampet poshtë kalave.
Këtë verë 2021, qëlloi që fundjava e plotë një këmbë ta kishte në ditën e fundit të korrikut e një në ditën e parë të gushtit. Pra nuk ishte në pronësi të asnjë muaji. E shtuna, e diela. Gjithsesi mbetet rast i rrallë, apo një precedent që varet kur i bie llogaria të përsëritet.
E në një lotari të tillë ia vlente të flije dy netë në “qytetin e luleve” ku edhe pse nuk u përdorën për mbulim as batanije e as çarçafë, gjithsesi nga një bluzë të hollë me mëngë të shkurtra e mbajtëm veshur.
 
Romantizmi

Pogradeci është qyteti ku ia vlen të shkosh si turist. Qoftë për qytetarinë, për pastërtinë, për nikoqirllëkun dhe për bukurinë që të ofron e gjithë treva. Jo më pak vlerë kanë dhe ajri, freskia në ditë përvëlimi, uji i kulluar i liqenit dhe peshqit që kundrojnë afër teje, e paqëtojnë ndaj lazdrimit tënd nën ujë. Por mund të vizitosh dhe 7-të burimet me ujin e ftohtë që pihet drejtpërdrejt, e që ndodhet në lagjen e vjetër të qytetit, aty ku ngrihet dhe një kishë ortodokse e cila vështirë mos të të bjerë në sy.
Ja se e morëm ca me frymëzim poetik këtë herë.
Sa herë rrugëtohet për në Pogradec, nis e qetësohesh nga mendimet se sapo të shohësh liqerin e Lasgushit, mendja do të zbrazet nga zhurma me të cilat të kanë mbushur qendrat urbane. Vetë rruga përcjell ndjesi lirie. Është muzika e zogjve verues në sfond që maleve kapërcyer dhurojnë simfoni të ndryshme. Është gjelbërimi fushor e malor me larmi pemësh që ngjajnë me një ekspozitë pikture të pambarimtë. Janë ujëvarat që gjithashtu rrjedhin nga burimet e panumërta që zbresin maleve të Librazhdit. Ato ta bëjnë udhëtimin të lehtë, me tërheqjen vizuale. Është lumi Shkumbin që në degëzime përgjatë shtrirjes mbi gurë zalli, edhe pse i tharë në 80%, ka gjurmë që i japin panoramës natyrore lirinë e të jetuarit.
Mos e tepruam me këtë patetizmin?
Ka raste kur ia vlen të bëhesh patetik, po aq sa dhe poetik, e ndonjëherë së rralli edhe ca qaraman sentimental. Lëre-lëre se ç’vete...
Një fundjavë në Pogradec, por pse jo edhe më gjatë nëse ta mban xhepi dhe ia ke takatin, të ndryshon humorin, gjendjen shpirtërore që të gjithë këto kohëra e kemi tejet të brishtë. Te bujtësit ku zgjedh të shkosh, vendasit, ata që jetojnë aty, ta bëjnë kimetin si në kohërat e vjetra. Janë të thjeshtë, mikpritës, edhe tolerantë.
Ç’i do fjalët: kërnackat janë të Korçës, vera e butit vjen nga kantina e familjes, qepët nga Bozhigradi... jo në të gjitha rastet sigurisht. Dhe mund të rrish ku të duash, në breg të liqenit apo në lulishte, se nuk të thotë njeri: pse e shkele barin.
Tek e fundit në Pogradec shkohet edhe për të bërë ekonomi. Çmimet e shërbimeve të tryezës janë goxha të volitshme, përveç koranit që e kanë mbret, dhe mbreti ka kosto. Po në qoftë se korani do të lundronte në ujërat e Jonit, atëherë do vinte çdo vinte. Se do të dukej fatura sikur ke blerë moto-gjenerator që ta vësh në punë kur të ikin dritat.
Se mos harroj: Veç kulinarisë për të pangopurit, në Pogradec, më shumë se kudo, gjithkush që është i dashuruar me artin dhe letërsinë, do të mund të gjejë në shëtitore kilometrike të qytetit piktura origjinalë të peneluar nga artistët vendas si dhe libra artistik gjithfarësh.
 
Epidemia

Në Pogradec nuk flitej për pandeminë dhe njerëzit nuk bënin ende llogari nëse nga vjeshta do të mbylleshin në shtëpi, apo do të ishin po aq të lirë. Një gjë e tillë i bënte turistët më të gjallë, e në kërkim të shijimit të çdo minute që ikte. Në lokalet me muzikë live nuk gjeje vend, por mund të qëndroje te një tjetër aty pranë dhe të merrje të njëjtën adrenalinë. Se po të ishte për pandeminë dhe statistikat, njerëzit nuk do ishin më në këmbë.
Në fakt askund në Shqipëri, në këto ditë në nxehta që na i dhuroi Afrika, nuk flet për pandeminë e Covidit, veç Ministrisë së Shëndetësisë dhe buletinit të saj i cili na njofton përditë, “u ngrit”... apo “ra... numri i të prekurve”.
Në fund të fundit, njerëzit duan të jetojnë; buzë liqenit të qetë me ujë të ëmbël, dhe buzë detit të kripur me rritëm shfrenues që të sjell në tavolinë fatura edhe më të kripura.