Major Kasem Saliasi, rrëfen për
10 vitet e misionit paqeruajtës në Gjeorgji. Si e përqafuan ushtarakët shqiptarë
kodin e “Beretave të Gjelbra”. Monitorimi
i shtetit me probleme të luftës etnike. Përse ushtarakët shumëkombësh
patrullojnë të paarmatosur dhe çfarë përfaqësojnë oficerët shqiptarë.
Leonard VEIZI
Me mbarimin e Luftës së Ftohtë në Evropë, por sidomos në vendet e ish-kampit socialist, pati ndryshime të mëdha. Në pjesën socialiste të Evropës, ndryshimet
më radikale u zhvilluan në ish-Bashkimi Sovjetik. Federatat e mbledhura nën
ombrellën e konfederatës së madhe ishin shpërbërë me shpejtësi. Republikat njëra
pas tjetrës kishin fituar pavarësinë. Ishin mëvetësuar pa shumë dhimbje
Letonia, Estonia apo Bjellorusia, duke bërë që çizmja e ushtarit rus të mos
shkelte më mbi pavarësinë e tyre. Por asgjë nuk do të mbyllej kaq lehtë.
Konfliktet midis etnive do të thelloheshin dhe më tej. Jo vetëm Çeçenia rebele,
por edhe brenda republikës gjeorgjiane problemet nuk po merrnin zgjidhje.
Në Republikën e Gjeorgjisë
Me statusin e “Republikës”, Gjeorgjia përbëhej nga disa kombësi brenda të
njëjtit shtet. Një prej këtyre kombësive ishte dhe Apkazia. Territori i saj
shtrihet në kufijtë midis Rusisë dhe Gjeorgjisë. Por Apkazia nuk dëshironte të
ishte nën përbërjen e protektoratit gjeorgjian. Kërkesa e saj e dukshme që në
fillim të shpërbërjes së shtetit të sovjetëve, ishte ribashkimi me Rusinë. E
gjitha kjo nuk kishte të bënte vetëm me ndërhyrjet nga qarqet e caktuara ruse
për të rimarë një pjesë të territoreve të humbura, por sepse vetë apkazët e
ndjenin veten shumë më pranë shtetit “mëmë”, si nga traditat, zakonet, ashtu edhe
nga gjuha. Gjithsesi asgjë nuk mund të zgjidhej me anë të bisedimeve. E si në
të gjitha rastet, në prag konfliktesh, diplomacia nuk ka qenë në rolin e duhur.
Dhe incidentet brenda republikës gjeorgjiane filluan të rëndoheshin së tepërmi.
Lufta civile kishte filluar… Nga ana e tjetër autoritetet e shtetit gjeorgjian
nuk mund të lëshonin një territor si Apkazia, e cila padyshim ishte më e mira e
gjithë republikës. Në bazë të të gjithë treguesve, Apkazia njihet si një vend
me pjellori të madhe, pyje e lugina që sigurojnë lëndë të parë me shumicë dhe
me një nëntokë të pasur. Nëse Gjeorgjia mbeste pa këtë pjesë të sajën, atëherë
dhe ekonomia vendase do të kishte probleme të mëdha.
Marrëveshja e Moskës
Pas më shumë se një vit luftimesh, të cilat u zhvilluan në harkun kohor
1992-1993, organizata të ndryshme ndërkombëtare u mblodhën në Moskë, për të
vendosur rreth fatit të mëtejshëm të republikës së vogël. Nga kjo mbledhje doli
një marrëveshje, e cila më pas u quajt thjesht si “marrëveshja e Moskës”.
Pikërisht nga kjo marrëveshje me 12 pika u vendos që një mision i Organizatës
së Kombeve të Bashkuara të vëzhgonte zbatimin e 12 pikave të miratuara në
Moskë, ku më së shumti flitej për probleme të vetëvendosjes dhe
vetadministrimit të Apkazisë. Në këtë mënyrë Apkazia mori një lloj pavarësie
ku, midis të tjerave, i dukej të krijonte dhe strukturat e saj organizative për
të administruar jetën e brendshme.
