Nga
Leonard Veizi
Ajo
është një ngjarje e konsideruar minimaliste, por që përbëhej nga monologë të
zgjeruar e dialog personazhesh, e ku u eksploruan tema dhe këndvështrime të
ndryshme mbi jetën, dashurinë, kohën, vdekjen, zbulimin e vetvetes dhe romancën
postmoderne. Do duhej vetëm kaq dhe gjithçka do të përkthehej 22.5 milionë
dollarë arkëtim, kundrejt një shpenzimi prej 2.5 milionë dollarësh. Ndërkohë
ngjarja e hedhur në pelikul mori vlerësime nga kritikët, veçanërisht për
skenarin, regjinë dhe interpretimin...
...“Before
Sunrise” apo siç njihet në shqip “Para lindjes së diellit” është një prodhim i vitit
1995 nga regjisori amerikan Riçard Linkletër me bashkë-skenar të tij dhe Kim
Krizan. Filmi ndjek dy të huaj të rinj, Xhesi që interpretohet prej aktorit
amerikan Et’han Huke dhe Selin e cila interpretohet nga aktorja
franko-amerikane Zhyli Delpi. Më 16 qershor 1994, dy personazhet takohen në një
tren që niset nga Budapesti dhe udhëton përmes Europës. Xhesi do të shkojë në Vjenë ku do të marrë
një fluturim për në Shtetet e Bashkuara, ndërsa Selin po kthehet në universitet
në Paris pasi ka vizituar gjyshen e saj. Në mungesë të parave për të fjetur në
hotel, ata vendosin të bredhin nëpër Vjenë deri në fluturimin e Xhesit të
nesërmen në mëngjes. Por shëtitja rreth Vjenës, konsiston se përmes bisedave të
thella e filozofike ata njohin njëri-tjetrin
Ngjarja
Tema
kryesore e “Before Sunrise” është lidhja spontane që krijohet mes dy njerëzve
që takohen rastësisht. Ajo që e bën këtë lidhje të veçantë është autenticiteti
i saj dhe mungesa e parafytyrimeve. Ndryshe nga filmat romantikë të zakonshëm,
ky film nuk mbështetet në një gjest romantik madhor ose në kthesa dramatike. Në
vend të kësaj, ai fokusohet në fuqinë e bisedës dhe përvojave të përbashkëta.
Të dy, Jesse dhe Céline, janë të hapur, të brishtë dhe të gatshëm të
eksplorojnë mendimet, ëndrrat dhe frikërat e njëri-tjetrit, gjë që e bën lidhjen
e tyre të duket të vërtetë.
Koha
është një tjetër temë e rëndësishme në “Before Sunrise”. Filmi zhvillohet gjatë
një nate, e cila thekson idenë se marrëdhëniet dhe momentet e lidhjes mund të
jenë të kalueshme dhe efemera. Fakti që ata kanë vetëm një periudhë të kufizuar
kohe për të qenë së bashku rrit tensionin në ndërveprimet e tyre, duke e bërë
secilën bisedë dhe moment të duket të rëndësishëm. Koha gjithashtu luan në
idenë e natyrës kalimtare të jetës dhe dashurisë - ideja që ndoshta kemi vetëm
një moment të shkurtër për të përjetuar diçka vërtet të rëndësishme.
Pjesa
qendrore e filmit qëndron te dialogët mes Xhesi dhe Selin. Bisedat e tyre
mbulojnë një gamë të gjerë temash: dashuria, jeta, vdekja, fati, natyra e
marrëdhënieve dhe kush është njeriu. Skripti i filmit është i mbushur me
meditime filozofike që duken natyrale dhe të vërteta, pasi të dy personazhet
janë në kërkim të kuptimit në jetët e tyre. Bisedat e tyre janë intelektuale
dhe introspektive, por nuk duken të mbushura me arrogancë; përkundrazi, ato
pasqyrojnë kuriozitetin dhe brishtësinë që lindin nga bisedat intime.
Të
dy personazhet, Xhesi dhe Selin, kalojnë një zhvillim të ndjeshëm, por të
rëndësishëm gjatë filmit. Xhesi është një amerikan cinik që fillimisht duket i
zhgënjyer, ndërsa Selin është një vajzë më ideale dhe introspektive franceze.
Ndërsa nata kalon, ata hapen për njëri-tjetrin, duke zbuluar frikërat, dëshirat
dhe shpresat për të ardhmen. Filmi thekson se si njerëzit mund të rriten dhe
ndryshojnë kur i lejojnë vetes të jenë të brishtë dhe të lidhur me të tjerët.
Vetë
qyteti i Vjenës luan një rol kyç në krijimin e atmosferës së filmit. Ky qytet
duket gati si një personazh i tretë në film, duke ofruar një sfond romantik dhe
të amshuar për takimin e Xhesit dhe Selines. Puna me kamerën shpesh i ndjek
ngushtësisht personazhet, duke rritur ndjesinë e intimitetit dhe duke panoramuar
bukurinë e qetë të rrugëve natën. Përdorimi i planeve të gjata e të pandërprera
gjithashtu shton ndjesinë e përfshirjes, duke i tërhequr shikuesit në botën e
personazheve dhe duke lejuar që fluksimi natyral i bisedave të tyre të jetë në
qendër të vëmendjes.
Epilogu
“Before
Sunrise” dallohet në gjininë romantike për shkak të fokusit të tij te biseda
dhe lidhja njerëzore, në vend të konventave të zakonshme narrative. Ai kap
magjinë e një takimi kalimtar dhe shqyrton kompleksitetin e dashurisë, kohës
dhe mënyrës se si ne gjejmë kuptim në jetët tona. Suksesi i filmit qëndron në
autenticitetin e tij, thjeshtësinë dhe interpretimet e aktorëve kryesorë, të cilët
i japin jetë idesë filozofike të skenarit në një mënyrë natyrale e tërheqëse.
Theksi i filmit mbi dialogun dhe rritjen personale ka një jehonë te shikuesit,
duke e bërë atë një eksplorim të pavdekshëm të marrëdhënieve njerëzore.
Pas
një nate së bashku, Xhesi dhe Selin ndahen, duke rënë dakord të takohen përsëri
pas gjashtë muajsh. Filmi përfundon pa një zgjidhje të qartë, duke lënë të
pasigurt të ardhmen e marrëdhënies së tyre. Kjo pasiguri pasqyron realitetin e
shumë marrëdhënieve, ku rezultatet shpesh janë të panjohura dhe natyra e
dashurisë është e paparashikueshme. Përfundimi sugjeron se ndonjëherë, ajo që
ka rëndësi është lidhja në çast, sesa të shqetësohesh për atë që do të ndodhë
në të ardhmen.
Post
“The
Before trilogy” përbëhet nga tre filma romantikë me regji të Riçard Linkletër
dhe aktorët Et’han Huke dhe Zhyli Delpi. Triologjia nis me “Before Sunrise” që
u prodhua në vitin 1995, duke vazhduar me “Before Sunset” në vitin 2004 si dhe “Before
Midnight” në vitit 2013.
No comments:
Post a Comment