Nga Leonard Veizi
Në pamje të parë
duket se gjithçka po ecën për mrekulli, por planeti Tokë po kalon ditë të
vështira, të cilat do të bëhen edhe më të vështira në të ardhmen. Toka ka
prodhuar në vazhdimësi ushqim për njerëzit dhe kafshët që popullonin atë, por
në 150 vitet e fundit gjithçka është shndërruar me shpejtësi dhe mbijetesa
bëhet më e vështirë po të keni parasysh se sa janë nevojat për konsum dhe sa
prodhon Toka. Rritja e popullsisë së botës në 8 miliardë është një nga
zhvillimet më të rëndësishme demografike në historinë e njerëzimit. Ky udhëtim
në rritje përfshin një periudhë jo port të gjatë historike, që fillon nga
shekulli XIX dhe vijon deri në ditët e sotme, duke reflektuar ndryshime të
thella në shoqëri, ekonomi, teknologji dhe mjedis...
...Nisim kërkimet për
të gjetur se si ka evoluar numri i popullsinë. Dhe mundësia për të gjetur
shiftra të sakta mes kakofonisë, është e padiskutueshme, sidomos kur u
referohesh platformave serioze. Kështu rezulton se në fillim të shekullit të
XIX, popullsia e botës arriti 1 miliardë banorë. Kjo shifër u arrit në një botë
të dominuar nga bujqësia, ku shumica e njerëzve jetonin në zona rurale.
Megjithatë, përparimet në bujqësi dhe Revolucioni Industrial ndryshuan
rrënjësisht mënyrën e jetesës, duke sjellë rritje të prodhimit të ushqimit dhe
përmirësim të kujdesit shëndetësor.
Shekulli XX
Shekulli XX do të
shihte një shpërthim të paprecedentë të popullsisë. Në vitin 1927, popullsia e
botës arriti në 2 miliardë banorë. Kjo shifër ishte një pikë kthese e
rëndësishme në historinë demografike të njerëzimit, duke reflektuar efektet e
Revolucionit Industrial dhe përparimet në shkencën mjekësore dhe shëndetësore.
Këto zhvillime, së bashku me stabilizimin e shumë vendeve pas Luftës së Parë
Botërore, krijuan kushtet për një rritje të shpejtë të popullsisë. Kështu, në
më pak se një shekull pas arritjes së shifrës së 1 miliard banorë në fillim të
shekullit të 19-të, bota u rrit me një miliard të tjerë, duke e çuar numrin e
banorëve në 2 miliardë në vitin 1927. Kjo rritje e popullsisë u bë pararendëse
e një epoke të re demografike, e cila do të vazhdonte të formësonte historinë e
njerëzimit gjatë shekullit të XX e përtej. Pas arritjes së 2 miliardë banorëve
në vitin 1927, popullsia globale vazhdoi të rritet me ritme gjithnjë e më të
shpejta. Popullsia globale arriti në 3 miliardë në vitin 1960. Kjo rritje u
nxit nga periudha pas Luftës së Dytë Botërore, e cila solli një bum demografik
të njohur si "baby boom".
Ndërsa në vitin 1974,
popullsia e botës arriti në 4 miliardë. Gjatë viteve 1960 dhe 1970, shumë vende
në zhvillim, veçanërisht në Azi, Afrikë dhe Amerikën Latine, përjetuan një
rritje të shpejtë të popullsisë. Programet për imunizim dhe përmirësimet në
bujqësi, përfshirë përdorimin e plehrave kimikë dhe varieteteve të reja të
kulturave bujqësore, ndihmuan në uljen e urisë.
Ndërsa në viti 1987
popullsia globale arriti në 5 miliardë në vitin 1987. Kjo dekadë u shënua nga
një vazhdim i rritjes së shpejtë të popullsisë në vendet në zhvillim, ku normat
e lindshmërisë mbetën të larta ndërsa normat e vdekshmërisë vazhduan të bien.
