 |
| Piro Jani dhe Leonard Veizi |
nga Leonard Veizi
Nuk
kishte asnjë vështirësi që në Tiranën e viteve ‘90, me xhiro në bulevard dhe
mbledhje njerëzish tek shkallët e Pallatit të Kulturës, të gjeje rëndom një
person, i cili me një vetëmburrje të çlirët e të pakontestueshme, të shprehej
se shkollën e mesme e kishte bërë tek “Politeknikumi”. Për më tepër, nëse
bëheshin më shumë se dy të tillë në të njëjtin grup, qoftë dhe të brezave të
ndryshëm dhe aspak nga i njëjti qytet, biseda rreth jetës në korridoret apo
oborrin e shkollës, marrëdhënies me mësues konkretë por dhe rrëfenjat për bëmat
e nxënësve të spikatur, merrte “flakë” menjëherë. Pa dyshim, një gjë e tillë
ndodhte ne çdo gjimnaz, të kryeqytetit apo të çdo rrethi të ishin, por ajo që
transmetohej në ambientet e Politeknikumit merrte një trajtë disi më të veçantë.
Në
këtë mënyrë “Djemtë e Politeknikumit”, i shkruar nga një shok “armësh” si Piro
Jani, vjen pas kaq vitesh për të na trazuar dhe një herë kujtesën e ditëve të
nxehta të adoleshencës a rinisë së hershme, ku në një vend që për së voni
mësuam se quhej “diktaturë” ne gëzonim një liri të patrajtuar, ndoshta të
imponuar për shkaqe nga më ambiciozet.
Ç’është
e vërteta, maturat e pas viteve ’80, nuk gëzuan ngjarjet e mëdha që ndodhën 10
apo 15 vjet para tyre e që kulmuan në botën perëndimore me protestat para
Shtëpisë së Bardhë kundër luftës në Vietnam, revoltat e studentëve në Francë e
Itali, revolucionin seksual, modën e hipive apo koncertin madhështor në fushën
e Utstokut britanik ku bandat e muzikës rrok uleshin në skenën e improvizuar e
të rrethuar nga turma njerëzish të dehur e të palarë, me helikopter. E gjitha
kjo kërkonte të thoshte se në Evropën e plakur dhe Amerikën dinamike po frynte
një erë e re konceptesh, e cila depërtoi përmes murit rrethues dhe në
Shqipërinë arkaike, por në një miniaturë gati të shëmtuar e aspak origjinale,
për shkak të presionit që vinte nga ana tjetër e globit. Pantallona kauboj,
flokë të gjata e baseta poshtë veshit, ishin modelet e reja, aspak të
përshtatshme për moralin socialist. E megjithatë ishte një kohë e artë dhe e pa
mbytur nga “dacibaot” dhe shtrëngesat e modifikuara të revolucionit kulturor,
që për çudinë e të gjithëve u “implementua” si një zbulim nga Lindja e Largme.
Në një kohë të tillë “dekadence” kur radio shqiptare hidhte në eter këngët e
Bitëllsave, ndërsa në ekranin e televizorit mund të shije një Marlon Brandon
pervers apo një narkotik si Xhimi Morrison, edhe në jetën e në një prej
shkollave të mesme emblemë të kryeqytetit, u shfaq dukshëm e pa keqkuptime një
frazë që më pas do të përdorej si gogol persekutimi, e që simbolizohej në tre
germa të pakapshme e fare të deshifrueshme për fillestarët e të huajt jashtë
murrit rrethues: “PBC”. Imazhi i kodifikuar, që mbushi faqet e fletoreve,
librat, u gdhend nëpër banka dhe në llërët e meshkujve si tatuazh ekzotik, në
anglishten zyrtare transkriptohej: “Polikum Brothers Company”, ndërsa në shqip
përkthehej si: “Vëllezërit e bashkuar të polikumit”. Ishte një shprehje e
bukur, që dukej gati hyjnore, por që ishte po aq e frikshme, pasi kjo emërtesë
gjysmëzyrtare, fuste në të njëjtin rreth të gjithë ata që me qejf apo krejt pa
dëshirë kishin futur emrat në regjistrat themeltarë të shkollës, qysh prej
themelimit të saj nga një “armik” amerikan si Harri Fullc.
Në
vitin 2013, kohë kur libri “Djemtë e Politeknikumit” të autorit Piro Jani, del
në qarkullim, gjithçka ka ndryshuar. Ndërsa në faqet e tij gjithkush prej atyre
që kanë qenë pjesë e armatës së madhe të “PBC”-së padyshim që gjen vetveten dhe
ndjen emocionet e një kohe të shkuar tashmë. Gjenden në faqet e këtij libri
emra shokësh të harruar dhe mësuesish me vlera. Kalojnë para sysh, si në një
film te vjetër e të restauruar, kabinete metodikë e ambiente argëtimi nga më të
rrallat, aktivitete masash dhe parakalime me hap rreshtor e lule në duar për
udhëheqësit në tribunë. Por gjithashtu të jepet mundësia të kujtosh dhe të
pabërat e atyre brezave që mundoheshin t’i shpëtonin çdo lloj kufizimi me
koston më të ulët të mundshme. Duke lexuar faqet e këtij libri gjithkush nga ne
do të ndeshet me një Tiranë më të vjetër, e ndoshta më të bukur se sot, ku
pikat nevralgjike të saj të koduar me emra spontan, kishin një vlerë krejt
universale. Ishte një botë ku gjithkush që kërkonte të bëhej pjesë e saj do të
paguante një haraç të vogël, tjetërsimin e shijeve të jetës, të zakoneve,
zhargonit e madje dhe të zanoreve në shqiptim, për të qenë pjesë e atij rrethi
qe prej kohësh kishte marrë qytetarinë e pakundërshtueshme e që përmblidhej në
një togfjalësh të vetëm dialektor: “Çunat e Tironës”.
Botuar në gazetën NACIONAL
No comments:
Post a Comment