Raimonda Moisiu
“Orgji në famullinë e at Ludovikut” titullohet romani më i
fundit i shkrimtarit e publicistit Leonard Veizi, dalë nga shtëpia botuese
OMSCA-1, Tiranë. Është një libër i ri, bashkëkohor dhe modern, i
mirëkonceptuar, frymëzues e letrar, krejtësisht intelektual, që përfshin shumë
mistere të thella, metafora e ide të fshehura, të shprehura mes thrillerit e
ndjeshmërisë psikologjike të realitetit e surrealitetit në jetën e përditshme.
Autori Veizi me finesë dhe magjepsje intensive depërton në thellësi të
Famullisë së qytetit dhe historisë së saj, hedh vështrimin te ndodhitë e të
shkuarës, mite e legjenda, që vazhdojnë ende të trazojnë të tashmen. Rrëfenjat
për Famullinë dhe raportet e krijuara mes personazheve, konfliktet dhe
tensionet e tyre brenda e jashtë saj dhe që lidhen me to, e autorizojnë autorin
të kërkojë risitë dhe hapësira të reja në kufijtë e së zakonshmes e të
pazakonshmes, me të cilat autori Veizi ka krijuar boshtin themelor simbolik
letrar-artistik të romanit. Kjo është mëse karakteristike, e thjeshtë dhe
strukturë narrative e detajuar, me një stil për t’u admiruar në nivel artistik,
psikik dhe filozofik, në kufijtë e hyjnores e njerëzores. Autori ndan
personazhet e rrëfenjës dhe imazhet në dy botë kontradiktore; ajo e dritës dhe
errësirës, engjëjt e djajtë. Pothuajse çdo detaj në roman pasqyron historinë,
një botë apo tjetër të përshkruara me kalvarin e vuajtjeve dhe sakrificave,
dëshmi mes vdekjes e jetës, mes dobësisë e forcës, mes dhimbjes e ndjeshmërisë,
dashurisë e tragjikes, ide të shkëlqyera këto, që simbolizojnë dualitetin
rrëfyes të mëkateve, orgjive dhe krimeve, së bashku me botën e engjëjve,
histori magjepsëse konspiracioni, bindëse, inteligjente dhe prekëse në dukje më
të mëdha dhe më të fuqishme, që kërkojnë njerëzoren në çmendurinë e tyre dhe
japin një goditje jashtëzakonisht të fuqishme emocionale në zemrën e lexuesit.
Rrëfimin e mëkateve dhe orgjive nën optikën e dritës së qiririt që ndriçon
dhomëzën e at Ludovikut, nga errësira e jashtme, por që afron distancat e tyre
dhe i bën mëkatarët, njerëzit e thjeshtë, të çlirojnë shpirtin prej tyre dhe të
besojnë se e nesërmja do të jetë më ndryshe. Në jetë ka vështirësi, lumturi,
diskriminim, lindje e vdekje. Përvojat e saj janë të zeza e të bardha,
ngushëlluese e të tmerrshme, të egra e të mëshirshme, kurajoze e të frikësuara,
me të metat dhe defektet e psikologjikes, njerëzores. Adhurojnë e urrejnë nga
naiviteti dhe pafajësia e ekzaltimit moral të shoqërisë. Këto janë të gjitha
gjërat që ne fatkeqësisht nuk mund t’i shmangim, sepse janë thjesht pjesë të
jetës. Rrëfimi na tregon situata realiste, që përfshijnë ndodhi të ndryshme të
jetës dhe dualitetin e imazhit modern dhe degradimin e vlerave morale.