Kështu, nga viti 1927
deri në vitin 1987, popullsia botërore u rrit nga 2 miliardë në 5 miliardë
brenda vetëm 60 viteve, duke reflektuar përmirësimet e jashtëzakonshme në
shëndetësi, ekonomi, dhe teknologji, si dhe sfidat e reja që këto zhvillime
sollën për shoqëritë globale.
Ndërsa në 12 tetor
1999 bota arriti 6 miliardë banorë, sipas vlerësimeve të Kombeve të Bashkuara.
Ky çast u shënua simbolikisht si "Dita e Gjashtë Miliardëve".
Shekulli XXI
Në fillim të
shekullit të 21-të, popullsia e botës arriti në 7 miliardë dhe, në vitin 2022,
tejkaloi 8 miliardë. Kjo rritje e shpejtë ka sjellë sfida të reja për shoqëritë
moderne, përfshirë presionin mbi burimet natyrore, nevojën për qëndrueshmëri
mjedisore dhe menaxhimin e ndryshimeve klimatike. Ndërkohë që disa vende
përballen me rritje të shpejtë të popullsisë, të tjera po përjetojnë plakjen e
popullsisë dhe rënie demografike, gjë që kërkon politika të reja për të
menaxhuar këto ndryshime.
Rritja e popullsisë
nga 1 miliard në 8 miliardë ka qenë një udhëtim kompleks dhe sfidues, i formuar
nga zhvillime të shumta historike, teknologjike dhe sociale. Ndërsa njerëzimi
vazhdon të rritet, sfidat që lidhen me këtë rritje kërkojnë zgjidhje të reja
dhe inovative për të siguruar një të ardhme të qëndrueshme dhe të begatë për të
gjithë banorët e planetit tonë.
Projeksioni
Projeksionet për
rritjen e popullsisë globale në të ardhmen tregojnë një ngadalësim të ritmit të
rritjes krahasuar me dekadat e mëparshme. Sipas Kombeve të Bashkuara dhe
institucioneve të tjera të rëndësishme demografike, popullsia botërore pritet
të arrijë në një kulm në mesin e shekullit të 21-të, përpara se të fillojë të stabilizohet
apo të bjerë.
Në vitin 2050:
Popullsia globale pritet të arrijë rreth 9.7 miliardë. Kjo rritje do të ndodhë
kryesisht në vendet në zhvillim, veçanërisht në Afrikën Subsahariane dhe Azinë
Jugore, ndërsa disa vende të zhvilluara mund të përjetojnë një ngadalësim apo
edhe një rënie të popullsisë.
Ndërsa në vitin 2100:
Projeksionet variojnë, por shumica e modeleve sugjerojnë se popullsia globale
mund të arrijë rreth 10.4 miliardë banorë, përpara se të fillojë të
stabilizohet ose të bjerë lehtë. Ky skenar bazohet në uljen e normave të
lindshmërisë dhe plakjen e popullsisë.
Kapaciteti i planetit
Tokë për të përballuar nevojat për ushqim dhe ujë të një popullsie të shumëfishuar
është një nga sfidat më të mëdha që njerëzimi do të përballet në shekullin e
21-të. Ndërsa ka potencial për të ushqyer dhe për të siguruar ujë për një
popullsi në rritje, kjo do të varet shumë nga mënyra se si menaxhohen burimet
natyrore dhe se si përparojnë teknologjitë dhe politikat për një qëndrueshmëri
më të madhe.
Në teori, kapaciteti
aktual dhe potencial i prodhimit bujqësor është i mjaftueshëm për të ushqyer
një popullsi globale të madhe. Teknologji të reja, si bujqësia e saktë,
modifikimi gjenetik, dhe përdorimi më i mirë i plehrave dhe pesticideve, kanë
rritur prodhimin bujqësor në shumë vende. Megjithatë, këto përparime duhet të
shoqërohen me menaxhim të qëndrueshëm për të shmangur degradimin e tokës dhe
humbjen e biodiversitetit.
