Në
bregdetin e Jugut, një resort gjigant është gati të shembet. Nga Tirana vijnë me urgjencë një grup
ekspertësh. Investitorët pretendojnë se ka pasur rrëshqitje dheu. Por e vërteta
është krejt ndryshe. Këtë e kupton kryearkitekti i veprës. Një gazetar që ka
nisur hetimin e një piste për trafik armësh mbërrij gjithashtu në rrethinat e
resortit. Situata komplikohet.
Tre
vjet pas suksesit të romanit “Lora”, këtë herë Leonard Veizi vjen me një roman
të ri të quajtur “Rrënimi”.
Unë do të thosha
se është vetë titulli i romanit që tregon se si rrënohet ngrehina e një shteti.
Romani në plan të parë duket si një triller policesk, por në fakt ka një
shtrirje të gjerë sociale. Në 320 faqet e tij ka shumë linja, janë nëntë të
tilla, të cilat konvergojnë në një pikë, pra bashkohen për të shkuar drejt
fundit. Gjithashtu edhe personazhe ka shumë. Për herë të parë kam punuar me kaq
shumë personazhe. Janë rreth 80 të tillë, nga të cilët 40 aktivë, pra
personazhe që mbajnë peshë të konsiderueshme dhe 40 të tjerë më në hije, por që
gjithsesi rëndojnë mbi roman. Baza e romanit është realiste, e për më tej është
detyrë e kritikës të vlerësojë se në çfarë kategorie bën pjesë.
Ju
kujtohet ngacmimi i parë që bëri më pas të frymëzoheshit për të shkruar këtë
roman?
Kam marrë një tregim
timin, të dikurshëm e të lënë në harresë që më pëlqente shumë por që nuk e
ktheja dot në roman. Nga ai tregim ka mbetur vërtet një bazë e mirë, por është
transformuar tërësisht. Megjithatë nuk është se kam pasur një ngacmim. Herë pas
here kam pasur ngacmime të ndryshme, kam futur elementë të ndryshëm, deri sa është
arritur kompromisi për atë çka duhet të përcillte romani në të vërtetë.
Ky është një
roman që nuk ka pasur një pikësynim se si do të ecte, por ka ecur rrjedhshëm rrugës.
Kam shkruar romane që e kam ditur se ku do të mbërrinte ngjarja, madje në një
rast kam shkruar si fillim kapitullin e fundit. Por në këtë roman nuk e kam
ditur se çfarë do të ndodhte. Gjatë rrugës gjithçka është transformuar. Nuk është
se kam pasur një indice kryesore. Prandaj ka pasur edhe shumë linja. Sepse nuk
kënaqesha me një linjë dhe fusja një linjë të re, pastaj një të tretë, një të
katërt një të pestë... derisa u bënë nëntë linja që plotësuan egon time, të
paktën për të tejkaluar romanin tim paraardhës “Lora”, i cili gjithashtu kishte
shumë linja e personazhe por jo kaq shumë sa “Rrënimi”.
Duke
pasur parasysh të gjithë këto linja, mendoni se lexuesi do ta gjejë veten në njërën
prej tyre? Ka detaje nga përditshmëria jonë?
Do të thosha që
ky roman trajton njeriun në tranzicion, apo thënë më qartë, njeriun shqiptar në
tranzicionin shqiptar. Pa diskutim që shumëkush mund ta gjejë veten, sepse në
këtë roman ka personazhe në udhëkryq, personazhe me probleme shoqërore, me probleme
psikike. Sepse padyshim po të jesh në një udhëkryq je në një dilemë të madhe
dhe gjithçka rrëndon mbi psikikën në radhë të parë. Kushdo mund ta gjejë veten
tek “Rrënimi: e gjen tek një arkitekt, tek një gazetar, tek një agjent bankar, te
një ushtarak madhor, apo ç’tjetër mund të kem të 80 personazhet e mi.
Padyshim që ky është
një rrëfim shqiptar, për Shqipërinë e sotme, për Shqipërinë në tranzicion, në
një tranzicion të tmerrshëm, në një tranzicion të gjatë, ku për të thënë të vërtetën
unë nuk shoh dritë në fund të tunelit.
Në
faqen e fundi të librit lexuesi do të gjejë një përgjigje? Do ndihet më i lehtësuar? Çfarë e pret atje?
Kam përshtypjen
se lexuesi do të zhgënjehet nga ajo çfarë unë kam dhenë në faqen e fundit.
