Nga Leonard Veizi
E kush nuk e sjell
në mend Nëntorin e lavdishëm? I mbushur plot me datat që dikur linin vulë në
kalendarin kombëtar.
Në 16 festa
zyrtare të kalendarit shqiptar Nëntori me tre festa mban vendin e dytë pas
Marsit me katër festa. Pastaj vjen Janari me dy festa, Maji me dy dhe Dhjetori
po me dy. Prilli 1, Qershori 1, Shtatori 1. Dhe kaq. Se na kaloi viti nëpër festa.
Por Nëntori na e
mbush kalendarin dhe më shumë sesa mendojmë! Dy datat e fundit historike
ngjeshin më tej këtë muaj, si për të na kujtuar se në Nëntor duhet të qëndrojmë
në këmbë e të përshëndesim flamujt pa pushim.
Sot, ky muaj na
kujton plot tre festa njëra pas tjetrës, me një ndërlidhje të padukshme me të
tashmen, por që ndriçon të kaluarën tonë të përbashkët si një dritë reflektimi,
edhe pse disi e prishur. Por në nëndërgjegjen e brezave më të vjetër Nëntori ka
më shumë data se kaq.
7 Nëntori - Nga
Rusia me dashuri! Përvjetori i revolucionit bolshevik, ku idetë e Leninit dhe
bolshevikëve mbushën valixhet dhe zbarkuan edhe këtu, si udhëtarë pa vizë! Ato
ndezën flakën revolucionare që përhapi ëndrra dhe aspirata, për të ndërtuar një
shoqëri të re, të barabartë dhe socialiste. E me 7 Nëntor ndiheshin brohoritje
për “Revolucionin e Madh të Tetorit” që festohej në… Nëntor! Pikërisht, 7 Nëntori ishte simboli i ardhjes
së një epoke të re për shumë vende, përfshirë Shqipërinë. Revolucioni Bolshevik
i Tetorit, që për ironi ndodhi në Nëntor sipas kalendarit perëndimor, ishte si
një “llambë ideologjike” që u ndez në Moskë dhe arriti të ndriçojë rrugën për
partitë komuniste të kohës, duke përfshirë edhe atë shqiptare. Dikur, në
Shqipëri, kjo datë festohej gjerësisht, me entuziazëm, dhe u kthye në një
“kalendar përbashkues” për vendet e bllokut lindor. Sot, 7 Nëntori është një
kujtesë e një periudhe që për disa ishte simbol i progresit, e për të tjerë një
kujtesë e tensioneve dhe e sakrificave. Sot, ndoshta, ky revolucion duket më
shumë si një kujtim historik i tejkaluar sesa një ngjarje me peshë ideologjike.
8 Nëntori - Partia
Komuniste Shqiptare nisi rrugën e saj të zgjatur. Të gjithë e nisin mirë në
fillim por s'di pse pastaj fillon përkeqësimi e nga fundi e djallosin fare. Nga
një ditë në tjetrën, njerëzit ishin “të frymëzuar” nga retorika politike. Por
sot, ky përvjetor duket pak si një figurë e largët që përzihet mes kujtimeve e
ndonjë buzëqeshjeje të lehtë ironike. Atie, ku dikur ngrihej një shtëpi “Ku
lindi Partia”, sot është ngritur një pallat.
17 Nëntori –
Çlirimi i Tiranës. Një përvjetor që rri paksa në hije krahasuar me datat e
tjera, por që gjithsesi ndriçon kryeqytetin me dritën e lavdisë. Kjo ditë na
kujton luftën e ashpër për Tiranën dhe vetë qyteti, në këtë ditë, rrezaton një
lloj krenarie për të kaluarën e tij luftëtare. E po ta mendosh sot, 17 Nëntori
duket si një mini-prolog për të gjithë valën e festave që pasojnë.
Sigurisht! 22
Nëntori është një tjetër datë e rëndësishme dhe e shtrenjtë për shqiptarët,
pasi shënon Ditën e Alfabetit Shqiptar. Kjo festë i kushtohet Kongresit të
Manastirit, i cili më 1908 përcaktoi alfabetin e unifikuar të gjuhës shqipe –
një moment vendimtar në historinë tonë kulturore. Një alfabet i përbashkët për
të gjithë shqiptarët shërbeu si një urë për të bashkuar një komb të ndarë nga
kufijtë dhe për të siguruar një identitet të fortë kombëtar.
