“Harem”, dashuri pasionante mes rrëmbuesit dhe viktimës së tij

 

 

Nga Leonard Veizi

 

Ajo ishte një agjente tregtare dhe punonte në Uoll Strit. Në pamje të parë duket se nuk ka ndonjë interes romantik. Tipike amerikane. E lirshme në jetën e saj dhe e çliruar nga gjithçka. Por ja që dikush e drogon, e rrëmben dhe i vendos mbi kokë një shami nga ato që mbajnë gratë në Lindjen e Mesme. Dhe krejt papritur, sheh se nuk është më në bursen e Uoll Stritit dhe as në rrugët e Manhatenit, por në një harrem me pishinë, rreth të cilës qëndrojnë plot gra të tjera dhe fëmijë të mbrojtura nga roje të armatosura e të shoqëruara nga eunukë...

 

...“Harem” është një prodhim francez, - i filmuar në Marok, veçanërisht në El Jadida, - i cili u hodh në rrjetin e kinemave në vitin 1985. Ai cilësohet si një film dramatik që përfshin temën e romantikës së ndaluar dhe zbulimit të vetvetes. Në edicionin e vitit 1986 të Çmimeve “César”, çmimet më të larta në fushën e kinematografisë franceze, “Haremi” u vlerësua 2 herë: “César Award” për kostumet dhe filmin më të mirë të parë, dhe një çmim të vogël për posterin më të mirë.

 

Ngjarja

Me regji të Arthur Zhofei dhe protagonizuar nga aktori i njohur Ben Kingsley në rolin e princit Selim, filmi flet për një grua të re amerikane, Dajan Andres - e interpretuar nga Nastasja Kinski, - e cila rrëmbehet dhe çohet në Lindjen e Mesme, ku detyrohet të jetojë si pjesë e një haremi.

Sheik Selim, sundimtari i pasur një vendi me naftë, i cili ka ndjekur Dajanën urdhëron ta drogojnë, ta rrëmbejnë për ta sjellë në haremin e tij nën mbikëqyrjen e eunukut Masoud.

Dajane fillimisht përjeton ankth dhe izolim, madje kërkon të aratiset, por gradualisht ajo mëson të lundrojë në botën komplekse të haremit dhe mëson për realitetet e kësaj jete të panjohur për të.

Për fat të mirë, rrëmbyesi i saj është një princ i arsimuar dhe i vetmuar që e ka dëshiruar atë nga larg.

Gjatë kohës që ajo kalon në harem, ajo formon një lidhje të pazakontë me princin Selim. Lidhja e tyre shkon përtej të zakonshmes së një raporti të sundimit dhe të sunduarit; ajo bëhet një lloj afërsie e ndaluar dhe e ndërlikuar, e cila përfshin ndikimet kulturore, qëllimet e pushtetit dhe kërkimin e dashurisë dhe identitetit.

Dajana mëson nga një grua që flet gjuhën e saj se gratë presin që Sulltani t'i thërrasë dhe se nuk i ka ardhur ende radha. Gratë duken të lumtura. Ata jetojnë në një familje të madhe dhe nuk detyrohen të bëjnë asgjë. Kur Dajanën e sjellin tek Selimi, ai nuk i bën presion dhe ajo gjithashtu mëson të presë. Pastaj ai e merr atë në një udhëtim në det me “Ferrari”-n e tij të ri. Atje ai i rrëfen asaj se e njohu nga mishërimet e mëparshme. Ajo bie në dashuri me të dhe flenë bashkë. Pastaj ajo merr çelësat e “Ferrari”-t të tij, del nga hoteli dhe e lë hapur nëse do të kthehet. Por ajo shkon në pallatin e tij. Ajo kthehet në hotel dhe të dy harrojnë hapësirën dhe kohën.

Rikthimi shkakton surpriza. Burra të çuditshëm qëndrojnë në dhomat e Selimit, argëtohen me gratë e tij dhe përdorin pa respekt pronën e tij. Tashmë ka vdekur xhaxhai i Selimit dhe nuk ka kush ta mbajë rendin. Gratë hapin portat për të huajt.

Pamja e një burri duke larë dhëmbët në pishinë dhe duke pështyrë në ujë e ofendon pronarin aq shumë sa që ai qëllon burrin. Në nxehje e sipër si i thotë shërbëtorit të tij që të qëllojë këdo që hyn.

