Nga
Leonard
Veizi
Gjylja
e madhe plasi. Donald Tramp fitoi. Kamala Harris e pranoi humbjen. Këtë të mirë
e kanë amerikanët, edhe pse rregullin e theu Tramp 4 vite më parë kur zu të
ulërinte se i kishin vjedhur zgjedhjet, bash si në Dushkun e Lushnjës së
Shqipërisë Jugperëndimore. Po Amerika është e madhe, ka dhe përjashtime.
Të gjithë qajnë për Harris edhe pse fitoi Tramp
Jetojmë në një epokë ku lajmet e fundit janë bërë si përralla e mbushur me kafshë që flasin gjuhë të njehsuar, e ku fitorja e Trump dhe humbja e Harris janë si dy fytyra të së njëjtës medalje — medalja e kontradiktave të pashpjegueshme të kohëve tona. Kjo ngjarje është një shembull i përkryer i ironisë moderne, ku një pjesë e madhe e popullit qan për dikë që nuk fitoi, ndërsa tjetra feston për dikë që dikur konsiderohej si i papranueshëm. Fitorja e Trump dhe dhimbja për Harris janë, në thelb, dy emocione që reflektojnë një hendek të thellë emocional dhe politik.
Domethënë njerëzit nuk ia paskan futur kot kur qanin e shkulnin flokët për vdekjen e Stalinit, timonierit Mao dhe për Enverin tonë. Qajnë edhe këta në Perëndim. Me “oi” madje.
Një nga misteret më të mëdha të kësaj kohe është pikërisht kjo: pse kaq shumë njerëz qajnë për dikë që u konsiderua si një mundësi e madhe për të sjellë ndryshimin? Harris, një figurë e cila për shumë u bë një simbol i shpresës për një Amerikë më të drejtë dhe më përfshirëse, tani është lënë mënjanë. Pjesa që qau për të, nuk e qan vetëm për humbjen e saj personale, por për një të ardhme që ata e besuan se po i afrohej.
Por ky është realiteti i kohës sonë — emocione të ngatërruara, shpresa të zhgënjyera dhe ndjenja e asaj që “mund të kishte qenë.” Në këtë fushë betejë, çdo fitore e Trump është një humbje për ata që kanë pritur ndryshim; çdo humbje e Harris-it është një rikujtesë se edhe ëndrrat më të mëdha shpesh lihen të braktisura në altar. Me sa duket, në politikën e sotme, gëzimi dhe trishtimi janë vetëm dy maska të së njëjtës dramë të pafund.
Shqiptarët ky popull politik që ndjek zgjedhjet në
Amerikë
Shqiptarët i ndoqën zgjedhjet në Amerikë më me tifozllëk se ato që bëhen në Shqipëri. Kjo ndodh ose se i kemi shumë miq, dhe miku duhet sajdisur në ditë të vështira, ose ngaqë duam të jemi në ombrellën e më të fortit ndaj duhet të shohim nga do fryjë era që të na marrë me vete. Prandaj i kemi dhe njerëzit tanë atje, që ca të votojnë për Demokratët e ca për Republikanët me qëllim që të jemi të mbrojtur nga të dy anët.
-Mbahu nënë mos ki frikë,
Se ke djemtë në Amerikë
Shqiptarët janë një popull që jeton politikën çdo ditë, jo vetëm në vendin e tyre, por kudo ku zhvillimet ndërkombëtare kanë peshë. Ata shquhen për kureshti të jashtëzakonshme ndaj zgjedhjeve në vende të tjera, dhe zgjedhjet në Shtetet e Bashkuara janë ndoshta ato që ngjallin më shumë interes, diskutime, dhe, si gjithmonë, ndarje të thella të opinioneve.
-Ore fiton Trampi se është i shenjës së binjakëve dhe jemi në vitin binjak, - na dha paralajmërimin në mëngjes një astrologe që ish konsultuar natën me yjet – Kamala Harris është e peshores dhe s’ka shanse.
