Monday, July 15, 2024

Hyve, njeriu i frikshëm i Byrosë Federale që shantazhonte presidentët amerikanë



Nga Leonard Veizi
 
Në kasafortën e tij super sekrete, ai ruante si domosdoshmëri jetike dosjet e njerëzve më të famshëm të Amerikës. Dhe sidomos kujdesej që dokumentet të shtoheshin për njerëzit me pushtet të madh politik, si dhe ata që ishin në garë për të qenë në krye të Shtëpisë së Bardhë. Në preferencë ishin dokumentet që përmbanin dobësitë njerëzore. Dhe çfarë nuk gjeje aty. Afera korruptive e perversitete gjithfarësh, me të cilat ai luante, për t’i shërbyer të njëjtit qëllim. Të mbante pozicionin e tij të lartë, sa më gjatë...
 
...Edhe pse i portretizuar nga një yll kinemaje si Leonardo DiKaprio, Edgar Hyve mbetet një njeri i frikshëm. Por kjo nuk ka të bëjë me fytyrën e tij. Por me përqendrimin e pushtetit që kishte në duar. Dhe ai kishte një pushtet të shumëfishtë, sepse njihte çdo skutë të errët të gjithkujt, por sidomos të atyre që donte t’i shantazhonte për 1001 arsye. Dhe do të ishte po aq i ashpër me njerëzit që kërkonin t’a rrëzonin nga pozicioni. Atëherë ai nxirrte dosjen që ia kishte hapur prej vitesh dhe niste t’i numëronte fletët me bëmat e panumërta.
Me një jetë private diskrete por jo tërësisht të mbuluar, bashkëjetesa me bashkëpunëtorin e tij të ngushtë e dekonspironte si homoseksual. Ndoshta kjo prirje e bënte atë të ishte edhe më i dhunshëm në kërkesat për rritje e volumit të dosjeve për çdo politikan e shtetar të rëndësishëm, të cilin pastaj ia vinte para syve. Dhe e kanë pësuar prej tij shumë burra që kur dilnin të mbanin fjalime para popullit dukeshin trima e përmbi. Sepse me Hyve-rin nuk bëhej shaka. Ai ishte mjeshtër i shantazhit.
I lindur më 1 janar 1895 por që ndërroi jetë më 2 maj 1972, Edgar Hyve do të mbante pozicionin e drejtorit të parë të Byrosë Federale të Hetimit të Shteteve të Bashkuara, ajo që sot e gjithë ditën njohim si FBI.  Hyve shërbeu në këtë detyrë për 48 vjet me radhë, nga viti 1924, kur ishte 29 vjeç, e deri në moshën 77-vjeçare kur dhe vdiq, në vitin 1972. Dhe luajti një rol kyç në formësimin e FBI-së siç e njohim sot. Gjatë kohës së “mbretërimit të tij në Shtëpinë e Bardhë kishin kaluar 8 presidentë dhe vetë Amerika kishte ndërruar 18 Prokurorë të Përgjithshëm.
 
Librat
Për Edgar Hyve, janë shkruar disa libra. Dhe nuk po hyjmë këtu tek botimet që ka bërë ai vetë.
 
*“The Director: My Years Assisting J. Edgar Hoover”, është libri i parë i shkruar ndonjëherë për drejtorin e FBI-së nga një anëtar i stafit të tij personal - ish-asistenti i tij, Paul Letersky – që ofron një pasqyrë të paprecedentë, "me sy të qartë dhe bindës" për një legjendë amerikane.
 
*“The Gospel of J. Edgar Hoover: How the FBI Aided and Abetted the Rise of White Christian Nationalism” ose “Ungjilli i Xhej Edgar Hyve: Si FBI ndihmoi dhe nxiti ngritjen e nacionalizmit të krishterë të bardhë”. Autori Lerone A. Martin shkruan historinë tronditëse se si FBI bashkëpunoi me ungjillorët e bardhë për të mbështetur një vizion të Amerikës si një komb i bardhë i krishterë.
 
*Kurt Xhentri është autori i “J. Edgar Hoover: The Man and the Secrets Paperback”  i publikuar më 17 shkurt 2001. Për këtë libër “Newsweek” do të shkruante "Elenor Rusevelt kishte të drejtë: FBI e Hyve-rit ishte një gestapo amerikane." - Portreti tronditës, i zymtë, i frikshëm nga Kurt Xhentri -t për policin më të lartë të Amerikës është një biografi politike unike. Nga më shumë se 300 intervista dhe mbi 100,000 faqe dokumentesh të klasifikuara, Xhentri zbulon saktësisht se si një drejtor paranojak krijoi mitin mashtrues të një FBI të pathyeshme dhe të pa korruptueshme.
 
