Kur Shqipëria u bë me 3 milionë banorë

Historia e fëmijës që u cilësua: “i tremilionti”. Si e priti familja ngjarjen e rrallë dhe çfarë përfitoi nga shteti. Vizita e anuluar e Ramiz Alisë në familjen Bega. Emri i vendosur nga Komiteti Qendror dhe ceremonia ku mori pjesë Lumturi Rexha

Nga Leonard Veizi

Megjithëse çështja e shtimit të popullsisë ishte një detyrë parësore për shqiptarët, të paktë ishin ata që e dinin se statistikat e lindjeve po rriteshin nga viti në vit. E ndërsa mosha mesatare zbriti në 27 vjeç, brenda 18 vjetësh numri i shqiptarëve brenda kufijve shtetëror, shkoi nga 2 milionë banorë, në 3 milionë. Aktualisht, kanë kaluar po 18 vjet të tjera, por tashmë askush nuk e di saktësisht se sa shqiptarë jetojnë brenda kufijve. Ndërsa për ata që janë jashtë, as që bëhet fjalë...

...Ishte apo s’ishte fëmija i tyre i tremilionti, për familjen Bega, në qytetin prej minatorësh të Memaliajt, kjo nuk kishte ndonjë rëndësi të madh. Për ta e rëndësishme ishte që fëmija i tyre i tretë ishte djalë dhe gëzonte shëndet të plotë.

Ngjarja

Shteti lëvizi menjëherë sapo në zyrat e Komitetit Qendror të Partisë, mbërriti lajmi se Shqipëria më në fund u bë me 3 milionë banorë. Ka qenë mesdita e datës 27 shkurt të vitit 1986, (diku rreth orës 11.30) kur ka lindur banori i 3 milionët i Shqipërisë. 18 vjet më parë, Shqipëria kishte festuar për banorin e 2 milionët të saj. Drita Rexha, fëmija që do të lindte në maternitetin e Bulqizës, dhe do të shënohej si një e 2 milionta pjesë e Shqipërisë, do të kishte përparësinë që emrin e saj ta zgjidhte Sekretari i Parë i Komitetit Qendror, Enver Hoxha. Sapo kishte përfunduar elektrifikimi i vendit dhe emri më i përshtatshëm u gjet: Drita. Ndërsa Gëzim Bega, që do të lindte në maternitetin e Memaliajt, do të pagëzohej me këtë emër nga Ramiz Alia, i cili, pas vdekjes së Enverit më 1985, kishte të njëjtat funksione. Fati e donte që si Drita Rexha, ashtu dhe Gëzim Bega, të lindnin në qytete minatorësh dhe kjo ndoshta i jepte më shumë kuptim ceremonive që stimuloheshin nga zyrat e larta të Partisë. Gjithsesi, në 27 shkurt 1986 Shqipëria rrumbullakosi një shifër, për të cilën folën gjatë Radioja, Televizioni dhe gazetat e kohës. Kjo gjë pa dyshim ka rënë dhe në sy të Sali Berishës, i cili në vitin 1991, gjatë një fushate propagandistike në Memaliaj është shprehur se: “I tremilionti i lindur në këtë qytet, është pjesë e historisë”.

Ankthi për lindjen

Qemal Bega ishte një elektricist turni, i cili punonte në minierën e Memaliajt. Ishte martuar me Lavdijen dhe së bashku kishin dy vajza, Jugertën, 6-të vjeç dhe Suelën, 3-vjeç. Por Qemal Bega, si shqiptar i vërtetë, kishte vendosur të bënte patjetër një djalë. Gjatë shtatzënisë së tretë, Qemali ka qëndruar muaj të tëra nën ankth, në fëmija që do të vinte në jetë, do të ishte vërtet mashkull, apo femër, siç kishte ndodhur rëndom me shumë të tjerë që kishin këmbëngulur tek pasardhësi. Pak ditë përpara lindjes, teksa kishin bërë një konsultë tek gjinekologu, në ambientet e maternitetit, Qemali i ishte drejtuar seriozisht së shoqes, Lavdijes: “Po s’bëre djalë, këtu do ta kesh vendin”. Atë mëngjes të 27 shkurtit, Qemali sapo kishte dalë nga nëntoka, ku kishte punuar për turnin e tretë, ndërsa gruaja e tij ishte shtruar me dhimbjet e lindjes në maternitetin e qytetit. Sapo ka marrë vesh lajmin, Qemali është nisur për të qenë më afër gruas. I lodhur nga puna dhe stresi, ai është ulur në një nga lokalet e afërta për të pirë një kafe dhe për të pritur lajmin e mirë. Ka qenë ora 11. 45 minuta, kur shoqja e ngushtë e gruas së tij, Hatixhe Hajlaj, ka vrapuar drejt tij gjithë gëzim duke i thënë: “Sihariq. Djalë”. Entuziazmi i tepruar ka bërë që Qemali të nxjerrë nga xhepi një kartëmonedhë për të shpërblyer lajmësen sipas zakonit.