Tani, konsultë me yjet apo thjesht kishte parë ëndërr, astrologia nga Tirana i ra në kokë, dhe Tramp fitoi. Dhe po t’i çojnë fjalë Presidentit të ri, - ata të stafit të tij që merren me vëzhgime, - me siguri do t’i hapi një vend pune astrologes shqiptare, si astrologe, por në Shtëpinë e Bardhë ama. Dhe aty mund të rrijë rrijë ditë e natë në ballkon e të konsultohet me yjet.
-Yjeeeeeeee...
Në kafenetë shqiptare, zgjedhjet në SHBA kthehen në një lloj “misioni” kombëtar për çdo qytetar të thjeshtë, biznesmen, ose intelektual që ka një mendim për atë që ndodh përtej Atlantikut. Gjithkush ndjen nevojën të pozicionohet, të mbajë anë e të zgjedhë midis demokratëve dhe republikanëve, mes Trump-it dhe Biden-it apo Harris-it. Një cikël zgjedhor amerikan është si një “kampionat politik” që ndiqet po aq me pasion sa edhe futbolli, me një spektator të zjarrtë që mendon se zgjedhja në Amerikë do t'i japë përgjigje pyetjeve të tij për të ardhmen.
Ajo që është më intriguese është se ky interes nuk është vetëm për shkak të influencës së madhe të Amerikës në botë. Për shqiptarët, këto zgjedhje përfaqësojnë gjithashtu një lloj shprese për një botë më të mirë, me ndikime që shtrihen deri te politika lokale. Në çdo valë lajmesh, shqiptarët kërkojnë shenja që mund të tregojnë se si do të ndikohen marrëdhëniet mes SHBA-së dhe Shqipërisë apo qëndrimi amerikan ndaj Ballkanit.
Jetojmë në një epokë ku lajmet e fundit janë bërë si përralla e mbushur me kafshë që flasin gjuhë të njehsuar, e ku fitorja e Trump dhe humbja e Harris janë si dy fytyra të së njëjtës medalje — medalja e kontradiktave të pashpjegueshme të kohëve tona. Kjo ngjarje është një shembull i përkryer i ironisë moderne, ku një pjesë e madhe e popullit qan për dikë që nuk fitoi, ndërsa tjetra feston për dikë që dikur konsiderohej si i papranueshëm. Fitorja e Trump dhe dhimbja për Harris janë, në thelb, dy emocione që reflektojnë një hendek të thellë emocional dhe politik.
Domethënë njerëzit nuk ia paskan futur kot kur qanin e shkulnin flokët për vdekjen e Stalinit, timonierit Mao dhe për Enverin tonë. Qajnë edhe këta në Perëndim. Me “oi” madje.
Një nga misteret më të mëdha të kësaj kohe është pikërisht kjo: pse kaq shumë njerëz qajnë për dikë që u konsiderua si një mundësi e madhe për të sjellë ndryshimin? Harris, një figurë e cila për shumë u bë një simbol i shpresës për një Amerikë më të drejtë dhe më përfshirëse, tani është lënë mënjanë. Pjesa që qau për të, nuk e qan vetëm për humbjen e saj personale, por për një të ardhme që ata e besuan se po i afrohej.
Por ky është realiteti i kohës sonë — emocione të ngatërruara, shpresa të zhgënjyera dhe ndjenja e asaj që “mund të kishte qenë.” Në këtë fushë betejë, çdo fitore e Trump është një humbje për ata që kanë pritur ndryshim; çdo humbje e Harris-it është një rikujtesë se edhe ëndrrat më të mëdha shpesh lihen të braktisura në altar. Me sa duket, në politikën e sotme, gëzimi dhe trishtimi janë vetëm dy maska të së njëjtës dramë të pafund.
Shqiptarët i ndoqën zgjedhjet në Amerikë më me tifozllëk se ato që bëhen në Shqipëri. Kjo ndodh ose se i kemi shumë miq, dhe miku duhet sajdisur në ditë të vështira, ose ngaqë duam të jemi në ombrellën e më të fortit ndaj duhet të shohim nga do fryjë era që të na marrë me vete. Prandaj i kemi dhe njerëzit tanë atje, që ca të votojnë për Demokratët e ca për Republikanët me qëllim që të jemi të mbrojtur nga të dy anët.