Paqeruajtësit shqiptarë
Në përbërje të misionit vëzhgues të OKB-së u rreshtua dhe Shqipëria.
Misioni filloi punën e tij në vitin 1994 me komandën qendrore në thellësi të
Apkazisë, në një territor i cili ishte më larg sulmeve të një rebelimi ekstrem.
Për tetë vite me radhë Shqipëria është paraqitur në mision me një oficer
vëzhgues të cilin e zëvendësonte një herë në gjashtë muaj. Ndërsa në dy vitet e
fundit, me ardhjen në krye të ministrit shqiptar të Mbrojtjes, Pandeli Majkos,
kjo metodë ka pësuar një ndryshim të madh. Tashmë në misionin e OKB-së
shërbejnë tre oficerë shqiptarë, të cilët zëvendësohen një herë në vit. Ky
mision paqeruajtës ndërkombëtar u kodua nën emrin “UNOMIG”.
 |
| Kasem Saliasi |
Major Kasëm Saliasi është një nga tre oficerët vëzhgues që aktualisht po
shërben në Apkazinë gjeorgjiane gjatë vitit 2004. Gjatë një ndalimi tranzit në
Tiranë, me një lejë të shkurtër vetëm disaditore, ushtaraku i lartë shqiptar
tregohet i gatshëm të sqarojë ekskluzivisht për gazetën “Dita” gjithçka ndodh
me ndërkombëtarët dhe ekipin shqiptar të misionit. Megjithëse një i ri
37-vjeçar, Kasëm Saliasi mban një gradë madhore të ushtrisë shqiptare, ndërsa
mbi shpatulla i rëndojnë 15 vite punë. Ndërsa përveç shkollimit dhe kurseve
specializuese si oficer aktiv, ai ka realizuar edhe disa trajnime në fushën e marrëdhënieve
me publikun dhe median.
Fjalët e mira
Gjëja e parë që thotë major Saliasi është se shqiptarët kanë lënë një shije
shumë të mirë mes ushtarakëve të tjerë të misionit, por dhe kontaktet me
popullsinë në terren. Madje, jo vetëm për shkak të misionit, oficerët shqiptarë
janë paraqitur krejt të barabartë me të gjithë përfaqësuesit e vendeve të
NATO-s apo jashtë saj. “Ata kanë kryer të gjithë detyrat tepër të rëndësishme
që përmban ky mision. Unë që jam i fundit, deri tani, mund të them pa frikë se
kam mbledhur shumë opinione qytetarësh, të cilët flasin me respekt për ushtarakët
shqiptarë, paraardhësit e mij, të cilët kanë shërbyer në këtë mision të OKB-së.
Në rrethana të tilla, për më tepër kur je larg atdheut, edhe emocioni është më
i madh”, shprehet për gazetën “Dita”, major Kasëm Saliasi. Sipas tij, në
misione të tilla një ushtarak ndjen një përgjegjësi të dyfishtë. “Së pari,
sepse duhet të mbash me nder dhe të ndjesh përgjegjësi për dinjitetin e
uniformës që mban emrin e Shqipërisë: Së dyti, sepse kjo përgjegjësi vlen dhe
për vetveten, personalitetin dhe karakterin tënd”, sqaron major Saliasi.
Politika ndryshe
Vite më parë, kur luftërat në Gjeorgji sapo kishin reshtur për shkak të
marrëveshjes, edhe incidentet mes dy kombësive brenda të njëjtit shtet ishin më
të mëdha. Rreziku padyshim ishte më i madh. Por vitet e fundit këto incidente
janë rralluar. Major Kasëm Saliasi thotë se misioni ka kaluar përmes
vështirësive të shumta. Por ai shton se pas përmbysjes së ish- peridentit
Shevernaxe edhe politika gjeorgjiane ka ndryshuar dukshëm në favor të paqes.
Presidenti i ri Shakashvil duket se po ndjek një politikë më të zbutur, gjë që
ka bërë që të fitojë dhe dashamirësinë e të dy palëve. Në bazë të kësaj
politike Shakashvil ka gjetur dhe një përkrahje më të madhe nga organizmat
ndërkombëtarë si dhe nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës.