Personazhe, që mund ta kalojnë tërë jetën pa e kuptuar se çfarë ata kërkojnë në
jetë. Ata janë vetë-tolerues e të vetë-mashtruar nga të dyja anët e natyrës me
shpresat dhe fatet njerëzore individuale. Policët dhe kriminelët, të pasurit e
të varfrit, të fuqishëm e të pafuqishëm, të gjitha, të përcaktuara në një
mënyrë apo tjetër nga roli i tyre në shoqëri dhe krizave të ndryshme, që
ndeshen brenda e jashtë komunitetit ku jetojnë. Me ashpërsinë e butësinë e të
vërtetës, e grotesken e kohës së pakohë, që të gjithë janë viktima dhe që të
gjithë janë fajtorë për këtë realitet të hirtë. Ndonjëherë, po ata ngrihen mbi
të, edhe pse asnjëherë nuk është kaq e thjeshtë. Impulset e tyre negative mund
të jenë të pavetëdijshme, ndërsa impulset e tyre pozitive mund të jenë të
rrezikshme, dhe kush e di se çfarë tjetër mund të jenë duke menduar, personazhe
të zakonshëm e të thjeshtë, jetët e të cilëve bëhen të ngatërruara, në një
mënyrë apo tjetër me botën e tyre grishëse, që autori Veizi është ndalur, për
të na i rrëfyer me mjeshtëri artistike e intuitë filozofike, mes modernes e
postmodernes, në kohë e hapësirë. Romani “Orgji në famullinë e at Ludovikut”
presupozon që shumica e njerëzve, mendojnë e paragjykojnë stereotipet, për të
kuptuar strukturën sociale të shoqërisë, kush janë personazhet dhe se si ata veprojnë,
prej nga ku rrjedhin edhe pasojat e ndjenjave të tyre të lënduara apo të
paragjykuara. Sipas mendimit tim, komponenti më i fuqishëm i këtij romani është
forca narrative dhe mënyra në të cilën autori Veizi jep dualitetin simbolik të
ndërthurjes së personalitetit dhe mentalitetit, injorancës e inteligjencës së
personazheve dhe manifestime të të njëjtit personalitet. Mes 47 fragmenteve që
përfshihen në këtë libër, famullia dhe at Ludoviku janë përfaqësues të hyjnores
e njerëzores, janë protagonistët që falin qetësi e ngushëllim shpirtëror pa
dallim moshe dhe shtresave të ndryshme sociale. Temat dhe idetë e lakmisë,
laicitetit, kapitalizmi, urrejtja dhe hakmarrja, dashuria dhe dhimbja janë
sigurisht të pranishme në këtë roman. Ato theksojnë paaftësinë e arsyes për të
luftuar pushtetin e mërzisë, vështirësive, fatkeqësisë dhe dëshpërimit,
ngjarjet me plot të papritura dhe personazhet që i shkaktojnë ato, por që
nënkuptojnë eksplorimin e gjerë, që në titullin e veprës së Veizit. Janë në
antitezë me madhështinë e orgjive e dashurisë së vërtetë, të moralit shpirtëror
e vlerave njerëzore. Ngjarjet zhvillohen në një qytet të vogël të largët dhe
romani fillon me një skenë krimi: “Famullia, i vetmi objekt kulti në qytet,
ishte shkrumbuar nga flakët e një zjarri masiv. Aty-këtu kishte vatra që ende
nuk ishin shuar. Policia kishte arritur ta rrethonte vendin me shirita të
verdhë, ndërsa dy ekspertë me kostume të zeza u silleshin rrotull mureve të
nxira nga tymi, për të mbledhur ato pak fakte, që kishin mundur të shpëtonin…”(fr.nga
f.7.) Autori Veizi, që në hyrje me mjeshtëri artistike e filozofike demonstron
fuqinë e dy botëve të kundërta – të dritës ende të pashuar të vatrave të
zjarrit dhe ato gradualisht fitojnë rezonanca të tjera simbolike ndaj
(errësirës) – kostumeve të zeza dhe mureve të nxira nga tymi, të cilat
gjithashtu paraqesin jetën e vdekjen dhe nënkuptojnë shpresat e kota të një
jete, sugjerojnë homologët e jashtëzakonshëm – qiellin dhe ferrin e tyre:
“Duket sikur është bërë luftë”-iu drejtua ai (Edi) policit Eno, fjalë që
tingëlluan më shumë se një psherëtimë”(fr.f.9) – në kontrast me vizionin e
tmerrshëm të tragjedisë: “Aksident tragjik, të cilin ia kishin përcjellë me
gjysma fjalish, ishte më tepër se aq, ndoshta,…nuk ishte aksident…”(fr.f.6),
-mbledhjes së fakteve dhe sublimen e asgjëje të përjetshme, që e bindin autorin
për një shpjegim më racional. Këto nuk do të mjaftojnë për të shtjelluar
ngjarjen, por autori Veizi mjeshtërisht do të përshtatë faktet e jashtme në
vazhdim dhe përforcon natyrën në thelb simbolik të rrëfenjës, do të pajisë
ngjarjen me rëndësi të mbinatyrshme. Situata narrative e romanit karakterizon
në mënyrë të përsëritur dhe të qartë, kontrastin mes hyjnores e njerëzores,
qiellor e engjëllor me terma demonike të pranueshme dhe në mënyrë rigoroze.