*“G-Man: J. Edgar Hoover and the Making of the American Century” ose “Xhi-Man: Xhej Edgar Hyve dhe Krijimi i Shekullit Amerikan” shkruar nga Beverli Gejxh dhe Gabra Zakma, është një tjetër libër shkruar për punën dhe jetën e Edgar Hyve. Biografia fituese e çmimit Pulitzer u botua për herë të parë nga “Viking Press” në 2022.
 
*“Official and Confidential: The Secret Life of J. Edgar Hoover” apo “Zyrtare dhe Konfidenciale: Jeta Sekrete e Xhej Edgar Hyve” me autor Antoni Samers, dokumenton homoseksualitetin e Hyve-rit, shërbimin ndaj mafies, shantazhimin e Kenedit, përmbysjen e Komisionit “Warren” dhe abuzime të tjera të bujshme të kryera gjatë 50-të viteve si kreu i FBI-së.
 
Filmi
Filmi "J. Edgar", - prodhim i vitit 2011, - ku Leonardo DiKaprio luan rolin e Xhej Edgar Hyve, jep një portret të ndërlikuar të figurës së tij. Filmi, i drejtuar nga Klint Itsvud dhe me skenar të Dastin Lans Blek, eksploron karrierën e Hyver-it dhe jetën e tij private, duke përfshirë marrëdhënien e tij të ngushtë me Klajd Tolsin, zëvendësin e tij dhe shokun e ngushtë. DiKaprio sjell një performancë të fuqishme që kap ambicien e Hyve-rit, ankthet e tij personale dhe komplekset e tij si një njeri i fuqishëm që luftonte për të mbajtur kontrollin në çdo aspekt të jetës së tij.
Në këtë biografi të palëkundur që eksploron jetën publike dhe private të një prej firmave më të fuqishëm, më të diskutueshëm dhe më të debatueshëm. figura enigmatike të shekullit të 20-të. Si fytyra e zbatimit të ligjit në Amerikë për gati pesëdhjetë vjet, Xhej Edgar Hyve ishte i frikësuar dhe i admiruar, i sharë dhe i nderuar. Por pas dyerve të mbyllura, ruanin sekrete që do t'i kishin shkatërruar imazhin, karrierën dhe jetën e tij. Me një karrierë të zhytur në skandale dhe një jetë private të diskutueshme, drejtori legjendar i FBI-së mbajti postin si ruajtësi i sekreteve të vendit (dhe shumë të tij) deri në vdekje më 1972.
Megjithëse Hyve ishte një figurë e respektuar për arritjet e tij profesionale, ai gjithashtu ishte i përfshirë në shumë polemika. Kritikohej për metodat e tij të mbikëqyrjes, për përdorimin e informacionit për të shantazhuar politikanë dhe për përndjekjen e liderëve të lëvizjeve të të drejtave civile, si Martin Luter King Jr. Hyve ishte një figurë e diskutueshme që vazhdon të jetë objekt i studimeve dhe debateve për rolin e tij në historinë e SHBA-së.
Filmi luan Leonardo DiKaprio në rolin kryesor së bashku me Ami Hamer, Neomi Uats, Xhosh Lukas dhe Xhudi Denç, dhe shfaq Adam Drajver në debutimin e tij në film.
“J. Edgar” hapi AFI Fest 2011 në Los Anxhelos më 3 nëntor 2011, dhe pati një dalje të kufizuar më 9 nëntor 2011 e ndjekur nga publikimi i gjerë më 11 nëntor. Filmi mori vlerësime të ndryshme nga kritikët, megjithëse performanca e DiKaprio-s u vlerësua gjerësisht dhe fitoi 84 milionë dollarë në mbarë botën. Ai u zgjodh nga Bordi Kombëtar i Rishikimit dhe Instituti Amerikan i Filmit si një nga dhjetë filmat më të mirë të vitit 2011, ndërsa DiKaprio fitoi një nominim për çmimin “Golden Globe” dhe si ai ashtu edhe Hamer fituan çmimin e “Screen Actors Guild Award”.
 
