6 gusht 1945
Nga Leonard Veizi
Ekipi i avionit bombardues ishte i trajnuar mirë dhe i
ndërgjegjshëm për aktin që po kryenin, por ndoshta ata nuk arritën ta kuptonin
deri në fund fuqinë shkatërruese të një bombe të vetme. Vetëm kur panë nga
lartësia shpërthimin verbues dhe shtëllungën në formë kërpudhe që u ngjit
rrufeshëm deri në re, kuptuan qartë se nga ai çast veç asgjësimit të ushtarëve
të frontit, do të mbanin mbi supe dhe marrjen e jetës së mijëra civilëve të
pafajshëm...
...Ishin
orët e para të mëngjesit të 6 gushtit 1945. Bombarduesi B-29 i quajtur “Enola
Gay” u ngrit nga ishulli Tinian dhe u drejtua nga veriu nga veriperëndimi drejt
Japonisë. Objektivi kryesor ishte i bombardimi i qytetit të Hiroshimës. Qyteti
kishte një popullsi civile prej gati 300,000 banorësh dhe ishte një qendër e
rëndësishme ushtarake, me rreth 43,000 ushtarë.
Bombarduesi,
i pilotuar nga komandanti i Grupit 509, Koloneli Pol Tibets, fluturoi në lartësi
të ulët me pilot automatik përpara se të ngjitej në 9.500 metra duke iu afrua
zonës së synuar. Përafërsisht në orën 8:15 të mëngjesit me kohën e Hiroshimës,
“Enola Gay” lëshoi, bombën e koduar "Little Boy” me uranium mbi qytet.
Tibbets me avionin e tij u largua menjëherë për të shmangur valën e parashikuar
të goditjes. Dyzet e tre sekonda më vonë, një shpërthim i madh ndriçoi qiellin.
"Little Boy” shpërtheu 600 metra mbi qytet. Brenda disa minutave, 9 nga 10
persona, vdiqën. Shpërthimi bërthamor çliroi një intensitetit të jashtëzakonshëm
energjie. Ky akt, pjesë e operacionit ushtarak të njohur si "Manhattan
Project", shënoi herën e parë që një armë bërthamore u përdor në një
konflikt ushtarak.
Konteksti historik
Gjatë
Luftës së Dytë Botërore, Japonia dhe Shtetet e Bashkuara ishin në një konflikt
të ashpër në Paqësor. Pavarësisht humbjeve të mëdha dhe rraskapitjes së
burimeve, Japonia refuzonte të dorëzohej. Për të përfunduar luftën shpejt dhe
për të shmangur humbjet masive në një pushtim të mundshëm të Japonisë,
presidenti amerikan Herri Truman dhe këshilltarët e tij vendosën të përdorin
bombat atomike të sapokrijuara.
Më
16 korrik 1945, Robert Openhaime dhe shkencëtarë të tjerë amerikanë testuan
bombën e parë atomike të koduar “The Gadget,” në një vend që ndodhet rreth 340
kilometra në jug të Los Alamos, New Mexico.
Hiroshima
Në
orën 8:15 të mëngjesit me orën lokale, bombardieri B-29 Enola Gay, i pilotuar
nga koloneli Pol Tibets i Forcave Ajrore të Shteteve të Bashkuara, lëshoi "Little
Boy" mbi Hiroshimë. Bomba shpërtheu në një lartësi prej rreth 600 metrash
mbi qytet, duke çliruar një fuqi shkatërruese të barabartë me rreth 15 kiloton
TNT.
Shpërthimi
shkaktoi një top të zjarrtë me një temperaturë prej rreth 4000°C, duke shkatërruar
menjëherë gjithçka në një rreze prej një kilometri. Rreth 70,000-80,000 njerëz
u vranë në çastin e shpërthimit, ndërsa shumë të tjerë vdiqën në ditët dhe
muajt në vijim nga plagët dhe efektet e rrezatimit. Infrastruktura e qytetit u
shkatërrua pothuajse tërësisht, dhe një zjarr masiv përfshiu pjesë të mëdha të qytetit.
Përveç dëmit të menjëhershëm, shpërthimi i bombës atomike solli pasoja të
tmerrshme afatgjata. Rrezatimi bërthamor shkaktoi sëmundje dhe deformime te
shumë të mbijetuar. Shumë njerëz vdiqën nga leuçemia dhe kanceri i shkaktuar
nga rrezatimi në vitet pas shpërthimit. Për më tepër, shpërthimi dhe efektet e
tij psikologjike e shoqërore lënë një trashëgimi traumatizuese për popullsinë
japoneze.
Nagasaki
Vetëm
tri ditë pas shpërthimit të bombës atomike mbi Hiroshimë, një tjetër bombë
atomike u lëshua mbi qytetin japonez të Nagasakit. Pas shpërthimit të parë,
Japonia ende nuk ishte dorëzuar, duke çuar në vendimin për të përdorur bombën e
dytë.
Ndryshe
nga "Little Boy", bomba e Nagasakit, e quajtur "Fat Man",
kishte një dizajn plutoni dhe ishte më e fuqishme. Forca shkatërruese ishte prej
rreth 21 kiloton TNT.
Në
mëngjesin e 9 gushtit 1945, bombardieri “B-29 Bockscar”, i pilotuar nga majori Çarls
Suini, lëshoi "Fat Man" mbi Nagasaki. Ndryshe nga Hiroshima, Nagasaki
nuk ishte objektivi i parë; bombardimi fillimisht ishte planifikuar për qytetin
Kokura, por për shkak të motit të keq dhe pamjes së kufizuar, objektivi
ndryshoi.
