Nga Leonard Veizi
Askush nuk mund të tregojë se çfarë ndjeu tek shihte
avionin gjigand Boing të vinte me shpejtësi drejt tij në mënyrë të pabesueshme.
Ishte në një kuotë të ulet dhe ndoshta 800 metra larg, pastaj 300 metra.., 100
metra.., dhe pas kësaj një tronditje e pambarimtë dhe shpërthimi i zjarrit që
ka djegur gjithçka vetëm në pak sekonda. Apokalipsi kishte ndodhur. Dhe kaq... Sepse
pas kësaj memoria nuk regjistronte më. Të tjerët, që i shpëtuan goditjes morën
rrokopujë të zbrisnin katet në një tentativë të ethshme dhe tmerruese për të
shpëtuar jetën dhe për të shkelur në disa qindra a ndoshta mijëra shkallë në
kohën më të shkurtër të mundshme...
...E
megjithatë 2752 persona nuk ia dolën dot. Nuk ia dolën dot as trupat policore që shkuan menjëherë në ndihmë dhe as zjarrfikësit që u ndodhën aty sakaq.
Dhe mbetën mes flakëve në rrëzimet kaotike 343 zjarrfikës si dhe 60 policë.
3155 gjithsej. Jetë njerëzore.
Ngjarja
tragjike e 11 Shtatorit 2001, kur kullat binjake të Qendrës Botërore të
Tregtisë në Nju Jork u shkatërruan nga sulmet terroriste, ka mbetur e gjallë në
kujtesën kolektive. Ato u goditën nga një avion tip Boing 767 i linjës
“American Airlines 11”, dhe një tjetër i linjës “United Airlines 175”
Ndërkohë
që është e vërtetuar katërcipërisht që për 1 orë e 15 minuta u rrëmbyen - nga një
grup terroristësh të instruktuar mirë prej 19 personazh, - dhe u rrëzuan 4
avionë pasagjerësh, ky dy të tjerët ranë një mbi Pentagon dhe tjetri u rrëzua në
shtetin e Pensilvanisë. Atentatin e mori përsipër Al-Kaeda në kupolën e së
cilës ishte ulur këmbëkryq e me një automatik kallashnikov pas faqes së murit,
Osama bin Laden.
Teoritë konspiative
Megjithatë,
përtej dhimbjes dhe kujtimit të viktimave, kjo ngjarje ka nxitur një sërë
teorish konspirative që kanë ushqyer imagjinatën dhe dyshimet e shumë njerëzve.
Disa nga teoritë më të përhapura përfshijnë idenë se qeveria amerikane ishte në
dijeni të sulmeve dhe i lejoi ato të ndodhin për të justifikuar luftën kundër
terrorizmit, ose se sulmet ishin një operacion i brendshëm, i njohur si
"inside job". Për të ndërtuar një argument të fortë, është e
rëndësishme të shqyrtohen faktet dhe provat që janë shfrytëzuar nga përkrahësit
e teorive të konspiracionit, si dhe të analizohen kundër argumentet e ekspertëve
të fushës. Kjo përfshin analizën e mënyrës se si ndërtesat u rrëzuan, roli i
zjarrit dhe impaktit të avionëve, dhe hetimet zyrtare të kryera nga agjencitë
amerikane.
Një
pjesë tjetër e rëndësishme është të kuptohet psikologjia pas teorive të
konspiracionit. Pse disa njerëz janë më të prirë të besojnë në to? Si ndikon
pasiguria dhe mungesa e besimit në institucionet shtetërore në përhapjen e
këtyre teorive? Në këtë kontekst, mund të eksplorohet edhe roli i mediave
sociale dhe internetit në përhapjen e shpejtë të informacionit të pa verifikuar
dhe teorive të ndryshme.
Besimi
në teoritë konspirative për ngjarje të mëdha dhe traumatike, si sulmet e 11
Shtatorit 2001, është një fenomen kompleks që përfshin psikologjinë, politikën
dhe kulturën moderne. Ngjarjet si 11 Shtatori lënë një ndikim të thellë
emocional dhe kanë pasoja të mëdha globale. Për shumë njerëz, ndjenja e
pafuqisë dhe mungesa e kuptimit për diçka kaq shkatërruese mund të nxisë një
kërkim të dëshpëruar për shpjegime alternative që i japin kuptim kaosit.