Lajmi i pazakontë

Familja Bega sapo kishte marrë një hyrje të re në Mamaliaj, pasi deri në atë kohë kishin jetuar në kushte mjaft të vështira, në barakat e minatorëve. Pas gëzimit të marrjes së shtëpisë, lindja e një djali do të ishte një gëzim më i madh. Por gjërat nuk shkuan ashtu siç kishte menduar Qemali në çastin e parë. “Në shtëpi erdhi me një frymë vjehrra ime, Xhero Meçaj dhe më tha se më kërkonte për një takim në zyrën e saj kryetarja e Komitetit Ekzekutiv të Memaliajt, Lina Kuçi. Nuk e dija se përse më kërkonte, ndaj u nisa me të shpejtë”, kujton Qemali nga ajo ditë e pazakonte e jetës së tij. Sapo janë përshëndetur me njëri-tjetrin, Lina Kuçi i është drejtuar Qemalit me fjalët: “Djali yt pati fatin të plotësojë numrin 3 milionë të shqiptarëve të Republikës. Por duhet të kesh kujdes. Pritet që të të vijnë për vizitë nga Komiteti Qendror i Partisë. Je dakord apo jo?!” Qemali ka mbetur i hutuar një çast pastaj ia ka kthyer: “Të urdhërojnë. Me gjithë qejf. Por që ta dini, kënaqësia ime më e madhe është që më lindi një djalë pas dy vajzave”.

Frenimi për vënien e emrit

Pas marrjes së lajmit për vizitë nga të “mëdhenjtë”, Qemali ka nxituar të nxjerrë gruan nga materniteti, bashkë me foshnjën e sapo lindur. Por të nesërmen, kryetarja e Komitetit Ekzekutiv të Memaliajt, Lina Kuçi e thërret sërish në zyrë. “Se mos i vësh emrin, se për djalin tënd kanë menduar mysafirët që do të vijnë nga Tirana”, e ka porositur ajo. “Më lajmëruan se në shtëpinë time do të vinte vetë Ramiz Alia, i cili do t’i vinte dhe emrin djalit. Në atë periudhë ai kishte bashkëshorten Semiramisë, shumë të sëmurë, ndërsa vizita e tij u anulua, sepse ajo vdiq. Në këtë mënyrë e dërguara e tij ishte Lumturi Rexha, në atë kohë Presidente e Gruas Shqiptare”, kujton Qemal Bega nga ato ditë plot emocione. Por shtëpia e tij ishte fare e re dhe e parregulluar, ndërsa përpara pallatit kishte vetëm gropa dhe baltë. “U mobilizua gjithë lagja që të rregullonte pjesën përpara hyrjes, ndërsa unë i mora borxh kolltukët Medi Durës, një ish- deputeti të Kuvendit Popullor, ndërsa vazot me lule ia mora Spiro Gjikës, po fqinji im i një shkalle. Në këtë mënyrë shtëpia ime u rregullua disi”, kujton Qemali nga pjesa e peripecive.

