4 Dhjetor 1912/ Dita e Ushtrisë, kemi gjeneralë por nuk kemi mjete dhe ushtarë

Nga Leonard Veizi

 

Dikur, ushtria shqiptare kishte ushtarë me bollëk. Sot ushtria shqiptare ka gjeneralë, por ka fare pak ushtarë. Në një intervistë dhënë kohë më parë kolonel Hajro Limaj më bënte me dije se në 23 Janar të vitit 1995, ishte i pranishëm në Pallatin e Kongreseve, ku, ishte zhvilluar ceremonia e gradimit të 18 ushtarakëve me gradën madhore të gjeneralit. Pa dyshim pa pikë kriteri. Sepse Shefi i Shtabit të kohës nga gjeneral brigade me një yll, me dekret presidencial u bë gjeneral armate, ku në spaleta u vendosën katër yje, duke marrë brenda ditës tre yje. Në këtë mënyrë një ushtri që po shkonte drejt rrënimit, - dhe që e tregoi degradimin e saj kur u shpërbë në marsin e vitit 1997, - kishte 25 gjeneralë. Por a mundej ushtria Shqiptare e rreckosur të kishte 25 gjeneralë ku nga 21 divizionet e Ushtrisë Popullore ishte katandisur në 7 divizione me një numër të kufizuar ushtarësh e kuadrosh të tjerë...?

 

...4 dhjetor mban një rëndësi të veçantë në historinë kombëtare, si dita e krijimit të Ushtrisë Shqiptare më 1912, pak kohë pas shpalljes së Pavarësisë. Në këtë ditë, shqiptarët kujtojnë jo vetëm sakrificat e brezave të mëparshëm, por edhe rëndësinë e forcimit të mbrojtjes dhe sigurisë kombëtare në të tashmen dhe të ardhmen.

Në periudhën e krijimit, ushtria ishte një nevojë imediate për mbrojtjen e territorit dhe ruajtjen e pavarësisë së brishtë të shtetit të ri shqiptar. Në mungesë të burimeve të mjaftueshme financiare dhe logjistike, ushtria e viteve të para ishte më shumë një simbol i vendosmërisë dhe i identitetit kombëtar sesa një forcë e organizuar ushtarake.

Në Luftën e Dytë Botërore, ushtria dhe formacionet partizane u shndërruan në elementë kyç të rezistencës kundër pushtimit, duke e ndihmuar Shqipërinë të dalë si një nga vendet e pakta në Evropë që u çliruan pa ndihmën e drejtpërdrejtë të forcave të huaja.

Pas vitit 1944, ushtria shqiptare u modernizua sipas modelit sovjetik dhe më vonë kinez. Kjo periudhë shënoi një rritje të kapaciteteve të saj, megjithëse shpesh në funksion të regjimit totalitar. Në këtë kohë, ushtria u bë një nga shtyllat e mbrojtjes kombëtare, por edhe e kontrollit të brendshëm.

 

Ushtria dje

Pyetja “Ku është ushtria shqiptare sot?” ka të bëjë më së shumti me një reflektim mbi transformimet dramatike që ka kaluar ajo gjatë dekadave. Krahasuar me periudhën e socializmit, kur Shqipëria kishte një nga ushtritë më të mëdha në raport me popullsinë, sot ushtria është reduktuar në përmasa shumë më të vogla.

Në kulmin e saj në vitin 1980 Ushtria Shqiptare kishte një kapacitet prej 60 mijë ushtarësh të gatshëm që ishin inkuadruar në 800 batalione të ndarë 127 brigada dhe 34 regjimente dhe që formonin tre armata me nga 7 divizione. Shqipëria kishte në organikë rreth 16.500 oficerë, rreth 9.000 nën/oficerë, rreth 8.000 civilë, rreth 450.000 rezervistë, rreth 230.000 Forca Vullnetare. Këmbësorisë i bashkoheshin dhe rreth 1200 tanke dhe mjete të blinduara, rreth 240 avionë dhe helikopterë, më shumë se 200 raketa tokë-ajër si dhe të paktën 100 anije të formateve të ndryshme që ishin në përbërje të Flotës Detare.