Së
pari, një arsye kryesore pse njerëzit besojnë në teoritë konspirative për 11
Shtatorin është psikologjike. Sulme të tilla janë jashtëzakonisht traumatike
dhe sfidojnë besimet tona për botën si një vend të drejtë dhe të sigurt.
Njerëzit kanë nevojë të kuptojnë ngjarjet e mëdha e komplekse, por për shkak se
sulmet u organizuan nga një grup terrorist ndërkombëtar, shumë ndihen të
pavendosur me versionin zyrtar. Teoritë konspirative ofrojnë një alternativë më
të qartë, një ndarje më të thjeshtë të së mirës dhe së keqes, dhe nganjëherë
një ndjenjë kontrolli mbi situatën.
Një
tjetër element është politik dhe social. Besimi në konspiracion shpesh ushqehet
nga mosbesimi i thellë në qeveri dhe institucione. Pas 11 Shtatorit, shumë
njerëz filluan të pyesnin nëse qeveria amerikane kishte diçka për të fshehur,
sidomos për shkak të veprimeve që pasuan, si lufta në Irak dhe Afganistan. Për
disa, është e vështirë të pranojnë se një grup i vogël terrorist mund të
organizonte një sulm të tillë katastrofik pa ndihmën ose miratimin e forcave të
brendshme.
Shpjegimi
Në
internet gjen gjithfarë lajmesh që flasin për rrëzimin e kullave binjake, por një
shkrim i postuar nga Zëri i Amerikës, citohet Peter Ditto, një profesor i
shkencave psikologjike në Universitetin Irvine të Kalifornisë, ku sipas tij
njerëzit shpesh përqafojnë teori konsiprative sepse nuk mund të pranojnë
shpjegime të thjeshta për ngjarje tronditëse që u ndryshojnë jetën.
Një
teori konspirative në lidhje me sulmet terroriste e 11 shtatorit thotë se
kullat binjake në Nju Jork ranë nga një shembje e kontrolluar dhe jo se avionët
u përplasën në to. Spekulimet e pavërtetuara në lidhje me pandeminë COVID-19
thonë se virusi doli nga një laborator kinez dhe ishte ndoshta një armë e
sajuar biologjike. Shumë amerikanë e kanë të vështirë të besojnë se Presidenti
Xhon Kenedi, një figurë e rëndësishme politike, u vra nga një njeri i vetëm
i armatosur, një djalë i thjeshtë, prandaj përqafojnë idenë e paprovuar se
duhet të ketë pasur një komplot më të madh për të vrarë presidentin.
Internet
dhe media gjithashtu kanë luajtur një rol të rëndësishëm në përhapjen e teorive
të konspiracionit. Në epokën e informacionit, secili mund të shpërndajë
mendimet dhe hipotezat e veta, duke krijuar një terren pjellor për teoritë që
sfidojnë versionet zyrtare. Video si "Loose Change" ose faqe të
shumta në internet që diskutojnë këto teori, kanë ndikuar që më shumë njerëz të
dyshojnë në versionin zyrtar të ngjarjeve.
Për
shumë njerëz, teoritë konspirative shërbejnë si një mburojë psikologjike që i
ndihmon ata të përballen me kompleksitetin e ngjarjeve tragjike dhe me ndjenjën
e pafuqisë. Kjo është një përpjekje për të krijuar një tregim ku ka një lloj
rendi apo synimi prapa kaosit të dukshëm, edhe nëse ky rend është i frikshëm
apo i errët.
Besimi
në teoritë konspirative për 11 Shtatorin nuk është thjesht pasojë e një mungese
informacioni apo keqkuptimi të fakteve. Shpesh është një reagim i natyrshëm
njerëzor ndaj ngjarjeve të mëdha e të pashpjegueshme që sfidojnë bindjet tona
për botën dhe vendin tonë në të.
“Fahrenheit 9/11”
Majkëll
Mur, njihet si një dokumentarist i cili ka rrezikuar për të thënë të vërtetën,
apo atë të vërtetë që ai ka menduar se është e tillë, por gjithçka nëpërmjet
fakteve dhe dëshmive okulare.