-Mbahu nënë mos ki frikë,
Se ke djemtë në Amerikë
Shqiptarët janë një popull që jeton politikën çdo ditë, jo vetëm në vendin e tyre, por kudo ku zhvillimet ndërkombëtare kanë peshë. Ata shquhen për kureshti të jashtëzakonshme ndaj zgjedhjeve në vende të tjera, dhe zgjedhjet në Shtetet e Bashkuara janë ndoshta ato që ngjallin më shumë interes, diskutime, dhe, si gjithmonë, ndarje të thella të opinioneve.
-Ore fiton Trampi se është i shenjës së binjakëve dhe jemi në vitin binjak, - na dha paralajmërimin në mëngjes një astrologe që ish konsultuar natën me yjet – Kamala Harris është e peshores dhe s’ka shanse.
Tani, konsultë me yjet apo thjesht kishte parë ëndërr, astrologia nga Tirana i ra në kokë, dhe Tramp fitoi. Dhe po t’i çojnë fjalë Presidentit të ri, - ata të stafit të tij që merren me vëzhgime, - me siguri do t’i hapi një vend pune astrologes shqiptare, si astrologe, por në Shtëpinë e Bardhë ama. Dhe aty mund të rrijë rrijë ditë e natë në ballkon e të konsultohet me yjet.
-Yjeeeeeeee...
Në kafenetë shqiptare, zgjedhjet në SHBA kthehen në një lloj “misioni” kombëtar për çdo qytetar të thjeshtë, biznesmen, ose intelektual që ka një mendim për atë që ndodh përtej Atlantikut. Gjithkush ndjen nevojën të pozicionohet, të mbajë anë e të zgjedhë midis demokratëve dhe republikanëve, mes Trump-it dhe Biden-it apo Harris-it. Një cikël zgjedhor amerikan është si një “kampionat politik” që ndiqet po aq me pasion sa edhe futbolli, me një spektator të zjarrtë që mendon se zgjedhja në Amerikë do t'i japë përgjigje pyetjeve të tij për të ardhmen.
Ajo që është më intriguese është se ky interes nuk është vetëm për shkak të influencës së madhe të Amerikës në botë. Për shqiptarët, këto zgjedhje përfaqësojnë gjithashtu një lloj shprese për një botë më të mirë, me ndikime që shtrihen deri te politika lokale. Në çdo valë lajmesh, shqiptarët kërkojnë shenja që mund të tregojnë se si do të ndikohen marrëdhëniet mes SHBA-së dhe Shqipërisë apo qëndrimi amerikan ndaj Ballkanit.
Tani duhen nxjerrë fotografitë. Kush ka bërë ndonjë foto me Donaldin ta nxjerrë nga synduku e ta vendosi mbi trapez të punës.
Pra, ndjekja e zgjedhjeve në SHBA nuk është thjesht një kuriozitet; është si një pasqyrë për të parë drejt një horizonti tjetër. Teksa shumë popuj të tjerë e shohin politikën amerikane nga një distancë e largët, shqiptarët e jetojnë atë sikur të jetë edhe pjesë e fatit të tyre. Ata shohin dhe shpresojnë që në çdo vendim dhe ndryshim përtej oqeanit, ndoshta fati i tyre do të lëvizë pak më pranë një të ardhmeje më të ndritur.
Administrata Tramp, vëmendja për Shqipërinë dhe
Kosovën
Administrata Trump, siç ka treguar edhe më parë, ka një qasje ndryshe nga ajo tradicionale ndaj Ballkanit dhe Shqipërisë, përfshirë këtu edhe Kosovën. Trump shpesh është fokusuar te politika e interesave ekonomike dhe te marrëveshjet që mund të sjellin përfitime të drejtpërdrejta për SHBA-në, duke u përpjekur që të reduktojë përfshirjet e tejzgjatura në konfliktet ndërkombëtare. Kjo qasje pragmatiste do të thotë që Trump mund të ketë një interes të kufizuar ndaj Ballkanit, për aq sa këto marrëdhënie nuk ndikojnë drejtpërdrejt interesat amerikane.