Shpërdorimi i
ushqimit dhe pabarazitë në shpërndarjen e tij janë çështje të mëdha që duhen adresuar.
Një pjesë e madhe e ushqimit të prodhuar humbet ose shpërdorohet para se të
arrijë tek konsumatorët, dhe një ndarje e pabarabartë e burimeve çon në uri dhe
kequshqyerje në disa rajone.
Ndryshimet klimatike
paraqesin një kërcënim të madh për prodhimin bujqësor, duke ndikuar në
rendimentet e kulturave dhe në përhapjen e sëmundjeve te bimët dhe kafshët. Për
të përballuar këtë sfidë, do të jenë të nevojshme politika për përshtatjen ndaj
ndryshimeve klimatike dhe investime në kërkime bujqësore.
Shumë rajone të botës
tashmë përballen me mungesa uji, dhe kërkesa për ujë do të vazhdojë të rritet
me rritjen e popullsisë dhe zhvillimin ekonomik. Përveç kësaj, ndotja e
burimeve të ujit dhe ndryshimet klimatike pritet të përkeqësojnë situatën në
shumë vende.
Menaxhimi i
qëndrueshëm i burimeve të ujit, përfshirë përdorimin e teknologjive për
kursimin e ujit, riciklimin e ujërave të zeza dhe përmirësimin e
infrastrukturës ujore, do të jetë kritik për të siguruar furnizimin e
mjaftueshëm të ujit. Investimet në teknologji, si desalinizimi dhe përdorimi i
ujit të shiut, mund të luajnë një rol të rëndësishëm në mbushjen e hendekut
midis kërkesës dhe furnizimit.
Planeti Tokë ka
kapacitetin për të përballuar nevojat për ushqim dhe ujë të një popullsie në
rritje, por kjo do të kërkojë përpjekje të qëndrueshme në menaxhimin e
burimeve, investime në teknologji të reja, dhe adresimin e pabarazive në
shpërndarjen e këtyre burimeve. Për të siguruar një të ardhme të qëndrueshme,
do të jetë e nevojshme të trajtohen sfidat e ndryshimeve klimatike, ndotjes,
dhe keqmenaxhimit të burimeve natyrore, në mënyrë që të ruhet balanca ndërmjet
kërkesës së njerëzimit dhe aftësisë së planetit për t'i përmbushur këto
kërkesa.
Nevojat ditore
globale
Për të bërë një
llogaritje të përafërt të sasisë së ujit, ushqimit dhe medikamenteve që
nevojiten për 8 miliardë banorë në ditë, mund të përdorim disa mesatare
globale:
Uji:
- Mesatarisht, një
person ka nevojë për rreth 50-100 litra ujë në ditë për konsum dhe higjienë,
varësisht nga vendi dhe mënyra e jetesës.
-50 litra × 8
miliardë = 400 miliardë litra ujë në ditë
-100 litra × 8
miliardë = 800 miliardë litra ujë në ditë
Pra, mesatarisht: 600
miliardë litra ujë në ditë.
Nëse nevojiten 600
miliardë litra ujë, kjo është e barabartë me 600 milion metra kub ujë.
Për të kuptuar sa
është kjo sasi, le të shikojmë disa krahasime:
Liqeni i Ohrit në
Shqipëri dhe Maqedoninë e Veriut ka një vëllim prej rreth 55.4 miliardë metra
kub.
Liqeni i Fjerzës, si
liqeni më i madh artificial në Shqipëri, që është pjesë e sistemit të HEC-ve të
Drinit, ka një kapacitet mbi 2.7 miliardë metra kub ujë.
Drithëra dhe
barishte:
Mesatarisht, një
person konsumon rreth 1-1.5 kg barishte, fruta dhe drithëra në ditë.
-1 kg × 8 miliardë =
8 milionë tonë në ditë
-1.5 kg × 8 miliardë
= 12 milionë tonë në ditë
Pra, mesatarisht: 10
milionë tonë në ditë.