Çështë e vërteta ushtria shqiptare aso kohe funksiononte mbi një doktrinë mbrojtjeje masive, të ndërtuar mbi idenë e vetë-mjaftueshmërisë. Ajo mbështetej në një popull të armatosur, mijëra bunkerë dhe përgatitjen e përgjithshme të qytetarëve për luftë. Por ky model nuk ishte i qëndrueshëm ekonomikisht dhe ishte i ndikuar nga politika e izolimit total të regjimit.

 

Tranzicioni

Pas rënies së komunizmit, Shqipëria nisi një tranzicion të vështirë. Nga një ushtri masive drejt një force më të vogël, por më të specializuar. Prioritetet strategjike ndryshuan: Nga mbrojtja e izoluar e territorit, fokusi kaloi te bashkëpunimi ndërkombëtar dhe mbrojtja kolektive përmes NATO-s.

Por kriza e viteve 1997 shfaqi dobësitë strukturore dhe morale të ushtrisë, duke nxjerrë në pah nevojën për reforma të thella.

Hyrja e Shqipërisë në NATO në vitin 2009 ishte një pikë kthese historike për ushtrinë shqiptare. Kjo anëtarësi i dha jo vetëm një rol të ri në sigurinë rajonale dhe ndërkombëtare, por edhe mundësinë për të modernizuar pajisjet, strukturat dhe praktikat ushtarake.

Sot, ushtria shqiptare është një forcë profesionale dhe moderne, e orientuar drejt përmbushjes së detyrimeve ndaj NATO-s dhe përballimit të sfidave të sigurisë bashkëkohore. Përveç detyrave tradicionale të mbrojtjes së sovranitetit, ajo luan një rol të rëndësishëm në operacionet paqeruajtëse ndërkombëtare. Pjesëmarrja e ushtarëve shqiptarë në misione si në Kosovë, Afganistan dhe Mali ka forcuar reputacionin e Shqipërisë në arenën ndërkombëtare.

Ndërkohë, modernizimi mbetet sfida kryesore. Investimet në teknologji, trajnim dhe infrastrukturë janë jetike për të mbajtur ritmin me aleatët. Sfidat e reja, si kërcënimet kibernetike dhe krizat klimatike, kërkojnë gjithashtu një qasje të re dhe gjithëpërfshirëse.

Ushtria shqiptare ka evoluar nga një forcë tradicionale në një organizëm më moderne e profesionale, por ky proces mbetet i papërfunduar.

 

Ushtria Sot

I referohem të dhënave zyrtare:

Sot, Forcat e Armatosura Shqiptare janë të strukturuara në disa njësi më të vogla dhe më fleksibël: Komanda e Forcës Tokësore. Komanda e Forcës Detare. Komanda e Forcës Ajrore.

Batalionet e Reagimit të Shpejtë, që përfaqësojnë pjesën më aktive të ushtrisë, të përgatitura për ndërhyrje të shpejta në raste emergjencash apo krize.

Ky transformim është në përputhje me doktrinën moderne ushtarake, e cila vë theksin te cilësia, jo te sasia. Ushtria shqiptare ka kaluar nga divizionet e mëdha me dhjetëra mijëra ushtarë në batalione të vogla, profesionale dhe të lëvizshme.

Ndërkohë që është bërë progres në profesionalizimin dhe modernizimin e ushtrisë, ka ende hapësirë për përmirësim: Modernizimi i teknologjisë, Përgatitja për emergjenca civile dhe Rritja e investimeve pasi shpenzimet ushtarake kapin nivelin 2% të Prodhimit të Përgjithshëm Bruto.

 

Epilogu

Ushtria Shqiptare sot ka plot probleme. Ka prona pa fund dhe janë bërë abuzime të mëdha me to. Dhe teknikisht në Shtabin e Përgjithshëm është futur mendimi se se lufta sot nuk bëhet me ushtarë por me teknologji të lartë. Por për djall Shqipëria nuk ka as ushtarë dhe as teknologji të lartë përveç nja dy duzina mjetesh të blinduara me nga një mitraloz sipër dhe një 15-20 helikopterësh në tërësi, një pjesë e të cilëve nuk tundohen të ngrihen sepse edhe mund të bien.