Dy anët e lumit
Lumi Ingori njihet dhe si kufiri natyral i Gjeorgjisë me Apkazinë. Në të
dyja anët e lumit funksionojnë nga një sektor të misionit, pra gjithsej dy
sektorë. Sektori, i cili mban nën vëzhgim pjesën apkaziane, ka në përbërjen e
tij 50 oficerë, ndërsa ai që vrojton pjesën gjeorgjiane ka 37 oficerë. Pjesa
tjetër e oficerëve qëndrojnë në Komandën Qendrore të misionit. I gjithë misioni
ka në përbërje 120 oficerë, por po të marrësh edhe pjesën e kuadrit civil, ai
përbëhet nga rreth 400 pjesëtarë. Të gjithë punojnë për të njëjtin qëllim:
Monitorimin e paqes dhe i 12 pikave të nënshkruara mes palëve në konflikt.
Patrullimi monitorues
Major Kasëm Saliasi thotë se detyra monitoruese dhe patrullimi kryhet çdo
ditë. Si rregull udhëtojnë dy makina me nga dy oficerë secila, si dhe një
përkthyes. Gjatë patrullimit, oficerët ndërmarrin takime me autoritetet
vendase, por në pjesën më të madhe ata respektojnë kontaktet me popullin e
thjeshtë, pasi pikërisht aty problemet dalin dhe më drejtpërdrejtë. Në këtë
mënyrë i gjithë informacioni përpunohet dhe dërgohet në Komandën Qendrore të
misionit. Komanda Qendrore ka për detyrë, që nëpërmjet një relacioni të
detajuar, të informojë zyrën e OKB-së në Nju Jork. Për shkak të rreziqeve që
paraqiten herë pas here, të gjithë oficerët që mbërrijnë në mision, i nënshtrohen
një kursi trajnimi njëjavor, ku u mësohen shumë gjëra. Kështu oficerët
trajnohen se si duhet të sillen me vendasit për të kryer detyrën. Në këtë
mënyrë atyre u kujtohet edhe një herë se duhet të jenë të qetë, të kulturuar,
të mos provokojnë, apo mos bien pre e provokimeve.
Misionarët e vdekur
“Ka pasur raste kur misionarët janë marrë rob nga rebelë vendas. Kjo ka
ndodhur disa herë. Por OKB-ja kishte paralajmëruar që në fillim, që në asnjë
rast për shkëmbimin e tyre, nuk duheshin premtuar para. Pas disa tentativave të
pasuksesshme, misionarët janë lënë të lirë dhe të paprekur”, tregon për
gazetën, major Kasëm Saliasi. Por, sipas tij, rasti më ekstrem me pjesëtarë të
misionit ka ndodhur disa kohë më parë, diku në kufi të Gjeorgjisë me Çeçeninë.
Ishin pikërisht ato forca, të cilat nuk e donin praninë e OKB-së dhe as
monitorimin ndërkombëtar. Pikërisht atëherë të rebeluarit qëlluan një
helikopter patrullimi me oficerë dhe civilë të misionit. Rrëzimi i helikopterit
mori dhe jetën e pjesëtarëve të të gjithë bordit, në të cilin ndodheshin 16
persona.
Ushtarakët e paarmatosur
Major Kasëm Saliasi thotë se misioni ka si kusht kryesor, kryerjen e
patrullimit pa armë. Në këtë mënyrë oficerët shumëkombësh, kanë të drejtë të
mbajnë vetëm një radiomarrëse në dorë, por asnjë mjet që përbën “armë zjarri”
apo “armë të ftohtë”. Për çdo incident të mundshëm, lajmërohet me radio dhe
menjëherë vjen ekipi i shpëtimit me helikopter. “Gjithsesi, patrullimi kryhet
nën masa të larta sigurie, pasi i gjithë terreni gjeorgjian me Apkazinë,
konsiderohet si një arenë lufte”, shprehet major Saliasi.