Për të llogaritur
madhësinë e një hambari që mund të ruajë 10 milion ton drithë, duhet të
konvertojmë sasinë në njësi të vëllimit. Pesha specifike e drithërave zakonisht
varion nga 0.75 deri në 0.85 ton për metër kub. Pra, mesatarisht, 1 ton drithë
zë rreth 1.25 metra kub. Pra, për të magazinuar 10 milion ton drithë, do të
nevojitej një hambar me vëllim prej 12.5 milion metra kub. Një hambar që mund
të ruajë 10 milion ton drithë mund të ketë përmasa prej 1,250 metra gjatësi,
500 metra gjerësi dhe 20 metra lartësi, që përbën një vëllim prej 12.5 milion
metra kub.
Mish:
Konsumi mesatar i
mishit në botë varion shumë, por mesatarisht është rreth 100-200 gram për
person në ditë.
-0.1 kg × 8 miliardë
= 800 mijë tonë në ditë
-0.2 kg × 8 miliardë
= 1.6 milionë tonë në ditë
Pra, mesatarisht: 1.2
milionë tonë në ditë.
Për të llogaritur sa
lopë apo viça do të nevojiten për të prodhuar 1.6 milion ton mish në ditë, mund
të përdorim disa mesatare. Mesatarisht, një lopë e rritur, pas therjes, jep
rreth 250-300 kg mish të përdorshëm. Pra, të përdorim një mesatare prej 275 kg
për këtë llogaritje.
1.6 milion ton mish =
1,600,000,000 kg. 1 lopë jep rreth 275 kg mish.
Numri i lopëve të
nevojshme = 1,600,000,000 kg / 275 kg për lopë = 5,818,182 lopë
Pra, do të
nevojiteshin afërsisht 5.8 milion lopë ose viça për të prodhuar 1.6 milion ton
mish në ditë.
Medikamente:
Kjo është më e
vështirë të vlerësohet saktësisht, pasi nevojat për medikamente ndryshojnë nga
individi në individ dhe nga vendi në vend. Megjithatë, mund të llogaritet një
mesatare për përdorimin e medikamenteve në një nivel global:
Sipas të dhënave të
Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH) dhe studimeve të ndryshme globale,
është e vështirë të japësh një numër të saktë për njerëzit që kanë diagnoza dhe
janë nën mjekim, por mund të bëhen disa vlerësime të përgjithshme.
Sëmundjet kronike:
Rreth 1.4 miliardë njerëz në botë vuajnë nga hipertensioni (presioni i lartë i
gjakut), dhe shumë prej tyre janë nën mjekim të vazhdueshëm. Për sëmundjet e
tjera kronike si diabeti, sëmundjet e zemrës, astma dhe sëmundjet e
frymëmarrjes, numri total mund të shkojë në disa miliarda. Sipas OBSH-së, rreth
1 miliardë njerëz në botë vuajnë nga ndonjë formë e çrregullimit mendor, si
depresioni apo ankthi, dhe një pjesë e mirë e tyre marrin mjekim.
Sëmundjet infektive:
Miliona njerëz janë nën trajtim për sëmundje infektive si tuberkulozi,
HIV/AIDS, malaria, dhe të tjera. Për shembull, mbi 37 milionë njerëz jetojnë me
HIV/AIDS dhe shumë prej tyre janë në mjekim antiretroviral. Në çdo kohë të
caktuar, miliona njerëz janë nën mjekim për sëmundje akute si gripi,
infeksionet e rrugëve të frymëmarrjes, apo infeksione të tjera të përkohshme. Duke marrë parasysh
të gjitha këto grupe dhe llojet e ndryshme të sëmundjeve, mund të thuhet se
miliarda njerëz në botë kanë një diagnozë dhe janë nën ndonjë formë mjekimi.
Një vlerësim i përafërt mund të jetë rreth 2-3 miliardë njerëz.
No comments:
Post a Comment