Duke lexuar romanin, rezultati është një magjepsje intensive për të njohur
personazhet, cilët janë dhe cila është jeta e tyre, nuk kemi idenë se si do të
sillen ata, për shkak se kjo varet nga ngjarjet që do të precipitojnë në vepër.
Shumica e ngjarjeve nxjerrin ritualet, autori njeh formën e përmbajtjen e tyre
dhe hedh sytë nga variacionet, nga vullneti i lirë i personazheve dhe çdo gjë
mund të ndodhë. Autori Veizi është përpjekur ta paraqesë rrëfimin e tij në disa
etapa dhe në të njëjtën kohë ai operon në disa linja, duke krijuar kështu
lidhjen e fortë mes personazheve kryesorë dhe anësorë. Në këtë esse-në time do
të mundohem të paraqes këndvështrimin tim rreth personazheve kryesorë dhe
nëpërmjet tyre mesazhin themelor që ka dashur të përcjellë autori Veizi.
-Dyzim personazhesh për zbardhje karakteresh….
Shkrimtari Leonard Veizi përfshin disa breza personazhesh
duke na dhënë qasjet dualiste imagjinare dhe reale. Kemi personazhe që kanë
rolin kyç dhe kemi personazhe që kanë role mënjanës, me përshkrimin e gjallë të
bukurisë dhe brutalitetit, ironisë e sarkazmës, harmonisë dhe horrorit,
tjetërsimit e zhgënjimit, frikës e paqartësisë, dashurisë dhe dhimbjes,
mëkateve dhe orgjive, pesimizmit e fajit, dëshpërimit e paranojës, krimit e
ndëshkimit – qasje të kundërta këto, por që sintetizojnë efektin dhe
ekspresivitetin e fuqishëm të reagimeve emocionale në jetën individuale dhe
karakterin e gjithsecilit. Personazhe të pavarura, por që autori Veizi mjeshtër
i përdorimit të elementit artistik, narrativ dhe elementit filozofik, u jep
idenë e plotësimit me njëri-tjetrin, duke e bërë kauzë të përbashkët dyzimin e
personazheve, dyzimin e momenteve fillestare, me momentet që pasojnë në rrëfim,
dyzimin e masakrës së masonëve të mbetur legjendë, me masakrën e tragjedisë
aktuale në Famullinë e qytetit, pleksje moderne kjo e të kaluarës me të tashmen
– me qëllimin e vetëm diskret të autorit – për zbardhjen e karaktereve të tyre.
Personazhet, Edi, Inspektori i policisë dhe Oficeri i
krimeve të fshehta janë karaktere komplekse dhe për arsye jo tërësisht të
qarta, njërin e emërton me emrin EDI, ndërsa tjetri nuk ka emër, gjetje
artistike e filozofike kjo e autorit, që simbolizon jo vetëm rivalitetin mes dy
kolegëve, absurditetin e pikës eksiztenciale e njerëzore, por edhe
jobesueshmërinë ndaj njëri-tjetrit. “Inspektor Edi po e shihte me dyshim.
