Nga Leonard Veizi
Kalorësi
El Sid kishte vdekur gjatë natës, por ai u pa të nesërmen të dilte nga dyert e
kështjellës i hipur mbi një kalë të bardhë. Përballë ndodhej e rreshtuar
ushtria maure e gatshme të hidhej mbi muret e kështjellës. Kalorësi hijerëndë
kishte vendosur në kokë përkrenaren e metalit, në gjoks kishte mbërthyer
parzmoren e luftës kurse në dorë shtrëngonte ushtën me flamurin e kryqtarit.
Dhe i priu ushtrisë së tij drejt kampit armik të vendosur në front. Por pakkush
e dinte se mbi kalin që vraponte trokth në buzë të detit, ndodhej veç trupi i
pajetë i heroit legjendar. Dhe kjo ishte porosia e tij e fundit. Të udhëhiqte
qoftë dhe i vdekur, sulmin e madh. Sepse vetëm kështu kundërshtarët do ta
ndjenin epërsinë mbrojtësve të kështjellës do ta ndjenin epërsinë mbrojtësve
të kështjellës. Maurë me veshje e pelerina të zeza që prisnin plot ankth lajmin
për vdekjen e tij, pasi kishin mësuar se ai ishte plagosur rëndë nga një
shigjetë, lanë frontin në panik....
...Ai
quhej Rodrigo Díaz de Vivar por ishte i njohur më mirë si El Sid, që nga
arabishtja spanjolle do të thoshte “zot”. Ishte një kalorës dhe udhëheqës
ushtarak spanjoll nga shekulli i 11-të. Ai lindi rreth vitit 1043 në një
familje fisnike dhe shërbeu si komandant nën mbretin Sanço II dhe më vonë nën
mbretin Alfonso VI dhe León-it të Kastiljes. Kur Sanço arriti të ulet në fronin
Kastilian më 1065, ai emëroi 22-vjeçarin Rodrigo si flamurtarin e tij, ose
komandantin e trupave mbretërore.
Për
shkak të aftësive të tij ushtarake dhe strategjike, El Sid fitoi reputacionin e
një kalorësi të madh dhe një heroi legjendar.
El
Sid u bë një figurë e rëndësishme gjatë “Reconquista”-s, periudha kur
mbretëritë krishtere të Spanjës po luftonin për të rimarrë territoret e pushtuara
nga myslimanët.
Në
korrik 1074, ai u martua me Himena-n, që ishte vajza e kontit të Oviedos dhe
mbesa e mbretit. Kështu ai u bë aleat nga martesa me dinastinë e lashtë
mbretërore të Leonit. Dihet shumë pak për gruan e tij Himena. Çifti kishte një
djalë dhe dy vajza. Djali, Diego Rodríguez, u vra në betejë kundër pushtuesve
myslimanë.
Në
vitin 1094, El Sid mori qytetin e Valencias dhe qeverisi aty deri në vdekjen e
tij në vitin 1099. El Sid u bë një figurë simbolike e trimërisë, besnikërisë
dhe nderit në kulturën spanjolle.
Historia dhe legjenda
Në
enciklopedinë “Britannica” thuhet se biografia e Sidit ka paraqitur probleme të
veçanta për historianin, sepse ai u ngrit shpejt në statusin e heroit kombëtar
të Kastiljes dhe lindi një biografi komplekse heroike e tij, në të cilën
legjenda luajti një rol dominues; legjenda u zmadhua nga ndikimi i poemës epike
të shekullit të 12-të të Kastiljes, “El canto de mio Cid” apo e ardhur në shqip
si "Kënga e Sid" dhe më vonë nga tragjedia “Le Cid” e shkruar nga
Pier Kornei, e interpretuar për herë të parë në 1637. Për informacion të
mëtejshëm autentik historianët kanë mundur të mbështeten kryesisht në disa
dokumente bashkëkohore, në “Historia Roderici” që është një kronikë latine e
besueshme, private e shekullit të XII, ku flet për jetën e Sidit, si dhe në një
rrëfim të detajuar të dëshmitarit okular të pushtimit të Valencias nga
historiani arab Ibn ʿAlqāmah.
Filmi “El Cid”
“El
Cid” është një nga filmat epope të trësmetur nga televizioni Shtetëror Shqiptar
i viteve ’80 të shekullit të kaluar.
Filmi
epik "El Cid" është një bashkëprodhim amerikano-italian dhe u
publikua në vitin 1961. Përmbajtja e filmit ka të bëjë me një dramë historike që
tregon historinë e heroit spanjoll të shekullit të XI. Filmi mban si regjisor Antoni
Man, skenari u shkrua nga Fredrik M. Frank, Filip Jordan dhe Ben Barzman dhe u
prodhuar nga Samuel Bronstin. Ky film, i cili ka në role kryesore Çarlton
Heston si El Sid dhe Sofia Loren si Himena, gruaja e tij e dashur, ofron një
interpretim të gjerë dhe dramatik të jetës së heroit legjendar.
“El
Cid” prej 184 minutash u shfaq premierë 6 dhjetor 1961 në Teatrin Metropole në
Londër dhe u publikua më 14 dhjetor në Shtetet e Bashkuara.