Bomba
shpërtheu në orën 11:02 të mëngjesit, në një lartësi prej rreth 500 metrash mbi
qytet. Kjo ngjarje, e cila ndodhi më 9 gusht 1945, e thelloi edhe më shumë
tragjedinë e popullit japonez. Rreth 40,000-75,000 njerëz u vranë menjëherë nga
shpërthimi, dhe shumë të tjerë vdiqën nga plagët dhe efektet e rrezatimit në
javët dhe muajt në vijim. Sëmundjet dhe vdekjet e lidhura me rrezatimin
vazhduan për vite me radhë, duke përfshirë leuçeminë dhe kancerin.
Dorëzimi i Japonisë
Pas
shpërthimeve të Hiroshimës dhe Nagasakit, presioni mbi Japoninë për të dorëzuar
u rrit ndjeshëm. Më 15 gusht 1945, perandori japonez Hirohito shpalli dorëzimin
e pakushtëzuar të Japonisë, duke i dhënë fund Luftës së Dytë Botërore.
Reflektimi
Dy
shpërthimet atomike ndryshuan përgjithmonë mënyrën se si njerëzit e perceptonin
luftën dhe armët bërthamore. Ngjarjet e Hiroshimës dhe Nagasakit çuan në një
reflektim të thellë mbi përdorimin e armëve bërthamore dhe etikën e luftës. Këto
akte nxitën reagime të fuqishme në gjithë botën. Disa e panë përdorimin e
bombës atomike si një nevojë të pashmangshme për të përfunduar luftën, ndërsa
të tjerë e konsideruan atë një akt të pamëshirshëm e të panevojshëm që shkaktoi
vuajtje të tmerrshme. Ngjarja e 6 dhe 9 gushtit 1945 u bë një kujtesë e
fuqishme e fuqisë shkatërruese të armëve bërthamore. Ajo mbetet një nga çastet
më të errëta të historisë moderne, me mësime që rezonojnë edhe sot.
E
megjithatë mbi 2000 prova bërthamore u kryen pas vitit 1945, duke kontribuar në
përhapjen e armëve bërthamore dhe zhvillimin e arsenaleve shumë më të fuqishme
se bombat që u hodhën në Hiroshima dhe Nagasaki.
Kinematografia
Janë
realizuar disa filma artistik që trajtojnë temën e shpërthimeve atomike mbi
Hiroshimë dhe Nagasaki, duke përfshirë temat e luftës, pasojat humanitare dhe
reflektimet morale mbi përdorimin e armëve bërthamore. Disa prej këtyre filmave
janë:
"Hiroshima Mon Amour" - 1959
Ky
është një film francez i regjisorit Alan Rene. Filmi përqendrohet në një
romancë midis një aktoreje franceze dhe një arkitekti japonez, duke shfaqur
kujtime të traumës së përjetuar nga shpërthimi atomik në Hiroshima.
"Barefoot Gen" - 1983
Ky
është një film i animuar japonez i bazuar në tregimin me të njëjtin emër nga
Keizi Nakazava. Filmi tregon historinë e një djaloshi të ri që përjeton
shpërthimin atomik në Hiroshima dhe përpiqet të mbijetojë pasojat shkatërruese.
"Black Rain" -1989
Ky
film japonez i regjisorit Shohei Mamura fokusohet në pasojat e shpërthimit të
bombës në Hiroshima dhe ndjek jetën e të mbijetuarve dhe përpjekjet e tyre për
të rindërtuar jetën.
"Fat Man and Little Boy"- 1989
Një
dramë historike amerikane që përqendrohet në zhvillimin e bombave atomike gjatë
“Projektit Manhattan” dhe pasojat e përdorimit të tyre. Filmi ndjek
shkencëtarët dhe liderët ushtarakë të përfshirë në krijimin dhe përdorimin e
armëve bërthamore.
"Rhapsody in August" - 1991
Ky
film japonez nga regjisori Akira Kurosava tregon historinë e një familjeje që kujton
të kaluarën dhe përjetimet e gjyshes së tyre, e cila i mbijetoi shpërthimit të
bombës atomike në Nagasaki.
"Hiroshima" - 1995
Një
miniserial televiziv që përshkruan ngjarjet që çuan në përdorimin e bombës
atomike në Hiroshima dhe Nagasaki, duke ofruar perspektiva të ndryshme nga të
dyja palët e konfliktit.
"In This Corner of the World" - 2016
Ky
është një film i animuar japonez që përqendrohet në jetën e një vajze të re në
Hiroshima gjatë Luftës së Dytë Botërore, duke përfshirë periudhën para dhe pas
shpërthimit atomik.
Oppenheimer 2023
“Oppenheimer
“është një film dramë thriller biografik epik i vitit 2023 i shkruar, drejtuar
dhe prodhuar nga Kristofer Nolan. Ai ndjek jetën e Robert Openhaime, fizikanit
teorik amerikan që ndihmoi në zhvillimin e armëve të para bërthamore gjatë
Luftës së Dytë Botërore.
Marrësi
i shumë vlerësimeve, “Oppenheimer” fitoi shtatë çmime Oscar, duke përfshirë
filmin më të mirë, regjisorin më të mirë për Nolan, aktorin më të mirë për Kilian
Mërfi dhe aktorin më të mirë dytësor për Robert Dauni. Ai gjithashtu fitoi pesë
çmime Golden Globe dhe shtatë çmime të filmit të Akademisë Britanike, dhe u
emërua një nga dhjetë filmat më të mirë të vitit 2023 nga Bordi Kombëtar i
Rishikimit dhe Instituti Amerikan i Filmit.
No comments:
Post a Comment