Selim e kupton se duhet t'u kushtojë vëmendje grave nëse dëshiron të vazhdojë traditën. Dajane gjithashtu sheh se duhet të ndodhë në këtë mënyrë. Ajo kthehet në Nju Jork dhe ai zgjedh gruan e tij të parë. Ai dëshiron të shkojë përsëri në një udhëtim. Para kësaj ai kalon nëpër pallatin e tij. Ndërsa endet nëpër banjë, shërbëtori i tij e percepton atë si një ndërhyrës dhe e qëllon.

Kështu fundi i filmit “Harem”, mbyllet me vrasjen në rrethana tragjike të personazhi kryesor, princit Selim.

 

Analiza

Një temë e rëndësishme e filmit është kontrasti mes kulturave dhe mënyra se si përplasen dhe ndërthuren identitetet e protagonistëve. Ben Kingslei sjell një performancë të sofistikuar dhe të përmbajtur, duke i dhënë karakterit të tij një kompleksitet të rrallë. Ai nuk është thjesht një sundues që vepron sipas stereotipeve, por një njeri që është përballur me presionet e rolit të tij dhe që është i tërhequr nga diçka që është përtej botës së tij të kufizuar. Dajane, nga ana tjetër, duhet të përshtatet me rregullat dhe normat që bien ndesh me të shkuarën e saj perëndimore.

Në mënyrë të veçantë, “Harem” i shqyrton çështjet e pushtetit dhe lirisë përmes lenteve të romantikës, duke pyetur nëse liria dhe pavarësia personale mund të ekzistojnë brenda një konteksti ku kontrolli dhe pushteti janë të përqendruar. Skenat janë të realizuara me një kujdes për estetikën e Lindjes së Mesme, duke ofruar një atmosferë të ndërlikuar që kapet në mes të misterit dhe bukurisë ekzotike, një qasje që shpesh është kritikuar për romantizimin e temave të robërisë dhe kontrollit mbi gratë.

Si film, “Harem” është një përpjekje për të trajtuar tensionet kulturore dhe diferencat gjinore brenda një konteksti dramatik, duke krijuar një rrëfim të pasur në emocione, por që gjithashtu është kritikues për çështjet që trajton, duke i lënë publikut shumë për të reflektuar mbi identitetin, kulturën dhe lirinë individuale.

Pas një përpjekjeje për t'i dhënë fund izolimit të Dajane dhe për të sfiduar kufizimet e roleve tradicionale, ai përfshihet në një konflikt të ashpër që lidhet me presionet e jashtme dhe të brendshme për të ruajtur rendin e haremit dhe autoritetin e tij.

Selim e ndien tensionin dhe kërcënimin në rritje që e rrethon. Kur i thotë rojes të mos lejojë asnjë burrë të hyjë në harem, kjo pasqyron shqetësimin e tij për integritetin e kësaj hapësire private dhe, ndoshta, për sigurinë e Dajanës dhe për ndjenjat që ka për të. Por ky urdhër gjithashtu sinjalizon vendosmërinë e tij për të mbrojtur haremin nga ndërhyrjet dhe për të ruajtur pushtetin e tij deri në fund.

Pas kësaj batute, ai vritet, duke e lënë të hapur interpretimin nëse kjo ishte pasojë e kundërshtimit të tij ndaj fuqive dhe normave tradicionale që nuk toleronin devijime.

 

Skenari

Skenari i filmit “Harem” është një histori origjinale e shkruar nga Arthur Zhofei, që në të njëjtën kohë ishte edhe regjisori i filmit. Zhofei është përpjekur të krijojë një histori që eksploron kontrastin mes botës perëndimore dhe Lindjes së Mesme përmes një këndvështrimi dramatik dhe romantik. Ndonëse historia nuk është bazuar në një vepër letrare apo ngjarje historike konkrete, ajo reflekton në mënyrë simbolike dhe të stilizuar disa elemente të romancave orientale dhe temave klasike të botës së haremeve, të cilat janë eksploruar në literaturë dhe art. Duke qenë një përzierje mes dramës psikologjike dhe një tregimi të ndikuar nga kulturat e Lindjes së Mesme, Harem përdor këto referenca për të krijuar një atmosferë misterioze dhe për të eksploruar ndërlikimet kulturore dhe psikologjike të protagonistes kryesore.