Në Uashington D.C, kryeqytetin perandorak të amerikanëve

Shënime udhëtimi

 

Nga Leonard Veizi

 

Kur mbërrin në Shtetet e Bashkuara dhe vendbazimi yt qendror është në Nju Jork, duhet të bësh në mend se prej kësaj pike nevralgjike do të duhet të nisesh, nëse ke si opsion të parit lart e poshtë edhe të një qyteti tjetër. Në rastin konkret, për të quajtur të kryer apo si të suksesshëm një vizitë në Shtetet e Bashkuara, - pasi fillimisht je njohur me disa emblema të qytetit ikonik të Nju Jorkut, - e mira është të shohësh dhe kryeqytetin: Uashington DC.

Mes Nju Jorkut dhe Uashingtonit janë 226 milje rrugë - të cilat konvertohen në 363 kilometra, - e që përshkohen për të paktën 4 orë, nëse do të bësh edhe ndonjë ndalesë të shkurtër në autogrill. Nga Nju Jorku në Uashington DC mund të shkosh me tren, autobus, makinë, aeroplan ose metro. Por faqet në internet të orientojnë me të paktën 10 mundësi lëvizjeje, duke të vënë në dispozicion dhe çmimet përkatëse të biletave. Dhe ti mund të zgjedhësh.

Për të nisur udhëtimin 4 orësh për në kryeqytet, itenerari në formë të shkurtuar është ky: 

Guida na tregon se duhet të kalojmë mbi “Verrazzano Narrous Bridge” e më pas në “Goethals Bridge” për të dalë nga Nju Jorku e për t’u futur në shtetin e Nju Xhersit. Kemi lënë rrugët e pamirëmbajtura të Nju Jorkut dhe jemi futur në autostradën kombëtare, e cila ishte e shtruar në mënyrë uniforme. Kudo paguhej. Por për një rrugë të mirëmbajtur në fakt. Si kemi lënë mënjanë Pensilvaninë, futemi në tokat e shtetit Delauer dhe kalojmë mbi urën “Delaware Memorial Bridge”. Më pas futemi në Baltimora ku do të duhet të merrnim “Baltimore Harbor Tunnel”, që kalon nën lumin “Patapsco” në juglindje të qendrës së Baltimorës. Më tutje se kaq, megjithëse autostrada herë zgjerohej në 6 korsi e herë ngushtohej në 3 korsi, qëllonte që të kishte aq trafik sa të dukej sikur në një ditë sezoni po shkoje në plazhin e Durrësit përmes dy korsive të një autostrade miniaturiste dhe jo se po kalon në tokat e Meryland. Dhe si ke kaluar këto peripeci të këndshme, je futur në kryeqytetin perandorak të Shteteve të Bashkuara. Në Uashington DC.

 

Të dhëna enciklopedike

Uashingtoni është një qytet i shtruar, krejt i pastër, i projektuar që në gjenezë për të qenë një kryeqytet me ndërtesa solide dhe jo të larta, sipas modeleve të lashta të kulturës greko-romake. Duke parë korpusin e ndërtesave shtetërore herë të duket se je në Athinë e herë në Romë. Por këtë herë me dimensione të reja.

Enciklopedia na mëson se në 16 korrik 1790, Kongresi i Shteteve të Bashkuara miratoi krijimin e një distrikti të kryeqytetit siç lejohej nga Kushtetuta. Ai quhet Distrikti i Kolumbias, pra shkurt “DC” dhe nuk është pjesë e asnjë prej shteteve amerikane. Shtetet Maryland dhe Virginia dhuruan toka përgjatë lumit Potomac për të formuar distriktin federal. Kongresi e konsolidoi të gjithë distriktin nën një qeverisje të vetme bashkiake në vitin 1871. Qyteti është emëruar për nder të Xhorxh Uashingtonit.

Forma fillestare e distriktit federal ishte një katror me brinjë 10 milje ose 16 kilometra, pra me një sipërfaqe prej 100 milje katrore ose 260 kilometra katrore.