Në rastin e Kosovës, administrata Trump në mandatin e parë ndërmjetësoi marrëveshje ekonomike mes Kosovës dhe Serbisë, duke vënë theksin te bashkëpunimi ekonomik si një bazë për stabilitetin rajonal. Kjo është një qasje që Trump ka promovuar: ai synon zgjidhje praktike dhe marrëveshje ekonomike, jo domosdoshmërish politika tradicionale që lidhen me ndërhyrje afatgjata ose reforma demokratike.
Nëse Trump vazhdon këtë linjë, ka gjasa që Shqipëria dhe Kosova të jenë ende në fokusin e politikës amerikane, por më shumë për çështje praktike dhe investime ekonomike sesa për përpjekje afatgjata për ndërtimin e institucioneve. Për Trump, Ballkani dhe Shqipëria nuk janë qendra të interesit strategjik dhe të sigurisë, ndaj vëmendja mund të mbetet e kufizuar dhe më shumë e lidhur me çështje të zhvillimeve rajonale që kanë ndikim të drejtpërdrejtë për SHBA-në.
Megjithatë, ndërsa përfshirja direkte e administratës Trump mund të jetë e kufizuar, interesi i SHBA-së për stabilitetin e rajonit nuk do të zhduket plotësisht. Nëse çështje të rëndësishme, si marrëdhëniet mes Kosovës dhe Serbisë, rifitojnë vëmendje globale për shkak të krizave apo zhvillimeve të reja, atëherë ndoshta do të shohim një angazhim më të thellë. Por në tërësi, një administratë e ardhshme Trump ka të ngjarë të fokusohet te çështje më të mëdha të politikës ndërkombëtare dhe, për rajone si Ballkani, të ndjekë një qasje më pragmatike dhe të drejtpërdrejtë për përfitime ekonomike.
Shkurt, Tramp mund të kujtohet për shqiptarët andej nga fundi i mandatit, kur puna nis e shkrehet dhe Presidenti i moshuar do nisi të merret me kallamat e peshkimit.
Evropa, Rusia, Kina dhe Trampi i Amerikës
Zgjedhjet amerikane gjithmonë kanë tërhequr vëmendje globale, por këtë vit, vëmendja nga Evropa, Kina dhe Rusia ishte e përqendruar dhe plot tension, megjithëse për arsye të ndryshme. Çdo kontinent dhe fuqi botërore e sheh Amerikën si një lojtar kyç, dhe ndryshimi i pushtetit në SHBA shpesh shënon një kthesë të re për marrëdhëniet ndërkombëtare. Ndërkohë që këto vende kanë interesa të ndryshme, një pikë e përbashkët është që të gjitha ndjekin me kujdes çdo ndryshim të mundshëm në drejtimin politik të Shteteve të Bashkuara.
Evropa, për shembull, shpesh ka kërkuar një Amerikë të angazhuar dhe të fortë në arenën ndërkombëtare, veçanërisht për çështjet e sigurisë dhe të klimës. Shumë evropianë janë të kujdesshëm për politikat e Trump-it, të cilat përqendrohen më shumë në interesat e brendshme dhe më pak në aleanca afatgjata si NATO. Fitorja e tij mund të nënkuptojë një vazhdimësi të kësaj qasjeje “America First”, çka mund të krijojë më shumë përgjegjësi për Evropën në çështje të mbrojtjes dhe të sigurisë.
Ndërkohë, Kina i sheh zgjedhjet amerikane si një shans për të vlerësuar mundësitë dhe sfidat e reja që mund të paraqiten në tregtinë globale dhe në rivalitetin strategjik në rajonin e Paqësorit. Për Kinën, një administratë Trump do të thotë vazhdimësi e tensioneve tregtare dhe strategjive të balancimit të ndikimit kinez në botë. Por në anën tjetër, Trump ka një qasje të qartë në çështje ekonomike që Kina e kupton mirë, dhe ky pragmatizëm mund të nënkuptojë gjithashtu hapësirë për negociata të reja, pavarësisht luftës tregtare.