Rikthimi në maternitet

Ditën që do të vinin të dërguarit e Komitetit Qendror, organizatorët e rrethit, vunë re se Lavdija dhe fëmija i porsalindur ishin në shtëpi. Me urgjencë i drejtohen Qemalit: “Po ty kush të tha të nxjerrësh gruan nga spitali. E di që protokolli e do që nënën dhe djalin ta nxjerrë nga materniteti Lumturi Rexha? A e di që të gjitha këto do të regjistrohen me kamera dhe do të jepen në televizion. Merr gruan dhe çoje sërish në spital”. Por Qemali ka shqyer sytë dhe u është kundërpërgjigjur. “Ç’thoni more. Gruan e kam lehonë, s’duhet të lëvizë nga vendi”. Por organizatorët e ceremonisë nuk e kanë zgjatur, kanë vënë një makinë në dispozicion dhe e kanë kthyer Lavdijen dhe djalin e saj disa ditësh, sërish në maternitet. Qemal Bega pohon për gazetën, se protokolli u realizua, Lumturi Rexha së bashku me zëvendësen e saj Lavdije Leka, erdhën në Memaliaj me një “Peugeot” fringo të ri, dhe në prezencë të kamerës, nxorën nga materniteti shqiptarin e “tremiliontë” dhe nënën e tij. Gjatë ceremonisë merrte pjesë dhe sekretari i Parë i Tepelenës, Skënder Kuçi.

Dreka me ftesat e veçanta

Për zyrtarët e Tiranës ishte porositur dhe një drekë e mirë. Kjo drekë u shtrua në shtëpinë 1+1 të sapomarrë të Qemal Begës. Së bashku me drekën, nga Komiteti Ekzekutiv erdhi dhe një liste me emra, të cilët do të ishin të pranishëm. Por në të nuk figuronte as vëllai i Qemalit dhe as disa të afërm të tjerë. Kur pyeti, i thanë: “Kjo drekë është e përcaktuar. Pasi të mbarojë, bëj ç’të duash dhe fto kë të duash”. Natyrisht që ashtu u bë. “U vu në dispozicion kuzhinieri më i mirë i Memaliajt, ndërsa ushqimet e përgatitura në një lokal tjetër, i sollën në shtëpinë time disa makina me targa të Tiranës. Të miat kisha vetëm pjatat dhe… sigurisht paratë. Për të përballuar shpenzimet, prisha lekët që kisha mbledhur për të blerë frigoriferin”, kujton Qemali detajet e ceremonisë së lindjes të djalit. Po gjatë asaj dreke, Lumturi Rexha ka hapur një zarf dhe prej andej ka nxjerrë një letër me emrin e djalit të sapolindur. Udhëheqja kishte menduar ta quante GËZIM.

Publiciteti

Ngjarja kishte marrë dhenë. Në drejtim të familjes vinin telegrame të shumta urimi, nga njerëz të njohur e të panjohur. Edicioni i lajmeve të Televizionit Shqiptar kishte mbajtur të gozhduar publikun duke i bërë të ditur lajmin se Shqipëria ishte bërë me 3 milionë banorë dhe se udhëheqësit e partisë e të shtetit kishin vizituar Gëzimin, fëmijën që rrumbullakosi dëshirën 18-vjeçare të shqiptarëve për të pasur dhe një milionë më tepër. “Në Memaliaj erdhi dhe një grup xhirimi, i cili qëndroi një javë dhe bëri një reportazh për ne. Regjisor ishte Kujtim Gjoni, ndërsa kishte filmuar dhe më parë operatori Gaspër Shllaku. Më kujtohet që grupi i xhirimit po priste çastin të filmonte kur fëmija do të qante. Por ai, si për inat, nuk qante. Atëherë u detyruam ta shponim me gjilpërë që të plotësohej kuadri i reportazhit”, kujton Qemali ngjarjen duke qeshur.

Dhurata nga Ramiz Alia

Pasi ka kaluar dhe të 40-tat nga vdekja e bashkëshortes, Ramiz Alia nuk ka harruar të surprizojë familjen që solli në jetë të “tremiliontin” e shqiptarëve. Me porosi të tij, shkojnë në familjen Bega, në qytetin e vogël të Memaliajt, zëvendëspresidentja e Gruas, Lavdije Leka dhe Lumturi Micka, e cila ishte funksionare në kryesinë e Gruas. Me porosi të Ramiz Alisë, për fëmijën 3- muajshe, Gëzimin, erdhi nga Tirana një pako, e cila përmbante: një krevat portativ, me të gjitha kompletet e mundshme, si edhe një copë kostumi për Lavdijen, nënën e Gëzimit. “Për mua s’u kujtua njeri”, qesh Qemali 18 vjet pas ngjarjes.