Megjithatë e mori revistën në duar. -E ke fare të thjeshtë, – foli – mënjanës.
– Nëse nuk ke fakte, propozo të arkivohet çështja. Kjo ishte fare e papritur
për inspektor Edin. Ai mund të priste çdo sugjerim nga oficeri i shërbimit të
fshehtë, por jo propozimin për mbylljen e dosjes. Ky do të ishte dështim i
plotë. Dhe ai (Edi) nuk e kishte njohur dështimin deri atëherë. -Je në vete?! –
u hodh përpjetë si ta kishin pickuar. – Janë shtatë viktima, kam trysni të
llahtarshme për ta zgjidhur çështjen, dhe ti më thua ta arkivoj!” Për të dy, si
për inspektorin Edi dhe për oficerin e krimeve të fshehta, është një prani e
padëshirueshme, por secili prej tyre kanë shumë nevojë për njëri-tjetrin, për
të kuptuar se çfarë shkon mirë apo keq, si palë përgjegjëse për të investiguar
më shumë rreth zbulimit të shkaqeve të asaj tragjedie me shumë mistere, – ishte
aksidentale apo krim dhe ndëshkim?! Inspektori Edi përpiqet për të parë më thellë
në njerëzoren e dosjes e të krimit. Krenaria në aftësitë e tij zbuluese e çon
atë të urrejë hipokrizinë e nënvetëdijes të oficerit të shërbimit të fshehtë
dhe paaftësisë të atmosferës kolektive (personazhe anësorë si Nora policja dhe
kapiteni) që janë përfshirë në mbledhjen e fakteve dhe zgjidhjen e shkaqeve të
vërteta të krimit, të cilët inspektor Edi, (polici Eno) nuk mundin t’i ndalojnë
në gjetjen e shkaqeve, aq më tepër kur oficeri i shërbimit të fshehtë e shikon
dosjen si asgjë me vlerë! Ndjenjë kjo e besimit tmerrësisht të vetmuar. Para së
gjithash, gjurmët e krimit i kanë çuar të dy ata në Famullinë e At Ludovikut,
krim e ndëshkim bazuar në marrëveshje misterioze e të fuqishme njerëzore, dhe
si detektivë bëjnë më të mirën, për të qëndruar në anën e djathtë të ligjit, që
nuk e ndryshon dot faktin, se ata duhet të merren me njëri -tjetrin dhe me
taktikat e tyre hetimore, për të arritur objektivin bazë – zgjidhjen e
misterit. Në fund të fundit, të dy janë detektivë dhe kjo është ajo që bëjnë
detektivët. Dy personazhe të mirëvendosur e të parashikueshëm në lëvizjet dhe
veprimet e tyre, pavarësisht nga preferencat e partnerëve përkatës, por që
autori Veizi ka ditur të krijojë partneritetin e shëndoshë dhe emocional të
inspektorit Edit dhe Oficerit të krimeve dhe të zbardhë mjeshtërisht karakteret
e personalitetin e tyre.
