I gjithë rezervati është i vogël, por shumë shijues. Ajo që e bën të veçantë këtë zonë, nuk lidhet vetëm me ujin e ftohtë që buron pa fund, por edhe me disa rrape shekullorë
Nga Leonard Veizi
Nëse
nuk i ke punët në terezi aq sa të kërkosh të “arratisesh” jashtë shtetit për
një fundjavë, do shohësh për atraksione turistike brenda vendit. Ndonjëherë
brenda rrethit, e maksimimi në ndonjë pikë të afërt të rrethit fqinj.
Dy
janë arsyet që të pengojnë në realizimin e një axhende të tillë. E para,
situata gripale të cilin herë-herë na e kthejnë në gogol për të trembur të
vegjlit dhe të rriturit. E dyta, jo më pak e rëndësishme është se në rastin më
të mirë, shumica e shqiptarëve ose kanë një ditë pushimi javor, ose janë në punë
me turne e nuk rakordojnë dot. Dhe këtu u jap të drejtë deri në fund atyre që
militojnë me partitë politike, bëjnë jetën e organizatës bazë dhe ulërijnë sa u
del fyti vendit nëpër mitingjet elektorale, sepse duan medoemos të kapin një
cep tavoline aty tek administrata shtetërore. Në të vërtetë, administrata mund
të mos i ketë rrogat në lartësinë e duhur, por sa për benefice… Më e dukshmja
është ajo e ditëve të pushimit. E fillon të premten nga dreka dhe deri të
dielën në darkë, ke mundësi të marrësh makinën, t’i hipësh autobusit turistik,
por dhe të presësh një biletë avioni, or lum miku, e ta bësh një xhiro nëpër
kontinent, se ke kohë boll. Kjo punë është çdo javë, pa përmendur 28 ditët
vjetore të pushimeve që mund të ndërmarrësh edhe ndonjë rrugë kozmike.
Kjo
me siguri konsiderohet si inflacion pushimesh.
Për
të tjerët, dita e pushimit është e shenjtë. Dhe për t’u çlodhur e marrë veten
nga java me temperatura të luhatshme të fillim pranverës, - me viruse në këmbë,
ku tanimë Covidi është bërë si i shtëpisë, - shumëkush planifikon një tur nëpër
fshatrat e Shqipërisë. Kjo na ka mbetur tek e fundit; njohja e atdheut. Në hartën
e google-s zarat e hedhur na dhanë dy alternativa: Ujëvara e Shëngjergjit dhe
burimet e Byshekut. U zgjidh me konsensus destinacioni i dytë. Motovi ishte i
thjeshtë, shmangie nga kthesat e shumta të rrugës që të çon në Shëngjergj, duke
preferuar rehatllëkun e autostradës deri në Bradashesh. Por dhe për shkak se atmosfera
e Ditës së Verës në zonë ka filluar të ndihet që ditët e para të marsit.
Në
distancë kilometrike të dy fshatrat, njëri në Tiranë e tjetri në Elbasan, kanë
pak a shumë të njëjtën largësi diçka më shumë se 40 kilometra.
Sa
për informacion, Bysheku është një zonë pranë fshatit Shushicë, e cila është
pjesë e Njësisë Administrative të Shushicës, që përfshihet nga Bashkia e
Elbasanit. Ndodhet 9 km në juglindje të qytetit, ose 49 km larg Tiranës, por
gjithmonë nga qendra. Në të vërtetë, nga Unaza e Elbasanit deri në Byshek janë
vetëm 6 kilometra. Sepse Bysheku ndodhet në jug të qytetit, në luginën e
Shkumbinit në të majtë të rrjedhës së tij. Pra, janë aq metra linearë sa mund të
thuash “një vrap pele”.
Informacionet
e faqeve elektronike të sqarojnë se e gjithë zona ka rreth 4000 banorë, ku 50%
e popullsisë së zonës merret me bujqësi. “Shushicë” do të thotë “vend me ujë”
ku në fakt, në mjaft pika të kësaj zone ka vendburime uji. Një variant tjetër
është “Shushurimë” e cila është krijuar sipas zhurmës së ujit që shushurin.
Sipas “google maps” elbasanasve u duhen vetëm 11 minuta për ta shijuar këtë
mrekulli të natyrës. Ndërsa për banorët e Tiranës duhen rreth 40 minuta. Për më
tej se kaq nuk marr mundimin të bëj llogaritë. Te e fundit, të gjithë kanë
Google Maps e dinë të bëjnë llogari.
Njësia
administrative Shushicë njihet dhe për disa monumente të tjera kulturore me
vlera të mëdha historike dhe arkeologjike, si pjesë të rrugës së vjetër
“Egnatia”, që degëzohet në fshatin Fushë-Buall. Në Byshekun piktoresk ndodhet
një prej burimeve karstike më të rralla në vend. I gjithë vendi ka një
sipërfaqe prej 2000 metra katrorë sipërfaqe ujore, ku prurjet që dalin rrëzë
një shkëmbi gjigant, janë 70 litra në sekondë.