Sot Uashingtoni është shteti i 18-të më i madh në Shtetet e Bashkuara, me një sipërfaqe prej rreth184 mijë km2 dhe shteti i 13-të më i populluar, me më shumë se 7.7 milion banorë. Shumica e banorëve të Uashingtonit jetojnë në zonën metropolitane të Seattle.

 

Karakteri i qytetit

Uashingtoni cilësohet si një qytet i jashtëzakonshëm, me shumë personalitete: një qytet që funksionon si federal, një metropol ndërkombëtar, një destinacion piktoresk turistik, një thesar i pakrahasueshëm i historisë dhe objekteve të vendit dhe një qendër kozmopolitane që ruan ambientin e një qyteti të vogël. Roli që luan Uashingtoni si kryeqyteti i Shteteve të Bashkuara shpesh e lë në hije historinë e tij të gjallë si dhe çështjet komplekse të politikës, ekonomisë dhe ato sociale. Disa qindra-mijëra njerëz në zonën metropolitane DC punojnë për qeverinë federale.

Uashingtoni është shtëpia e qeverisë amerikane, e shumë organizatave ndërkombëtare si dhe e 174 ambasadave të vendeve të huaja.

Arkivat Kombëtare përmbajnë mijëra dokumente të rëndësishme për historinë amerikane, duke përfshirë Deklaratën e Pavarësisë, Kushtetutën e Shteteve të Bashkuara dhe Deklaratën e të Drejtave. E vendosur në tri pjesë të ndërtesës së Kongresit, Biblioteka e Kongresit është biblioteka më e madhe në botë me një koleksion prej mbi 147 milionë libra, dorëshkrime, dhe materiale të tjera. Ndërtesa e Gjykatës së Lartë të Shteteve të Bashkuara u përfundua në 1935. Më parë, gjykata i mbante seancat në Dhomën e Vjetër të Senatit në Kapitol.

 

Shtëpia e Bardhë

Në Uashington nuk shkohet për të bërë shopping. Një turist i zakonshëm do të bënte çmos që brenda një kohe të shkurtër të shihte vetëm pikat më të nxehta të kryeqytetit dhe padyshim do ta fillonte me Shtëpinë e Bardhë. Nëse e prenoton, ke të drejtën e një vizite në disa ambiente të saj, qoftë dhe duke parë dhomën ovale. Në të kundërt duhet të mbetesh i kënaqur që pas hekurave të bësh një set fotografish dhe video sa të ta marrë mendja.

Ndërtimi i Shtëpisë së Bardhë nisi më vendosjen e gurit të themelit më 13 tetor 1792, sipas projektit të arkitektit irlandez Xhejms Hoban. Ajo u bë gati për banim në 1 nëntor 1800.

Për kuriozitet, në Shtëpinë e Bardhë janë 132 dhoma, 35 banjo, si dhe 8 palë shkallë. Gjenden gjithashtu 412 dyer, 147 dritare, 28 oxhaqe, si dhe tre ashensorë.

Në kohë të ndryshme të historisë, Shtëpia e Bardhë është njohur si “Pallati i Presidentit”, “Shtëpia e Presidentit” dhe “Rezidenca Ezekutive”. Presidenti Teodor Rusvelt vendosi emrin formal “White House – Washington”.

E konsideruar si një nga ndërtesat më të dallueshme në botë, Shtëpia e Bardhë përdor një sërë masash të sofistikuara për të mbrojtur Presidentin dhe administratën e tij. Kompleksi i Shtëpisë së Bardhë mbrohet nga Shërbimi Sekret dhe Policia Federale.

 

“Qendra Kombëtare"

Aty mund të ndeshësh ketra që janë aq të familjarizuar me njeriun sa mund të të presin rrugën e të të kërkojnë ushqim.