Megjithatë në këtë 4 dhjetor, le të reflektojmë mbi rolin e ushtrisë si një simbol i qëndrueshmërisë kombëtare dhe një garanci për sigurinë e brezave që vijnë. Të përkujtojmë traditat dhe sakrificat e së kaluarës është thelbësore për të ndërtuar një të ardhme ku ushtria të vazhdojë të mbrojë jo vetëm kufijtë, por edhe vlerat e demokracisë dhe paqes.

Në ditën e SIDA-s të mos kesh frikë nga SIDA

 Dita e Luftës Kundër SIDA-s – Kujtesë për një rrezik që nuk ka ikur

Nga 

Leonard Veizi
 
Që nga 24 nëntor 1991  dita kur vdiq prej sëmundjes së SIDA-s Fredi Mërkuri, solisti i grupit të famshëm britanik “Quenn”, vetë virusi u kthye e në një gogol të përbotshëm. Virusi i rrallë vdekje prurës ishte zbuluar fillimisht si rast në Afrikë, por shpejt kishte mbuluar në gjeografi gjithë botën. Transmetimi i virusit HIV përmes gjakut, shiringave të pasterilizuara e marrëdhënieve seksuale të pambrojtura e bëri njerëzimin të kërkonte mundësitë e shpëtimit prej saj. Prej atij çasti në media, gazeta radio e televizione gëluan rubrikat dhe emisionet ku flitej se si duhej parandaluar murtaja e shekullit. Më parë se kaq që në vitit vitin 1988, ishte themeluar “Dita Botërore e Luftës Kundër HIV/AIDS-it” dhe ishte vendosur data 1 Dhjetor. Megjithëse ajo ishte propozuar fillimisht në muajin gusht të vitit 1987....
Vdekja e Fredi Mërkuri nga komplikimet e lidhura me SIDA në vitin 1991 u kthye në një simbol të fuqishëm të ndërgjegjësimit mbi HIV/AIDS. Ai ishte një nga figurat më të njohura publike që humbi jetën nga kjo sëmundje, duke sjellë në vëmendjen globale rrezikun e saj.
Për më tepër, ai zgjodhi të bënte të njohur betejën e tij kundër HIV-it, duke e kthyer jetën e tij në një moment të fuqishëm për edukimin dhe solidaritetin. Zërat për gjendjen e tij shëndetësore kishin qarkulluar që në vitin 1986. Për më tepër që asokohe “Queen” ndërpreu turin botëror, gjë që i shtoi më shumë dyshimet. Vokalisti i “Queen” vdiq vetëm 24 orë pasi e deklaroi publikisht se vuante nga virusi HIV/AIDS.
"The Show Must Go On" apo e ardhur në shqip si “Shfaqja duhet të vazhdojë" është një këngë nga grupi i rokut “Queen”, i paraqitur si kënga e dymbëdhjetë dhe e fundit në albumin e tyre të vitit 1991, “Innuendo”. Ajo është shkruar kryesisht nga kitaristi Brajen Mei. Kënga tregon përpjekjet e këngëtarit Fredi Mërkuri që vazhdon të performojë pavarësisht se i afrohej fundit të jetës së tij, megjithëse diagnoza e tij me HIV/AIDS nuk ishte bërë ende publike. Balada e fuqishme u publikua si një "single" në Mbretërinë e Bashkuar më 14 tetor 1991 vetëm gjashtë javë para se Merkuri të vdiste.
Pas vdekjes së tij, “Queen” dhe organizata të tjera krijuan evente dhe fushata ndërgjegjësuese si “The Freddie Mercury Tribute Concert for AIDS Awarenes”s në vitin 1992, që grumbulloi fonde dhe mbështetje të madhe për luftën kundër epidemisë HIV/AIDS.
Vdekja e tij dhe trashëgimia muzikore ndihmuan të reduktohet stigma dhe të nxisë veprimet globale në drejtim të parandalimit dhe trajtimit të HIV/AIDS. Ai vazhdon të mbetet një simbol për fuqinë e artit dhe ndjeshmërisë ndaj çështjeve sociale.