Mbërrijmë
në Byshek, i cili na shfaqet përballë në mënyrë befasuese. I gjithë rezervati
është i vogël, por shumë shijues. Ajo që e bën të veçantë këtë zonë, nuk lidhet
vetëm me ujin e ftohtë që buron pa fund, por edhe me disa rrape shekullore me
zgavra të mëdha.
“Do
të mbetesh vetëm Irenë”. Kjo është një fjali nga skenari i filmit shqiptar,
“Pranvera s’erdhi vetëm” ku regjisori Piro Milkani ka zgjedhur që disa sekuenca
t’i realizojë pikërisht në këtë zonë turistike. Sepse Bysheku nuk është njohur
si zonë turistike këto vitet e fundit.
Ai
ka qenë i tillë edhe para viteve ’90. Dhe po të bësh krahasimin e vitit 1986,
kur është realizuar ky film, me vitin 2024, do të shohësh se vendi është i
njëjtë si atëherë dhe sot. Por nëse në ilustrimin kinematografik shihet se toka
është e mbuluar nga bari i gjelbër, tanimë do të ndeshësh më së shumti në një
tokë të zhveshur në ngjyrë kafe të hapur.
Gjithsesi,
ujët e ftohtë të burimit dhe rrapet qindravjeçare i japin zonës hijeshinë dhe
qetësinë e munguar, për të kaluar një ditë interesante dhe larg kaosit të
kryeqytetit.Por mbi të gjitha duhet evidentuar dhe puan e vendasve. Kudo toka
të punuara dhe pemët e ullinjve që qëndronin të kuadratuar në rresht.
I
quajtur ndryshe si “Driloni” i Elbasanit, Byshekut i duhen ca më shumë
investime serioze. Sepse kuptohet lehtë që për shumë e shumë vite aty askush
nuk ka vënë, përveç se është keqtrajtuar gjatë viteve, kur shteti nuk e ka
pasur të përqendruar vëmendjen te zonat turistike, sepse në interes të tij kanë
qenë doganat, portet dhe aeroporti.
Ç’është
e vërteta, Bysheku është një nga zonat e përfshira në projektin zhvillimor “100
fshatrat”. Por deri tani investimet ende nuk janë dukur nga ato anë.
Padyshim
ditë të ngarkuara në këtë resort turistik, - nëse mudn ta quajmë kështu - janë
ato të pushimeve, ku njerëzit mësyjnë e nuk gjen tavolinë të lirë për be, por
që në majë të piramidës qëndron 14 marsi si Dita e Verës, e cila edhe pse një
festë kombëtare duket se rrënjët më të thella i ka në gjithë trevën e
Elbasanit.
Vendasit
të thonë se Bysheku shumë vite më parë ka qenë një zonë shumë e pastër. Më pas
zona u ndot dhe nuk mirëmbahej. Por turistët vendas nuk e braktisën asnjëherë.
Tanimë situata ka ndryshuar sërish. E, megjithatë, në basenin e madh ku
mblidhet uji i dalë nga burimi shkëmbor, jo rrallë gjen shishe birre e kanaçe pijesh
të gazuara të hedhura aty-këtu si dhe ambalazhe patatinash.
Dhe
kjo pa dyshim që ka të bëjë me kulturën qytetare të fshatarëve që vijnë nga
zonat përreth e që, me sa duket, të paktën për një ditë të vetme, e shohin
veten si turistë anglezë. Zgavrat e rrapeve madhështore që përdoreshin dhe si
magazina për të strehuar gjithfarë objektesh, tanimë janë të pastruara e mund
të bësh ndonjë fotografi artistike.
Numri
i makinave që vijnë në Byshek nuk është shumë i lartë, por duke qenë se nuk
kanë një vend ku të parkojnë, shumë prej tyre futen brenda rezervatit, ndërsa
ato që mbeten të parkuara buzë rrugës e bëjnë edhe më problematik qarkullimin e
automjeteve të tjera.
Një
drekë nën hijen e rrapeve është një atmosferë më vete. Por ajo që të përmirëson
ndjeshëm situatën dhe të bën të marrësh frymë i lehtësuar është çasti i
pagesës. Të mësuar me faturat e rënda në lokalet e vijës bregdetare, sidomos
kur shkon për verim andej nga Zona e Parë Operative, Vlorë – Llogara – Sarandë,
fatura e Byshekut të duket e lehtë pendë. Dhe, për më tepër, prodhimet edhe
nëse nuk janë krejtësisht bio, të paktën janë shumë më pranë tyre.
Dhe
me kaq dita e pushimit mbaron. Sepse të nesërmen avazi nis sërish…
*E përditësuar. Shkrimi fillestar i botuar në “Fjala” më
13/07/2020
No comments:
Post a Comment