PAS KUINTAVE
Jeta civile e ushtarakut në mision
Makinat e “UNOMIG”, janë fuoristrada të reja, tip TOYOTA, të cilat
gjithashtu janë në ngjyrë të bardhë për të simbolizuar paqen. Në paretet
anësore është shkruar kodi i misionit. OKB ka misione të tilla dhe në Kosovë,
Siera Leona e Kamboxhia. Ndërsa kriteret për t’u pranuar si anëtar i misionit
janë: gjuha angleze, njohuritë në kompjuter dhe patenta e makinës. Të gjithë
oficerët e këtij misioni paguhen nga fondi i OKB-së me një pagë të barabartë
prej 70 dollarësh në ditë. Por misioni nuk siguron mjetet e jetesës, duke lënë
që gjithkush të bëjë zgjedhjen e tij, sipas dëshirës, dhe duke mos i detyruar
të bëjnë jetën e kazermës. Në këtë mënyrë oficerë apo civilë kanë marrë
apartamente me qira, ndërsa mund të drekojnë apo darkojnë në restorantet e
ndryshme të qytetit. Në të gjitha rastet, ata janë të lirë që ta administrojnë
si të duan jetën e tyre private, nëse këtë e përballojnë me rrogën që marrin si
pjesëtarë të misionit. Major Kasëm Saliasi thotë se megjithatë në mision punët
shkojnë shumë mirë. “Të bën përshtypje harmonia dhe ndjenja humanitare që kanë
ushtarakët e të gjithë kombësive për njëri-tjetrin. Nëse shprehet se ke një
problem, të gjithë janë të gatshëm të japin ndihmën e tyre”, shprehet Major
Saliasi. Për sa i përket uniformës, çdo oficer i misionit mban uniformën e
ushtrisë së shtetit që përfaqëson.
MISIONI
Si u krijua misioni për paqen
gjeorgjiane
Misioni “Beretat e Gjelbra” ka ende kuptim, jo vetëm në terminologjinë
gjuhësore, por dhe në veprimtarinë që merr përsipër një mision i tillë delikat.
Jo vetëm “Beretat e Gjelbra”, por dhe “Kaskat Blu”, kanë të njëjtin qëllim: të
monitorojnë zbatimin e marrëveshjeve që nënshkruhen në prani të Organizatës së
Kombeve të Bashkuara. Këto marrëveshje, zakonisht funksionojnë mes vendeve që
kanë probleme etnike apo të luftës civile. Edhe Shqipërisë, mbas futjes së
ushtrisë së saj në paktin e “Partneritetit për Paqe” (pakt i dalë nga
marrëveshja e Dejtonit në Shtetet e Bashkuara), krijoi strukturat e veta
paqeruajtëse. Në këtë kuadër, midis shumë misioneve të përbashkëta me OKB-së,
ku ushtria shqiptare ka marrë pjesë, është dhe misioni që shërben në Gjeorgji.
Aktualisht Gjeorgjia konsiderohet si një vend me një rrezikshmëri të lartë, ku
problemet etnike mund të shkaktojnë të njëjtin kaos që krijuan dhe 12 vite më
parë. Por prej 10 vjetësh, misioni ndërkombëtar “Beretat e Gjelbra” mban nën mbikëqyrje
të rreptë gjithçka ndodh jashtë kuadrit të një rezolute, ndërmjetëse e së cilës
është OKB-ja. Në këtë mision, Shqipëria, ashtu si dhe 22 shtete të tjera, ka
statusin e vëzhguesit. Ky mision ushtarak përbëhet nga 120 oficerë që
përfaqësojnë 23 vende të ndryshme të botës, ku përveç vendeve të fuqishme
perëndimore si Anglia, Franca apo Shtete e Bashkuara, marrin pjesë me
ushtarakët e tyre vëzhgues edhe ekipe nga Pakistani apo Bangladeshi. Ndërsa
Ballkani në këtë mision përfaqësohet me ekip nga Shqipëria, Greqia dhe Turqia.
E veçanta tjetër e këtij misioni është se Italia ka tërhequr përfaqësuesit e
saj, pas një incidenti të ndodhur, ku nota e protestës e qeverisë italiane nuk
mori përgjigje.
Botuar në gazetën DITA më 13 korrik 2004
No comments:
Post a Comment