Nga ana e saj, Rusia sheh në Trump një lider që e ka përkrahur të paktën të mos ndjekë politika që krijojnë konflikt të drejtpërdrejtë. Megjithëse marrëdhëniet mes dy vendeve mbeten komplekse dhe të mbushura me tensione, Trump ka shmangur politikat konfrontuese që disa liderë të tjerë amerikanë do të ndërmerrnin në drejtim të ndikimit rus. Për Rusinë, fitorja e tij do të thotë vazhdimësi në një linjë të kufizuar ndërhyrjeje në zonat që ajo i konsideron interes jetik.
Me shpërthimin e mesazheve të urimit për Presidentin e sapozgjedhur shpejtoi të bashkohej dhe Vuçiçi i Serbisë, që pretendon se ka marrëdhënie të mira me biondin arrogant të "Fifth Avenue".
-Le po rend dhe Shemshedini. Mallkuar qofshin zemërpulat.
Në fund, zgjedhjet amerikane janë si një lloj pasqyre për të gjitha fuqitë botërore. Evropa, Kina dhe Rusia e dinë që çdo ndryshim në Shtëpinë e Bardhë mund të sjellë pasoja të mëdha dhe të pashmangshme për politikën e tyre të brendshme dhe për rolin e tyre në botë. Kështu që, edhe nëse qëndrimet e tyre janë të ndryshme për fitoren e Trump, interesat mbeten të përbashkëta: të kuptojnë dhe të përgatiten për atë që sjell e ardhmja në arenën globale.
Pra, ndjekja e zgjedhjeve në SHBA nuk është thjesht një kuriozitet; është si një pasqyrë për të parë drejt një horizonti tjetër. Teksa shumë popuj të tjerë e shohin politikën amerikane nga një distancë e largët, shqiptarët e jetojnë atë sikur të jetë edhe pjesë e fatit të tyre. Ata shohin dhe shpresojnë që në çdo vendim dhe ndryshim përtej oqeanit, ndoshta fati i tyre do të lëvizë pak më pranë një të ardhmeje më të ndritur.
Administrata Trump, siç ka treguar edhe më parë, ka një qasje ndryshe nga ajo tradicionale ndaj Ballkanit dhe Shqipërisë, përfshirë këtu edhe Kosovën. Trump shpesh është fokusuar te politika e interesave ekonomike dhe te marrëveshjet që mund të sjellin përfitime të drejtpërdrejta për SHBA-në, duke u përpjekur që të reduktojë përfshirjet e tejzgjatura në konfliktet ndërkombëtare. Kjo qasje pragmatiste do të thotë që Trump mund të ketë një interes të kufizuar ndaj Ballkanit, për aq sa këto marrëdhënie nuk ndikojnë drejtpërdrejt interesat amerikane.
Në rastin e Kosovës, administrata Trump në mandatin e parë ndërmjetësoi marrëveshje ekonomike mes Kosovës dhe Serbisë, duke vënë theksin te bashkëpunimi ekonomik si një bazë për stabilitetin rajonal. Kjo është një qasje që Trump ka promovuar: ai synon zgjidhje praktike dhe marrëveshje ekonomike, jo domosdoshmërish politika tradicionale që lidhen me ndërhyrje afatgjata ose reforma demokratike.
Nëse Trump vazhdon këtë linjë, ka gjasa që Shqipëria dhe Kosova të jenë ende në fokusin e politikës amerikane, por më shumë për çështje praktike dhe investime ekonomike sesa për përpjekje afatgjata për ndërtimin e institucioneve. Për Trump, Ballkani dhe Shqipëria nuk janë qendra të interesit strategjik dhe të sigurisë, ndaj vëmendja mund të mbetet e kufizuar dhe më shumë e lidhur me çështje të zhvillimeve rajonale që kanë ndikim të drejtpërdrejtë për SHBA-në.
