Intervistë/ Leonard Veizi: “Jemi futur në një krizë leximi”

Leonard Veizi është gazetar dhe shkrimtar shqiptar. Lindur më 29 gusht të vitit 1968. Ai mbaroi studimet e tij në Universitetin Bujqësor. Ka punuar si gazetar në mediat e shkruara dhe elektronike. Të parin vëllim me novela, titulluar ‘Grahma e shpirtit të mjegullt’ Veizi e ka botuar në vitin 1997, për të vijuar me përmbledhjet me tregime ‘Ngrehina e përhumbjes’ , ‘Treni i fundit i metrosë’ , ‘I dënuar me vdekjen’ , dhe romanet ‘Surpriza e natës së fundit’ , ‘Rrëfimi’,  ‘I cmenduri i pavijonit 3’ dhe ‘Orgji në famullinë e at Ludovikut’.

Fillimisht, besoj se edhe lexuesit tuaj janë kuriozë për të ditur më shumë rreth jetës tuaj, dhe fillimet tuaja si shkrimtar. Cili ka qenë kontakti juaj i parë me letërsinë?

Sinqerisht, nuk di t’u them se cili ka qenë kontakti im i parë me botën letrare, por di të them që në shtëpinë tonë ishte një bibliotekë jo e vogël, me libra politikë, ekonomikë dhe padyshim kishte një fond të rëndësishëm me letërsi artistike ku spikatnin autorë të njohur klasikë. Nuk mbaj mend gjithashtu të them se cili ka qenë libri im i parë letrar të cilin e kam lexuar në mënyrë të vullnetshme, por di të them me siguri se gjatë gjithë kohës kam qenë i orientuar nga kjo bibliotekë dhe që nga çasti që zbulova magjinë e të lexuarit, nuk ia ndava asnjë ditë kërkimit në raftet e saj. Pra këtë bibliotekë që trashëgoj sot e gjeta të ngritur nga prindërit e mij, ndërsa unë vetëm sa u përkujdesa që ajo të shtohej.

Megjithatë më kujtohen vargjet e para mes moshës 10-11 vjeç, vargje që kishin të bënin me dëshmorët e atdheut. Ishte koha kur ushtroja pikturën e madje isha i regjistruar në një kurs tek ish “Pallati i Pionierëve”. Megjithëse pretendohej se isha premtues në këtë fushë, pas disa vitesh unë e braktisa pikturën  për të mos iu rikthyer më, ndërsa nga letërsia nuk u ndava asnjë ditë. Vëllimin e parë me 5-së novela e kam çuar për botim në nëntor të vitit 1996 dhe në fillim të vitit 1997 ai doli në qarkullim.

Cilat janë avantazhet e të qenurit shkrimtar?

Në Shqipëri të qenit i avantazhuar për shkak të cilësisë së asaj që ushtron si shkrimtar, nuk ekziston. Je më i pozicionuar si gazetar. Para viteve ’90 shteti socialist u krijonte shumë avantazhe shkrimtarëve edhe për faktin se e orientonte prodhimin e letërsisë, gjë që shërbente fort në fushën propagandistike. Por me rënien e “perdes së hekurt” shkrimtarët u zhveshën nga avantazhet. Sot në Shqipëri asnjë shkrimtar nuk e siguron dot jetën me letërsinë e tij. I duhet të bëjë një tjetër punë ndërsa letërsia në vetvete mbetet më shumë si një hobi.

Mendoni se kjo punë edhe disavantazhe gjithashtu?

Unë jam njeri i pasionuar pas letërsisë, pas leximit të autorëve të tjerë dhe pas asaj që shkruaj vetë, ndaj nuk di të them se të qenit shkrimtar ka ndonjë disavantazh. Edhe nëse ka, ose ky disavantazh nuk ka ardhur deri tek unë, ose nuk arrij ta kuptoj. Për mua vetë letërsia është një avantazh i madh dhe nuk besoj që mund të ketë njerëz që nuk kanë lexuar qoftë dhe një libër me motive letrare.