Në Kongresin e grave

Disa muaj më vonë, në Shqipëri është organizuar kongresi i Gruas. Gjatë pjesës së spektaklit, (e cila zhvillohej në një seancë të veçantë) ishte parashikuar që të takoheshin i “dymilionti” me të “tremiliontin”. Në këtë Kongres u ftua e gjithë familja Bega. Por ata nuk e morën dot Gëzimin e vogël, duke e lënë në Memaliaj, nën kujdesin e gjyshes së tij. E instruktuar nga regjisorja e mirënjohur Xhanfise Keko, vajza e madhe e familjes Bega, Jugerta 6-vjeçare, i ka dhënë një tufë me lule Ramiz Alisë dhe i ka recituar këto vargje:

Xhaxhi Ramiz, xhaxhi Ramiz

I “tremilionti” është vëllai im

Por ai është akoma i vogël shumë

Ndaj në vend të tij, erdha unë.

Gjatë këtij Kongresi, mbeti si kujtim dhe një fotografi, ku Lavdije Bega dhe e “dymilionta”, Drita Rexha, (e cila në atë kohë studionte në Shkollën e Bashkuar të Oficerëve), janë përkrah ish -antarit të Byrosë Politike, Pali Miska.

Sëmundja e rëndë

Qemal Bega kujton se djali i tij Gëzimi nuk kishte mbushur ende vitin, kur u sëmur rëndë nga sistemi i frymëmarrjes. “Djali kishte mbledhur ujë në mushkri. E çuam urgjent për në pediatrinë e Gjirokastrës, edhe pse rruga ishte zënë nga dëbora. Gjatë rrugës, djali bëri një vdekje klinike, por falë një injeksioni, u kthye në jetë. Nga Tirana u nis me helikopter një grup mjekësh specialistë. U thirr për vizitë mjeku më i mirë i krahinës, Andrea Gulla. Me helikopter ka ardhur për ta vizituar dhe anëtarja e Byrosë Politike, Lenka Çuko. Por një ndihmesë të madhe për jetën e djalit dhanë dhe mjekët: Ekaterina Vashko dhe Çerçiz Myqfari”, kujton Qemal Bega nga ato çaste të vështira. Por djali shpëtoi për mrekulli. Shteti ishte vënë sërish në lëvizje. Nderi ia done që i “tremilionti” të ishte në jetë. Që nga ajo kohë, i Gëzimi ka pasur si mjeke personale pediatren Fato Xhelili, e cila e vizitonte rregullisht në shtëpi.

Përfitimet

“Nuk kam përfituar asgjë nga shteti. Madje kam pasur një shtëpi 1+1, edhe pse isha vet i pestë. Ndërsa aktualisht jam në pension dhe marr 10 mijë lekë në muaj”, tregon Qemali. Atij i është dashur që, për arsye ekonomike, të shkojë e të punojë në Greqinë fqinje, porse një pjesë të parave të fituara me djersë i ka humbur tek “firmat piramidale”.

POHIMI/ “Punoj për të ndihmuar familjen”