Megjithatë, ndërsa përfshirja direkte e administratës Trump mund të jetë e kufizuar, interesi i SHBA-së për stabilitetin e rajonit nuk do të zhduket plotësisht. Nëse çështje të rëndësishme, si marrëdhëniet mes Kosovës dhe Serbisë, rifitojnë vëmendje globale për shkak të krizave apo zhvillimeve të reja, atëherë ndoshta do të shohim një angazhim më të thellë. Por në tërësi, një administratë e ardhshme Trump ka të ngjarë të fokusohet te çështje më të mëdha të politikës ndërkombëtare dhe, për rajone si Ballkani, të ndjekë një qasje më pragmatike dhe të drejtpërdrejtë për përfitime ekonomike.
Shkurt, Tramp mund të kujtohet për shqiptarët andej nga fundi i mandatit, kur puna nis e shkrehet dhe Presidenti i moshuar do nisi të merret me kallamat e peshkimit.
Zgjedhjet amerikane gjithmonë kanë tërhequr vëmendje globale, por këtë vit, vëmendja nga Evropa, Kina dhe Rusia ishte e përqendruar dhe plot tension, megjithëse për arsye të ndryshme. Çdo kontinent dhe fuqi botërore e sheh Amerikën si një lojtar kyç, dhe ndryshimi i pushtetit në SHBA shpesh shënon një kthesë të re për marrëdhëniet ndërkombëtare. Ndërkohë që këto vende kanë interesa të ndryshme, një pikë e përbashkët është që të gjitha ndjekin me kujdes çdo ndryshim të mundshëm në drejtimin politik të Shteteve të Bashkuara.
Evropa, për shembull, shpesh ka kërkuar një Amerikë të angazhuar dhe të fortë në arenën ndërkombëtare, veçanërisht për çështjet e sigurisë dhe të klimës. Shumë evropianë janë të kujdesshëm për politikat e Trump-it, të cilat përqendrohen më shumë në interesat e brendshme dhe më pak në aleanca afatgjata si NATO. Fitorja e tij mund të nënkuptojë një vazhdimësi të kësaj qasjeje “America First”, çka mund të krijojë më shumë përgjegjësi për Evropën në çështje të mbrojtjes dhe të sigurisë.
Ndërkohë, Kina i sheh zgjedhjet amerikane si një shans për të vlerësuar mundësitë dhe sfidat e reja që mund të paraqiten në tregtinë globale dhe në rivalitetin strategjik në rajonin e Paqësorit. Për Kinën, një administratë Trump do të thotë vazhdimësi e tensioneve tregtare dhe strategjive të balancimit të ndikimit kinez në botë. Por në anën tjetër, Trump ka një qasje të qartë në çështje ekonomike që Kina e kupton mirë, dhe ky pragmatizëm mund të nënkuptojë gjithashtu hapësirë për negociata të reja, pavarësisht luftës tregtare.
Nga ana e saj, Rusia sheh në Trump një lider që e ka përkrahur të paktën të mos ndjekë politika që krijojnë konflikt të drejtpërdrejtë. Megjithëse marrëdhëniet mes dy vendeve mbeten komplekse dhe të mbushura me tensione, Trump ka shmangur politikat konfrontuese që disa liderë të tjerë amerikanë do të ndërmerrnin në drejtim të ndikimit rus. Për Rusinë, fitorja e tij do të thotë vazhdimësi në një linjë të kufizuar ndërhyrjeje në zonat që ajo i konsideron interes jetik.
Me shpërthimin e mesazheve të urimit për Presidentin e sapozgjedhur shpejtoi të bashkohej dhe Vuçiçi i Serbisë, që pretendon se ka marrëdhënie të mira me biondin arrogant të "Fifth Avenue".
-Le po rend dhe Shemshedini. Mallkuar qofshin zemërpulat.
Në fund, zgjedhjet amerikane janë si një lloj pasqyre për të gjitha fuqitë botërore. Evropa, Kina dhe Rusia e dinë që çdo ndryshim në Shtëpinë e Bardhë mund të sjellë pasoja të mëdha dhe të pashmangshme për politikën e tyre të brendshme dhe për rolin e tyre në botë. Kështu që, edhe nëse qëndrimet e tyre janë të ndryshme për fitoren e Trump, interesat mbeten të përbashkëta: të kuptojnë dhe të përgatiten për atë që sjell e ardhmja në arenën globale.
No comments:
Post a Comment