Po
çfarë thotë Majkëll Mur në dokumentarin e tij "Fahrenheit 9/11", ku
flitet për rrëzimin e Kullave Binjake?
Në
"Fahrenheit 9/11", Majkëll Mur paraqet një kritikë të ashpër ndaj
administratës së presidentit Xhorxh Bush dhe politikave të saj pas sulmeve
të 11 Shtatorit. Mur eksploron disa çështje kryesore në dokumentar:
Mur
hedh dritë mbi marrëdhëniet e ngushta midis familjes Bush dhe familjes
mbretërore saudite, duke sugjeruar se këto lidhje mund të kenë ndikuar në
përgjigjen e administratës Bush ndaj sulmeve dhe politikave të saj të jashtme.
Dokumentari
thekson ndikimin e kompleksit ushtarako-industrial në vendimet e politikës së
jashtme amerikane, duke sugjeruar se lufta në Irak ishte e motivuar nga
interesat ekonomike dhe jo nga një kërcënim real ndaj sigurisë kombëtare.
Mur
argumenton në dokumentarin e tij se administrata Bush përdori frikën dhe
propagandën për të manipuluar opinionin publik dhe për të justifikuar
ndërhyrjet ushtarake, veçanërisht në Irak.
Dokumentari
trajton edhe pasojat sociale dhe ekonomike të politikave të luftës, duke
treguar se si veteranët dhe të varfrit janë prekur më së shumti nga konfliktet
ushtarake. Dokumentari theksoi gjithashtu dhe rëndësinë e transparencës dhe
përgjegjësisë në qeverisje, si dhe ndikimin e politikës në jetën e përditshme
të qytetarëve.
Titulli
i filmit aludon në romanin e Rei Bradbëri të vitit 1953 “Fahrenheit 451”, një
pamje distopike e Shteteve të Bashkuara të së ardhmes, duke tërhequr një
analogji midis temperaturës së vetëndezjes së letrës dhe datës së sulmeve të 11
shtatorit; ku një nga etiketat e filmit ishte "Temperatura në të cilën
digjet liria".
"Fahrenheit
9/11" u bë një dokumentar shumë i diskutuar dhe i polemizuar, duke fituar
çmime dhe duke nxitur debate të gjera për çështjet që Majkëll Mur trajtoi. Ai
debutoi në Festivalin e Filmit në Kanë 2004, ku iu dha çmimi më i lartë i
festivalit “Palma e Artë”.
“Extremely Loud & Incredibly Close”
Një
film artistik i njohur që trajton ngjarjet e 11 Shtatorit është “Extremely Loud
& Incredibly Close” i vitit 2011, i bazuar në romanin e Xhonatan Safrin
For. Filmi ndjek historinë e një djali të ri që humb të atin në sulmet ndaj
Kullave Binjake dhe kërkon kuptim përmes një udhëtimi personal për të zbuluar
një sekret të fundit të të atit. Filmi fokusohet më shumë në përjetimet
personale të dhimbjes dhe shërimit, dhe jo aq shumë në aspektin historik apo
politik të ngjarjes.
“Extremely
Loud & Incredibly Close” është një film dramatik me regji nga Stephen
Daldry dhe shkruar nga Erik Roth. Bazuar në romanin e vitit 2005 me të njëjtin
emër nga Xhonatan Safrin For, në film luan Tom Henks, Sandra Bullok, Tomas Horn
në debutimin e tij në film, Maks von Sidou, Viola Davis, Xhon Godmen, Xhefri Rajt
dhe Zoi Kedvell në rolin e saj të fundit në
film. Filmi u regjistrua në Njy Jork Siti dhe pati një dalje të kufizuar në
Shtetet e Bashkuara më 25 dhjetor 2011 nga "Warner Bros". Pavarësisht komenteve
të ndryshme, filmi u nominua për dy çmime Oscar: si filmi më i mirë dhe aktori
më i mirë dytësor për von Sidou, duke shkaktuar polemika.
“United 93”
"United
93" është film thriller dokumentar i vitit 2006, shkruar dhe drejtuar nga Pol Gringras.
Ai fokusohet në fluturimin “United Airlines 93” dhe ngjarjet që ndodhën në
avionin që u rrëzua më 11 shtator 2001, para se të godiste një objektiv të
mundshëm në Uashington, D.C.