Gëzim Bega tashmë është 18 vjeç. Për arsye ekonomike ai është detyruar të vazhdojë shkollën e mesme natën tek “Kristoforidhi”. Ndërsa ditën, i duhet të punojë si punëtor i zakonshëm në një magazinë. Të gjitha këto 18-vjeçari i bën për të ndihmuar familjen e tij, e cila vazhdon të vuajë nga financat e pakonsoliduara. Mendjen e ka pasur për të ndjekur shkollën “Harry Hultz”, por nuk ia ka dalë të paguajë dot kuotat e detyrueshme financiare. Dëshira e tij e vetme është që të bëhet inxhinier elektrik, pasi, siç shprehet vetë ai, telat, pincat e kaçavidat i dalin dhe në ëndërr. Në moshën 13 -vjeçare, së bashku me familjen, Gëzimi është shpërngulur nga Memaliaj, për t’u vendosur në njësinë Kombinat, të Tiranës. Jeta në qytetin e zhurmshëm ka nisur pa shumë probleme për të, pasi ishte në një moshë kur mund të miqësohej shpejt. Për më tepër që në Kombinat, kishte dhe plot tepelanas të tjerë. Ajo që i ka mbetur në mendje gjatë fillimit të jetës në kryeqytet, ka qenë një orë mësimi historie në shkollën 8-vjeçare, “Musine Kokalari”. Mësuesja e historisë (e cila, për hir të së vërtetës nuk e kishte me sy të mirë Gëzimin), e ngre në mësim dhe, përveç lëndës së ditës, i bën dhe këtë pyetje që nuk kishte asnjë lidhje me mësimin: “Kur lindi banori 3 milionët i Shqipërisë dhe si quhet ai?”. Gëzimi ka mbetur një çast, ndërsa shokët e klasës që e njihnin ngjarjen, gati sa s’kanë shpërthyer në të qeshura. “Banori i 3 milionët i Shqipërisë ka lindur në 27 shkurt 1986 në qytetin e Memaliajt. Tani është 13 vjeç, quhet Gëzim, mbiemrin e ka Bega dhe ndodhet në këtë klasë, përpara jush”, është përgjigjur Gëzimi. Por mësuesja e historisë ka mbetur pa mend. “Me kë tallesh ti. S’ke turp. Dil përjashta”, ka ulëritur ajo. Por në ndihmë të Gëzimit janë vënë dhe nxënësit e tjerë, të cilët janë munduar t’i shpjegojnë mësueses së tyre të historisë se Gëzim Bega ishte vërtetë i “tremilionti”. Për të sqaruar konfliktin, në klasë është thirrur dhe nëndrejtori i shkollës, Guri Halili, i cili ishte po nga Memaliaj. “Është e vërtetë, Gëzim Bega është banori i 3 miliontë i Shqipërisë”, ka pohuar nëndrejtor Guri, i cili e njihte mjaft mirë familjen Bega. Atëherë mësuesja e historisë, kokulur, është detyruar të japë notën maksimale për Gëzimin, gjë që s’kishte ndodhur më parë. Të gjitha këto, Gëzim Bega i tregon ekskluzivisht për gazetën “Dita”. Ndërsa pohon duke qeshur se më shumë se sa në emër, shoqëria e tij e thërret “o tremilionësh”.

LETRA

Në emër të familjes Bega, pas lindjes së Gëzimit, erdhën shumë letra e telegrame urimi. Fragmenti i njërës prej letrave, (sipas origjinalit) po botohet në këtë numër gazete:

Nënës; Lavdije Bega

Unë që po ju shkruaj këtë letër urimi, jam një kosovar me banim në qytetin e Kukësit, me punë përgjegjës i gjendjes civile të rrethit. Jo vetëm pse këtë ngjarje të shënuar ne të Gjendjes Civile e kemi ndjekur çdo ditë, sa arriti tek lindja e djalit tuaj Gëzimit, që të kapë shifrën 3 milionë Shqipëria Socialiste në më pak se 18 vjet, por dhe nga ne kosovarët, që e ndjejmë më shumë këtë ngjarje të shënuar, kur ndërkohë vëllezërve e motrave tona, nënave tona të Kosovës, shovinistët serbomëdhenj, po u mohojnë me lloj-lloj formash edhe lindjet e shumta që ka ajo trevë, duke treguar kështu, se janë hapur tani kohët e fundit kundër çdo fëmije që lind i kombësisë shqiptare. Të dashur prindër të Gëzimit; i dashur Gëzim, edhe pse jemi larg, ne malësorët e këtyre anëve e ndoqëm ngjarjen tuaj dhe të gjithë Shqipërisë me interesim të madh. Gëzimi juaj është dhe gëzimi i malësorëve të veriut. Edhe një herë përfitoj nga rasti t’ju sjell urimet më të mira të zemrës, për lindjen e ushtarit të 3 milionët të Shqipërisë sonë të Re, të Bukur, të Fortë e të Pamposhtur Socialiste.

Mexhit Olloni, Komiteti Ekzekutiv Kukës.

Botuar në gazetën DITA më 27 mars 2004