“Qendra Kombëtare” apo “National Mall" është një park i madh, i hapur, në qendër të qytetit, midis Përkujtimores Linkoln dhe Kongresit të Shteteve të Bashkuara të quajtur ndryshe Kapitol. Tanimë “Capitol Hill” në Uashington D.C. supozohet gjerësisht se ka marrë këtë emër sipas emërtimit të Kodrës së Kapitolinës që është një nga shtatë kodrat e shenjta ku u themelua Roma e lashtë e nga ku nisi dhe historia e lavdisë së saj.

Për nga rëndësia, "National Mall" është shpesh qendër e protestave politike, koncerteve, festivaleve dhe përurimeve presidenciale. Aty ndodhet Monumenti i Uashingtonit dhe Guri i Xhefersonit, Përkujtimorja Kombëtare e Luftës së Dytë Botërore, Përkujtimorja e Veteranëve të Luftës së Koresë dhe Përkujtimorja e Veteranëve të Vietnamit. Ndodhet dhe Muzeu Përkujtimor i Holokaustit i Shteteve të Bashkuara.  Një tjetër atraksion është Muzeu Kombëtar i Historisë dhe Kulturës Afrikano-Amerikane një muze i Institutit Smithsonian.

Institucioni Smithsonian është një fondacion arsimor i krijuar nga Kongresi në 1846 që mban shumicën e muzeve dhe galerive zyrtare të vendit. Qeveria amerikane financon pjesërisht Smithsonian, duke i bërë kështu koleksionet e tij të hapura për publikun pa pagesë.

 

Obelisku

Monumenti i Uashingtonit është një ndërtesë në formë obelisku brenda Qendrës Kombëtare në Uashington DC, e ndërtuar për të përkujtuar Xhorxh Uashingtonin, i cili mes viteve 1775-1784 ishte komandant i përgjithshëm i Ushtrisë Kontinentale në Luftën Revolucionare Amerikane, dhe më pas, mes viteve 1789–1797, Presidentin e parë të Shteteve të Bashkuara.

Monumenti i Uashingtonit është projektuar nga Robert Mills dhe i përfunduar nga Tomas Keisi dhe Korpusi i Inxhinierëve të Ushtrisë Amerikane. I ndërtuar në formën e një obelisku egjiptian, duke evokuar përjetësinë e qytetërimeve të lashta, Monumenti i Uashingtonit mishëron potencën, respektin dhe mirënjohjen që ndjente kombi për Atin e tij themelues. I vendosur pothuajse në lindje të Pishinës Reflektuese dhe Memorialit të Linkolnit, monumenti, i bërë nga mermeri, graniti dhe guri blu, është edhe struktura prej guri më e larta në botë 169,046 metra.

 

Tempulli i Linkolnit

Mbi kokën e tij është kgjendur ky epitaf: "Në këtë tempull, si në zemrat e njerëzve për të cilët ai shpëtoi Bashkimin, kujtimi i Abraham Lincoln është i ngulitur përgjithmonë."

Memoriali i Linkoln është ndërtuar për të nderuar presidentin e 16-të të Shteteve të Bashkuara, Abraham Linkoln. Është në skajin perëndimor të Qendrës Kombëtare në Uashington, DC, përballë Monumentit të Uashingtonit dhe është në formën e një tempulli neoklasik. Arkitekti i memorialit ishte Henri Bejken. Ndërtesa është në formën e një tempulli grek Dorik dhe përmban një skulpturë të madhe të ulur të Abraham Linkoln dhe mbishkrime të dy fjalimeve të njohura të tij.

Linkoln njihet si burrështeti që udhëhoqi Shtetet e Bashkuara gjatë Luftës Civile, duke ruajtur bashkimin. Ai hoqi skllavërinë, forcoi qeverinë federale dhe modernizoi ekonominë.

Memoriali ka qenë vendi i shumë fjalimeve të famshme, duke përfshirë fjalimin "Unë kam një ëndërr" të Martin Luther King Jr. mbajtur më 28 gusht 1963, gjatë mitingut në fund të Marshimit në Uashington për Punë dhe Liri.