Ndërkohë “1 Dhjetori” njihet ndërkombëtarisht si Dita Botërore e Luftës Kundër SIDA-s, një çast për të kujtuar ata që kanë humbur jetën dhe për të rritur ndërgjegjësimin mbi HIV/AIDS. Por sot, shumë njerëz ndihen sikur kjo sëmundje nuk është më një kërcënim aq i madh. Askush nuk kujtohet më për këtë sëmundje, e cila statistikisht thuhet se u mori jetën rreth 40 milion banorëve. Por emisionet televizive tanimë, as në një ditë të tillë sensibilizuese siç është 1 Dhjetori, nuk bëjnë apelet e zakonshme për vëmendje dhe kujdes
Po pse ka rënë ndërgjegjësimi?
Duket se një nga arsyet kryesore është suksesi i madh në fushën e mjekësisë. Trajtimet antiretrovirale (ARV) kanë transformuar HIV-in nga një sëmundje e vdekjeprurëse në një gjendje kronike të menaxhueshme. Kjo ka krijuar një ndjenjë rehatie, duke bërë që shumë të mendojnë se nuk është më një kërcënim. Në fakt, me trajtim të duhur, njerëzit me HIV mund të jetojnë jetë të gjata dhe të shëndetshme, por kjo nuk do të thotë se rreziku ka kaluar.
Edhe pse ka më shumë informacion se më parë, stigma dhe tabutë rreth HIV-it dhe SIDA-s vazhdojnë të ekzistojnë. Kjo i pengon njerëzit të flasin hapur për këtë temë, të testohen rregullisht dhe të kërkojnë trajtim. Kur një sëmundje përballet me heshtje sociale, edhe ndërgjegjësimi publik bie.
Në dekadat e para të epidemisë, kishte një përqendrim masiv në edukimin dhe parandalimin. Sot, buxhetet për këto programe janë ulur në shumë vende. Mediat gjithashtu i kushtojnë më pak hapësirë kësaj çështjeje, duke e zhvendosur vëmendjen në sfida të tjera globale.
Ndërsa përgjithësisht infektimet me HIV kanë rënë në disa vende, në të tjera, sidomos në komunitete të margjinalizuara, rastet janë në rritje. Por, këto grupe shpesh mbeten jashtë radarit të politikave publike, duke i lënë të pambrojtur.
1 Dhjetori duhet të na shërbejë si një kujtesë që lufta kundër SIDA-s nuk ka përfunduar. HIV mbetet një problem global, me miliona të infektuar rishtazi çdo vit. Duhen më shumë përpjekje për: Edukimin e brezit të ri mbi rrezikun e infektimit./ Heqjen e stigmës dhe diskriminimit./ Rritjen e qasjes në testime dhe trajtime, veçanërisht për komunitetet e margjinalizuara.
Mos të harrojmë: ndërsa trajtimi ka bërë përparime të mëdha, parandalimi dhe ndërgjegjësimi mbeten arma më e fortë. SIDA nuk është zhdukur – është thjesht më pak e dukshme. Dhe kjo mund të jetë rreziku më i madh nga të gjithë.
Po sa viktima ka sot në botë nga HIV?
Sipas të dhënave më të fundit, rreth 39.9 milionë njerëz në botë po jetojnë me HIV deri në fund të vitit 2023. Në të njëjtin vit, 1.3 milionë njerëz të rinj u infektuan, ndërsa 630,000 vdiqën nga shkaqe të lidhura me HIV. Nga fillimi i epidemisë, më shumë se 42 milionë njerëz kanë humbur jetën për shkak të saj. Megjithatë, falë përpjekjeve globale për ndërgjegjësim, testim dhe trajtim, vdekjet nga HIV janë ulur me 51% që nga viti 2010 dhe rastet e reja me 39% që nga viti 2010​​
Këto shifra tregojnë progresin në luftën kundër HIV-it, por sfida mbetet e madhe, veçanërisht në vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme, ku financimi dhe qasja në trajtim mbeten të kufizuara. Niveli i ndërgjegjësimit për këtë çështje ka rënë pjesërisht për shkak të përparimeve në trajtim që e kanë bërë HIV-in një sëmundje më të menaxhueshme, duke ulur frikën dhe fokusin publik.
Ndërkohë media duhet të fillojë sërish nga emisionet, për të plotësuar kuadrin e një misioni që duket se është lënë në mes.