Sipas jush, ku përputhen gazetaria dhe letërsia?

Se ku përputhen janë botuar studime pa fund. Por edhe sentence që “gazetaria është letërsi në nxitim e sipër” nuk më ka ngjitur asnjëherë. Gazetaria, ku lajmi është mbreti, ka një tjetër mision dhe tjetër logjikë të shkruari. Duhet të jesh i thatë dhe i saktë. Tepricat dhe zbukurimet e dëmtojnë. Reportazhi është më afër letërsisë dhe të jep më shumë frymëmarrje. Por unë dua t’i mëshoj faktit që gazetaria është mjeti më i fuqishëm për të shkatërruar stilet letrare. Ndodh që ata të cilët e kanë nisur karrierën letrare shumë më përpara se të zbulonin gazetarinë, pas dhjetë vitesh ndjejnë se stili i tyre është deformuar. Ndryshon kjo tek ata që e nisin karrierën si gazetarë dhe më pas vazhdojnë me letërsinë. Këta të fundit kanë sjellë dhe një frymë të re ky të dy zhanret bashkëjetojnë. Unë hyj te kategoria e parë, ku çdo frazë gazetarie e futur në letërsi më gërvisht. Me qejf do të lexoja një publicistikë letrare, por e kam ë të vështirë të lexoj një roman me terma gazetaresk.

Cilat janë temat tuaj të preferuara që ju shtyjnë për të shkruar?

Më ka pëlqyer gjithmonë të shkruaj duke u rekur në pafundësi të zbërthej anën psikologjike të njeriut. Vitet e fundit këtij elementi i kam shtuar edhe një “vijë të verdhë” apo thënë ndryshe po ushtroj një letërsi që shkon drejt fundit në bazë të hetimit. Më saktë njihem si shkrimtar i letërsisë triller.

Sa nga romanet tuaja janë të bazuara në jetën tuaj reale?

Vetëm njëri nga seria e librave të botuar prej meje ka marrë spunto nga një ngjarje reale. Pjesa tjetër është fiksionale.

Çfarë mendon konkretisht një shkrimtar përpara se të nisë një libër dhe gjatë momentit që po e shkruan?

Është një proces shumë i vështirë. Ka me qindra mendime që më sulmojnë dhe selektimi i tyre është vërtet një proces shtypës dhe lodhës. As që mund të të jap një përgjigje të saktë se çfarë ndodh në trurin tim gjatë kohës që përpunoj temën e një  formati letrar, por di të them që gdhihem e ngrysem me të në kokë dhe që gjithçka që më ndodh gjatë ditës mundohem ta lidh po me të njëjtin subjekt.

Në ditët e sotme, në epokën e teknologjisë, mendoni se dëshira dhe pasioni për të lexuar libra po zvogëlohet gjithmonë dhe më shumë?

Jemi futur në një krizë leximi. Personalisht, edhe pse kam lexuar pa fund, edhe pse i jam kushtuar letërsisë dhe librit letër, mund të them se shpenzoj një kohë të çmuar për të marrë informacion, (një pjesë e të cilës krejt të padobishëm) në mënyrë elektronike. Besoj se është një fazë që do të zgjasë dhe ca kohë por njerëzit do t’i rikthehen leximit fizik, si një prej gjërave më atraktive për shëndetin mendor.

Përveçse pjesë e punës suaj, çfarë përfaqëson tjetër për ju të shkruarit?

Të vetmen punë që e bëj me kapacitet të plotë është të shkruarit, qoftë të një tregimi apo qoftë të një vëzhgimi, reportazhi a të një lajmi të thjeshtë.

Faleminderit!

Realizoi: Kristina Hyka
https://hykakristinasite.wordpress.com/2017/09/11/interviste-leonard-veizi-jemi-futur-ne-nje-krize-leximi/