Kjo ditë
përkujtohet në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni të Veriut dhe kudo ku jetojnë
shqiptarët, si simbol i rëndësisë së arsimimit dhe kulturës sonë gjuhësore. E
kur mendon se kemi kaq shumë festa në Nëntor, duket sikur ky muaj është vërtet
muaji ynë për të reflektuar mbi atë që na bashkon si komb. Dhe 22 Nëntori, me
alfabetin, është si një festë që mban gjallë frymën e dijes dhe komunikimit të
lirë. Tanimë 22 Nëntorin e kemi dhe ditë pushimi.
28 Nëntori – Dita
e Pavarësisë, flamuri kuqezi që valëvitet dhe bën zemrat tona të pulsojnë fort
për kombin. Kjo është dita që na nxjerr të gjithëve nga shtëpia, pavarësisht
nga bindjet politike e preferencat historike. Në njëfarë mënyre, 28 Nëntori
është si "ora e parë" e pavarësisë së vërtetë dhe secili përpiqet të
kujtojë Ismail Qemalin, përvijimet e flamurit, dhe betimin për një Shqipëri të
lirë. Në këtë festë, qëllimi është i qartë dhe emocionet janë të sinqerta: ne
jemi shqiptarë dhe kjo datë është shenjë e ekzistencës sonë!
29 Nëntori - Këtu
e ke kulmin! Çlirimi i vendit nga nazi-fashistët, një fitore e madhe dhe një
festë kombëtare që përmbyll "Nëntorin e ndritur".
28 apo 29 dita e
çlirimit ka mbetur varur në gozhdë
Epo, është vërtet
ironike se si ka mbetur pezull edhe kjo çështje e ditës së çlirimit! Një temë
që, ndonëse me dekada të tëra e konsideruar si 29 Nëntori, ka marrë një kthesë
historike dhe për shumëkënd ka ngritur dyshime dhe debate.
Dikur 29 Nëntori
ishte i shkruar fort në gurë si dita kur Shqipëria u çlirua përfundimisht nga
pushtimi nazist dhe nisja e ndërtimit të një shoqërie të re. Me kalimin e
viteve, megjithatë, me dokumente e dëshmi të reja, disa historianë dhe qytetarë
filluan të ngrenë pyetjen: "Po nëse çlirimi u përmbush në fakt më 28
Nëntor?" Një pyetje që duket aq e pafajshme, por që solli përmbysje
simbolike në ndërgjegjen historike të vendit.
Në këtë mënyrë,
kemi mbetur me një gozhdë të madhe në murin e kujtesës historike, me 28-ën dhe
29-ën si dy "dita e çlirimit", njëri që bën të valëvitet flamurin e
pavarësisë dhe tjetri si dita kur historia, për dekada, u shkrua me festime,
marshime e ceremoni shtetërore.
Në fund, mbase
është më mirë që t'i shohim si dy data ku secila ka domethënien e vet në
kujtesën kolektive – njëra për identitetin tonë kombëtar, tjetra për kujtesën e
luftës dhe sakrificave. Në fund të fundit, qofshin 28, 29 apo të dyja bashkë,
rëndësi ka që për pak ditë të gjithë kemi diçka për të festuar, qoftë dhe me
një vështrim të dyshimtë dhe pak humor!
Kështu, Nëntori
është një kujtesë kolektive, një muaj ku i gjithë vendi përjeton një përzierje
të veçantë të lavdisë dhe të ironisë historike. Edhe pse e shohim të kaluarën
me një distancë dhe ironi, duhet pranuar se ajo na formoi dhe na la mësime që,
shpresojmë, t’i mbajmë mend.
Dhe kështu,
Nëntori bëhet një mozaik festiv i ngjeshur me ngjarje që nga pavarësia e deri
te luftërat dhe çlirimet. Nga Tirana, tek i gjithë vendi, një muaj i tërë
kujtesash dhe krenarie, me një përzierje të butë autoironike dhe patriotike, që
herë na bën të shohim përpara me shpresë, herë të shohim prapa me një
buzëqeshje të lehtë ironie. E si për ta përmbyllur me humor: ndoshta Nëntori
meriton një pushim vetë, pas gjithë këtyre përvjetorëve!
Kështu që, po t'i
hedhim një sy gjithë kalendarit të Nëntorit, mund ta quajmë me plot gojën një
"maratonë festash historike" – ku çdo datë na sjell një element të
ndryshëm të trashëgimisë dhe identitetit tonë.
No comments:
Post a Comment