Jetëshkrimi
Xhej Edgar Hyver ishte një zyrtar publik amerikan i cili drejtoi Byronë Federale të Hetimit, apo siç njihet ndryshe, FBI.
Hyve studioi drejtësi në Universitetin “George Washington”, ku mori një diplomë “bachelor” në drejtësi në vitin 1916 dhe një diplomë master në drejtësi vitin e ardhshëm. Ai hyri në Departamentin e Drejtësisë si rishikues i dosjeve në 1917, dhe dy vjet më vonë ai u bë ndihmës special i Prokurorit të Përgjithshëm Ej. Miçell Palmer, në të cilin post ai mbikëqyri grumbullimet dhe dëbimet masive të komunistëve të dyshuar pas Luftës së Parë Botërore. Ai u emërua ushtrues detyre i drejtorit të Byrosë së Hetimit (siç quhej atëherë) në maj 1924 dhe u konfirmua si drejtor shtatë muaj më vonë. Duke e gjetur organizatën me reputacion për shkak të skandaleve të administratës së Uorren Xhi. Hading, ai e riorganizoi dhe e rindërtoi atë mbi baza profesionale, duke rekrutuar agjentë me meritë dhe duke vendosur metoda rigoroze të përzgjedhjes dhe trajnimit të personelit. Ai krijoi një skedar gjurmë gishtash, i cili u bë më i madhi në botë; një laborator shkencor për zbulimin e krimit; dhe Akademia Kombëtare e FBI-së, në të cilën u dërguan për trajnim special oficerë të zgjedhur të zbatimit të ligjit nga të gjitha pjesët e vendit.
Në fillim të viteve 1930, bëmat e gangsterëve në Shtetet e Bashkuara po merrnin publicitet në mbarë botën. Hyve përfitoi nga kjo për të bërë publike arritjet e FBI-së në gjurmimin dhe kapjen e kriminelëve të njohur. Si madhësia e FBI-së ashtu edhe përgjegjësitë e saj u rritën në mënyrë të qëndrueshme nën menaxhimin e tij. Në fund të viteve 1930, Presidenti Franklin D. Rusevelt i dha atij detyrën për të hetuar si spiunazhin e huaj në Shtetet e Bashkuara, ashtu edhe aktivitetet e komunistëve dhe fashistëve. Kur filloi Lufta e Ftohtë në fund të viteve 1940, FBI ndërmori mbikëqyrjen intensive të komunistëve dhe aktivistëve të tjerë të krahut të majtë në Shtetet e Bashkuara. Armiqësia e Hyve-rit ndaj radikalëve të çdo lloji e bëri atë të hetonte në mënyrë agresive si Ku Klus Klan, ashtu edhe Martin Luter King, Jr., dhe aktivistë të tjerë me ngjyrë në vitet 1960. Në të njëjtën kohë, ai mbajti një politikë heqje dorë ndaj mafies, e cila u lejua të kryente operacionet e saj në mbarë vendin praktikisht pa kontroll ose ndërhyrje të FBI-së.
Hyve zakonisht përdorte fuqitë e mëdha të mbikëqyrjes dhe mbledhjes së informacionit të FBI-së për të mbledhur informacione të dëmshme për politikanët në të gjithë vendin, dhe ai mbante të dhënat më të shëmtuara nën kontrollin e tij personal. Ai përdori posedimin e këtyre dosjeve sekrete për të mbajtur veten si drejtor i FBI-së dhe me sa duket ishte në gjendje të frikësonte edhe presidentët në detyrë duke kërcënuar se do të zbulonte informacione të dëmshme rreth tyre. Në fillim të viteve 1970, ai ishte kritikuar publikisht për administrimin e tij autoritar të FBI-së dhe për persekutimin e tij ndaj atyre që ai i konsideronte si radikalë dhe subversivë.
 
Portretizimi
Që nga vdekja e Hyve më shumë se gjysmë shekulli më parë, miliona fjalë janë shkruar për njeriun dhe qindra orë drama televizive dhe filma të Hollivudit të prodhuar.
Hyve është portretizuar nga aktorë të shumtë në filma dhe produksione skenike që e shfaqin atë si drejtor të FBI-së. Portretizimi i parë i njohur ishte nga Kent Roxhers në filmin e shkurtër të Lyni Tjuns të vitit 1941 "Hollywood Steps Out". Hyve është portretizuar nga të paktën 36 aktorë në 36 filma të ndryshëm ku shfaqet si kreu i Byrosë së Hetimeve.

No comments:

Post a Comment