Filmi
kryesisht tregon ngjarjet në bordin e Fluturimit 93 të “United Airlines”, një
nga katër fluturimet e rrëmbyera gjatë sulmeve të 11 shtatorit dhe i vetmi që
nuk goditi objektivin e synuar për shkak të ndërhyrjes së pasagjerëve dhe
ekuipazhit; ai mbulon gjithashtu përvojat e zyrtarëve qeveritarë dhe
kontrollorëve të trafikut ajror duke parë ngjarjet e tjera të sulmeve.
Filmi
përpiqet të rrëfejë rrëmbimin dhe ngjarjet e mëvonshme në fluturim me sa më
shumë vërtetësi të jetë e mundur (ekziston një mohim se duhej përdorur njëfarë
imagjinate) dhe në kohë reale (nga ngritja e fluturimit). Filmi u realizua me
bashkëpunimin e shumë prej familjeve të pasagjerëve, edhe pse jo të gjithë ranë
dakord të merrnin pjesë; shumë morën pjesë gjithashtu në premierën. Për më
tepër, shumë nga personeli në terren, veçanërisht kreu i Administratës Federale
të Aviacionit, Ben Slini, portretizojnë veten e tyre.
"United
93" u shfaq premierë më 26 prill 2006, në Festivalin e Filmit “Tribeca” në Nju
Jork Siti, dhe më vonë u hap në Amerikën
e Veriut më 28 Prill 2006. Filmi konsiderohet si një nga filmat më të mirë të
vitit 2006. Filmi mori gjithashtu dy nominime për çmimin Oscar, duke përfshirë
regjisorin më të mirë për Pol Gringras.
“World Trade Center”
“Qendra
Botërore e Tregtisë” është një film i katastrofës me dokumentarizëm i drejtuar
nga Oliver Stone dhe shkruar nga Endria Berlof. Filmi bazohet në përvojën e një
ekipi policësh të qytetit të Nju Jorkut gjatë sulmeve të 11 shtatorit. Filmi
tregon historinë e dy zjarrfikësve të mbetur të bllokuar nën rrënojat e Kullave
Binjake pas sulmeve. Filmi fokusohet te ndjenjat e tyre, përpjekjet për të
mbijetuar dhe ekipet e shpëtimit që përpiqen t’i shpëtojnë.
Filmi
u xhirua midis tetorit 2005 dhe shkurt 2006 dhe u shfaq në teatër në Shtetet e
Bashkuara nga “Paramount Pictures” më 9 gusht 2006. Ai u prit me komente
përgjithësisht pozitive nga kritikët.
Të tjerë
Ka
disa filma dhe dokumentarë që trajtojnë rrëmbimin e avionëve dhe rënien e
Kullave Binjake më 11 Shtator. Përveç filmave të përmendur më parë, këto janë
disa të tjerë të njohur:
1.Flight
93 i vitit 2006 – Një film televiziv që fokusohet te udhëtarët e fluturimit
United 93, një nga avionët e rrëmbyer më 11 Shtator. Ndryshe nga filmi United
93, ky është një përshkrim më i drejtpërdrejtë i ngjarjeve të ndodhura në avion
dhe përpjekjeve të pasagjerëve për të ndaluar rrëmbyesit.
2.The
Report i vitit 2019 – Ky film nuk fokusohet drejtpërdrejt te rrëmbimi i
avionëve, por heton torturat e përdorura nga CIA pas sulmeve të 11 Shtatorit,
duke treguar pasojat politike dhe morale të luftës kundër terrorizmit.
3.Zero
Dark Thirty i vitit 2012– Një tjetër film që merret me pasojat e sulmeve të 11
Shtatorit. Filmi përshkruan ndjekjen dhe kapjen e Osama bin Ladenit, liderit të
Al-Kaeda, që ishte pas sulmeve.
4.102
Minutes That Changed America i vitit 2008 – Një dokumentar intensiv që
përshkruan 102 minutat nga çasti i sulmit të parë deri në rrëzimin e kullës së
dytë. Ky film përdor pamje reale të kapura nga dëshmitarët okularë dhe është
një përshkrim emocional i ngjarjes.
No comments:
Post a Comment