Sepse në 10 faqet e fundit të romanit është rrënimi i ngrehinës, rrënimi i ngrehinës
shtetërore. Unë kështu do ta përkufizoja pavarësisht se në fakt është rrënimi i
një ngrehine fizike në plan të parë. Pra është një hotel në ndërtim i cili është
përdorur për punë jo të ligjshme. Ky hotel hidhet në nga vetë keqbërësit, pra rrënohet.
Por që do të thotë se e gjithë ngrehina e shtetit është e tillë.
Në
kaosin ku jetojmë, në atë kaos që sjell dhe vetë libri, ku e gjen frymëzimin?
Për shansin tim
të mirë mua frymëzimin nuk më mungon. Nuk kam probleme me të. Nuk më duhet të
dal as në breg të detit as të ngjitem në majë të malit për të gjetur frymëzim.
Mjafton të kem lap-topin, pra një faqe të bardhë unë ndihem i frymëzuar. Thënë
më shkurt kam energji për të shkruar. Problemi im i vetëm është se ndërsa libri
futet në procesin e botimit më kap një ngërç dhe nuk mund të punoj dot pa dalë
ai në dritë. Më pas çlirohem dhe fillon puna për tjetrin. Edhe me “Rrënimi”-n
kështu ndodhi. Tani besoj, nga shtatori apo tetori bëhem gati për të shkruar diçka
të re.
Rrënimi
e ka çuar kufij të rinj letërsinë tuaj?
Besoj se po. Ai është
pasrendës i romanit “Lora”, për të cilin mund të them se ka një farë ngashërie
në mënyrën si është trajtuar. Por padyshim që “Rrënimi” është shumë më dinamik.
Sepse dhe vetë dendësia e personazheve apo e linjave e bën më intensiv gjithë
rrëfimin.
Përshtypjet
që keni marrë deri tani nga ata që e kanë lexuar.
Kanë qenë
jashtëzakonisht të mira. Por besoj se së shpejti edhe kritika do të flasë për “Rrënimi”-n,
pasi kam pasur kontakte dhe më është paralajmëruar diçka e tillë.
Zgjodhe
një botues në Prishtinë. E qëllimshme?
E qëllimshme. E
ka pasur ëndërr prej kohësh. Nuk është diçka e kohëve të vona. Tani vetëm se u
realizua. Doja ta sillja letërsinë time nga Prishtina në drejtim të Tiranës. Sepse
kemi dy kryeqytete shqiptarësh: Tiranën dhe Prishtinën. Unë në një farë mënyre
e kam marrë nga Tirana atë që duhej të merrja apo atë që prisja të merrja. Por
i ardhur nga një kryeqytet tjetër shqiptarësh më dukej më trendy. Kjo lloj mode është futur tanimë dhe po funksionon. Ka plot
shkrimtarë që janë të Prishtinës, botohen në Tiranë dhe kur shkojnë sërish në
Prishtinë kanë një sukses të dyfishtë. Edhe anasjelltas. Tregu i Kosovës për të
thënë të drejtën mua më mungonte edhe pse romani “Lora” i botuar tre vite më
parë çau në këtë treg dhe e hapi rrugën. Megjithatë doja të botohesha Prishtinë
për t’u ndjerë po aq kosovar sa dhe një shkrimtar i Pejës, Ferizajt apo Gjakovës.
Në këtë mënyrë vendosa marrëdhënie me z. Abdullah Zeleli që drejton shtëpinë e
madhe botuese “Buzuku”. Ai më mirëpriti dhe e pëlqeu shumë romanin dhe
përderisa e botoi do të thotë se u kaluan të gjitha hallkat e mundshme. Tanimë
jam shumë i kënaqur që këtë herë libri drejt Tiranës erdhi nga Prishtina.
Në
botimin e radhës revolta e kësaj natyre do të vazhdojë?
Ende nuk e di
pasi nuk kam një projekt të saktë e konkret, por mendoj se është një temë e
jashtëzakonshme të vazhdosh të mbetesh i revoltuar në këtë kaos ku jetojmë.
Padyshim që as letërsia nuk rregullon dot bilancin negativ të këtij kaosi,
sepse ajo tanimë është e fundit në rresht, për të gjitha llojet e shkaqeve që
nuk ia vlen t’i përmendim në këtë intervistë, Gjithsesi është një apel që
mbetet. Dhe besoj se edhe ky apel do të mbetet gjatë në vëmendje.
Një histori që na përket të gjithëve. Nën trillin letrar dhe penën e autorit Leonard Veizi.
Një histori që na përket të gjithëve. Nën trillin letrar dhe penën e autorit Leonard Veizi.
Intervista është realizuar nga Saimira Dako në emisionin “Parfume” TV SCAN