Ky tempull ka qenë gjithmonë një atraksion i madh turistik dhe që nga vitet 1930 ka marrë rolin e një qendër simbolike të fokusuar në marrëdhëniet racore.

 

Kujtesa ndaj Luftës

Memoriali i Luftës së Dytë Botërore është një memorial me rëndësi kombëtare kushtuar amerikanëve që shërbyen në forcat e armatosura, - por dhe si civilë, - gjatë Luftës së Dytë Botërore. Dizajni i tij fillestar u dorëzua nga arkitekti austro-amerikan Fridrik Florien. Memoriali u hap për publikun më 29 prill 2004. Përkujtimi është një formë ovale me dy harqe 43 metra, që përfaqësojnë teatrot e Atlantikut dhe Paqësorit në luftë. Pesëdhjetë e gjashtë shtylla përfaqësojnë shtetet, territoret dhe Distriktin e Kolumbisë në kohën e Luftës së Dytë Botërore. Dy kurora prej bronzi të gdhendura zbukurojnë çdo shtyllë. Bazat e granitit dhe bronzit janë stolisur me vulat e shërbimit ushtarak të Ushtrisë, Trupave të Marinës Luftarake, Forcave Ajrore të Ushtrisë, Rojës Bregdetare dhe Marinës Tregtare. Ujëvarat rrethojnë një mur me 4.000 yje të artë, ku secila përfaqëson 100 vdekje amerikane në luftë. Një kopsht rrethor, i quajtur "Rrethi i Kujtimit", është i mbyllur nga një mur guri.

 

Turistët

E gjithë qendra e Uashingtonit është një lokacion mjaft i preferuar për turistët. Vetëm Parku Kombëtar vizitohet çdo vit afërsisht nga 24 milionë turistë. Përafërsisht 6,000 njerëz vizitojnë Shtëpinë e Bardhë çdo ditë. Turistë të shumtë mbërrinin në një nga vendqëndrimet e “Pensilvania Avenu”, me autobuzë apo mikrobuzë, një pjesë e të cilëve ishin të hapur në katin e dytë me qëllim që turistët të sodisin e të fiksojnë gjithçka me kamerat e tyre.

Shumë nga turistët preferojnë të udhëtojnë nëpër qytet me monopatina e biçikleta, me qëllim që të shmangin trafikun dhe të arrijnë sa më shpejt në destinacion. Krejt të shpenguar ata mund t’i gjesh duke kërcyer edhe përpara Shtëpisë së Bardhë.

 

Epilogu

Udhëtojmë nëpër “Pensilvania Avenu”. Është pikërisht rruga ku Presidenti amerikan ecën në këmbë, shoqëruar nga shpura e tij, pasi ka bërë betimin.

Pensilvania Avenue është një rrugë diagonale në Uashington D.C., që lidh Shtëpinë e Bardhë dhe Kapitolin. E gjithë rruga ka një gjatësi prej 9.3 kilometrash, por konsiderohet më e rëndësishmja segmenti që lidh Shtëpinë e Bardhë me ndërtesën e Kapitolit, e cila kap një gjatësi lineare prej 1.9 kilometrash.

Në të dyja anët e rrugës gjen shitësa ambulantë ku pas lodhjes dhe qëndrimit disa orësh në diell, mund të freskohesh me një pije të gazuar apo akullore, por gjithashtu mund të hash dhe një “ushqim të shpejtë” tipik amerikan. Në të ikur mund të ndeshësh edhe disa nga godinat kryesore të shtetit siç është Departamenti i Drejtësisë apo Arkiva dhe Libraria e Kongresit.

Për më tej duhet ta lësh Uashingtonin dhe të marrësh rrugën 4-orëshe me makinë, për t’u kthyer sërish në vendbazimin fillestar: Nju Jork Siti.