Filmi
ndjek jetën dhe veprat heroike të El Sidit që nga shërbimi i tij si kalorës i
besuar deri te pushtimi i Valencias. Ai paraqet konflikte të ndryshme, duke
përfshirë betejat kundër pushtuesve myslimanë dhe sfidat politike brenda
mbretërisë spanjolle. Përmes përshkrimeve të tilla si betejat epike dhe skenat
emocionuese të dashurisë dhe tradhtisë, filmi synon të sjellë në jetë legjendën
e El Sidit.
Një
nga elementët më të rëndësishëm të filmit është lidhja e El Sidit me Himenën.
Pavarësisht konflikteve të tyre fillestare dhe betejave të shumta që duhet të
përballojnë, dashuria dhe besnikëria e tyre mbeten të pathyeshme, duke
simbolizuar ndershmërinë dhe forcën morale që përfaqëson El Sidi.
Edhe
pse i njohur për taktikat e tij të ashpra në fushën e betejës, El Sid
përshkruhet si një njeri që vlerëson paqen dhe pragmatizmin mbi dhunën gjatë
një kohe kur Spanja është e ndarë midis fraksioneve ndërluftuese të të
krishterëve dhe myslimanët.
Ngjarja
Heroi
spanjoll Rodrigo Diaz de Vivar kapërcen një hakmarrje familjare dhe një intrigë
gjyqësore për të mbrojtur Spanjën e krishterë kundër maurëve.
Spanja
e shekullit të njëmbëdhjetë është e ndarë në mbretëri të krishtera dhe fortesa
maure. I riu Rodrigo Diaz de Bivar, i mbiquajtur "El Cid" nga
ndjekësit e tij, zotohet të shohë vendin e tij në paqe, të lirë nga pushtuesit.
Tepër i guximshëm dhe i shkathët, kalorësi fisnik urren gjakderdhjen dhe
përballet me akuza për tradhti në gjykatë për mëshirën e treguar ndaj disa
emirëve. Akuzuesi i tij, Gormaz, babai i të fejuarës së tij, Himena, vdes në
duelin me El Sidin. Komploti i rrëfyer i hakmarrjes së Himenës dështon dhe
Rodrigos i jepet dora. Martesa nuk realizohet dhe ajo hyn në një manastir. Me
vdekjen e Ferdinandit mbretëria e tij ndahet mes tre fëmijëve të tij. Sanço
sfidon vendimin dhe burgos Alfonson, i cili lirohet nga El Cid. Komandanti
afrikan i luftës, Ben Yussuf përfiton nga sherri duke vrarë Sançon. Alfonso
tani pretendon gjithashtu fronn e të vëllait dhe detyron El Sid-in të mërgojë. Himena
e kupton fisnikërinë e të shoqit dhe bashkohet me të, por kthehet në manastir
me dy vajzat e tyre, kur ai shkon në betejë kundër Ben Jusufit. Vitet kalojnë,
El Sid bëhet një luftëtar i nderuar, por refuzon të ndihmojë Alfonson, duke
preferuar strategjinë e tij. Ai rrethon Valencia-n, duke katapultuar ushqimin
në garnizonin e saj të uritur. Kur Valencianët vrasin sundimtarin e tyre të
lig, Al Kadir, ata ia ofrojnë kurorën El Cidit. Ai ia dërgon Alfonsit, i cili
nxiton, i kënaqur histerikisht, në anën e tij. Por El Sid ka marrë një plagë
pasi është goditur nga një shigjetë. I ndjekur nga Himena, ai fsheh plagën nga
njerëzit e tij dhe përgatit një sulm përfundimtar për të përzënë maurët nga
Spanja.
Kritika
"El
Cid" pati një nga 7–9 milion dollarë për prodhimin e tij dhe arkëtoi të
paktën 26.6 milion dollarë. Filmi u prit me vlerësime të përziera nga
kritikët, por fitoi një vend të veçantë në kinematografinë historike për shkak
të përmasave të tij epike dhe interpretimeve të fuqishme. Çarlton Heston mori
lavdërime për performancën e tij si El Sid, duke sjellë një kombinim të forcës
dhe ndjeshmërisë në rolin e tij. Filmi gjithashtu u vlerësua për skenografitë e
tij madhështore dhe kostumet autentike, të cilat ndihmuan në krijimin e një
atmosfere të besueshme historike.
Pavarësisht
kritikave për lirinë artistike që mori në paraqitjen e disa ngjarjeve
historike, "El Cid" mbetet një nga filmat më të njohur dhe më të
dashur të zhanrit historik, duke ndihmuar në ruajtjen e legjendës së El Sidit
për brezat e ardhshëm.
Seriali
Përveç
disa dokumentarëve “The legend of El Cid” është dhe një serial televiziv dramë
aksion historik spanjoll i vitit 2020 rreth Rodrigo Díaz de Vivar "El
Cid", kalorësi dhe kryekomandant kastilian i shekullit të XI. Krijuar nga Hose
Velasko dhe Luiz Arranz për “Amazon Prime Video”, në serial luan Hajme Lorente
së bashku me Hose Luis García Pérez, Elia Galera, Karlos Bardem, Alisia Sanz
dhe Hajme Olías. Sezoni i parë me 5 episode u publikua në “Prime Video” më 18
dhjetor 2020, dhe sezoni i dytë me 5 episode u publikua më 15 korrik 2021.
No comments:
Post a Comment