Eva është një personazh i rëndësishëm në roman. Relativisht
e re në moshë dhe tërheqëse, e divorcuar nga një martesë e pakënaqur, dhe pas
divorcit, Eva e sjellshme në dukje dhe e komunikueshme në heshtje, jetonte
ferrin në një skllavëri shumëfishe me vështrimet e përvjedhura mashkullore dhe
marrëdhënieve seksuale disa vjeçare me “hije” dhe anonimë në jetën e saj,
perspektiva të pashpresa këto, të cilat jo vetëm kurrë nuk u morën vesh, por
edhe për ironi të fatit, Eva do të lindte një fëmijë të jashtëligjshëm, djalin
e “vëllanë” e saj – Vikin, i cili fillimisht e dinte që e kishte “motër”. Vonë
në shtratin e agonisë, ajo i tregoi sekretin e atij misteri. Një nga
komponentët më të fuqishëm të këtij romani, është dualiteti simbolik i këtyre
dy personazheve të ndërthurura mjeshtërisht në kohë e hapësirë. Eva vdiq me
ndjenjën e dilemës se kush ishte ati i vërtetë i fëmijës së saj, por edhe me
ndjenjën se At Ludoviku ishte babai i Vikit, si rezultat i një orgjie në
agoninë e dyzuar njerëzore dhe epshndjellëse, që flakëronin nga sytë e saj e të
at Ludovikut, në dhomëzën e rrëfimit nën dritën e qirinjve. “Ajo i ishte afruar
më shumë nga sa duhej. Gjithçka e saj ishte fare pranë. Mjaftonte që të zgjaste
pak dorën dhe… – Më kurorëzo atëherë, – i kishte thënë ajo dhe frymën e saj të
ngrohtë e kishte ndier në fytyrë. – Pse të mos vij në shtrat me ty më parë? Eva
po e shihte me ca sy joshës. Gjoksi i ngrihej dhe ulej thekshëm nga
frymëmarrja. Kurse at Ludoviku ishte turbulluar i tëri.(fr.f.225).” Në atë çast
ai nuk ishte më prift, por një mashkull që po tërbohej pas erës së femrës. Ajo
po i afrohej atë çast, ishte një mrekulli e pakrahasueshme. Frat Ludoviku nuk e
kishte kuptuar se si ishte gjendur midis shalëve të saj. Nuk e kishte kuptuar,
se çfarë kishte ngjarë mes tyre në ato çaste të ethshme, nuk e kishte kuptuar,
se kush e shtynte të bënte atë veprim krejt të papërgjegjshëm, veçse kishte
ndier orgazmën të rrëshqiste ethshëm dhe ai në vend që të ç’tensionohej, ishte
tensionuar më tepër.”(f.226)
Padyshim ky monolog provon vlerën e tij në kontekstin
seksual, ankthit pëshpëritës dhe mëkatit mbi shpinë të mashkullit, që dominohet
nga besimi te perëndia; “-Oh Zot, kjo ishte…..Pse Eva-t janë mëkataret e
pandreqshme të kësaj bote?!(f.226),- por edhe nga zgjedhjet dhe vendimet morale
të dashurisë njerëzore. Shumica e qenieve njerëzore duket se kanë aftësinë për
të gjetur gëzim e kënaqësi jo vetëm nga gjërat e thjeshta, por edhe nga
zgjedhjet dhe forca shpirtërore e tyre. Qasje të ndryshme këto, për jetën dhe
zgjedhjet që bën gjatë saj, në bazë të pikëpamjeve të tyre morale dhe etike.
Ka një ndryshim thelbësor, se si këta dy personazhe, e
shohin botën dhe njerëzit që i rrethojnë. Bota për ta është e ashpër, zbrazëti
dhe krizë vlerash, e pamëshirshme.
Autori Veizi mjeshtërisht hyn në thellësi të marrëdhënieve
të tensionuara në heshtje të Evës, Vikit dhe at Ludovikut me ambientin familjar
dhe njerëzit përreth. Autori menaxhon mrekullisht forcën rrëfyese dhe krijon
lidhjen e fortë mes këtyre personazheve. Viki beson thellësisht në fuqinë e
misterit se kush është babai i tij, mënyra se si autori e prezanton atë, ato që
Viki thotë, premton e bën. Ai nuk e sheh veten, ashtu sikundër të tjerët e
shohin atë. Atij i duket sikur ata nuk e shohin drejt, qoftë edhe në situata
delikate të jetës së tij, por edhe në ato të gabuarat. Përfundimisht, ai është
verbuar nga misteri dhe mënyra si të bëjë para për të jetuar. Ai zgjedh fitimin
personal mbi vlerat personale dhe të afërmeve të tij. Nuk është e rastit që
Viki ka mentalitetin sundues të korruptimit shpirtëror dhe përfitimit material,
nëpërmjet grabitjes, drogës, skllavërisë seksuale, precedentëve penalë e plot
vese të tjera, për realitetet e jetës së përditshme. Shpesh, në pamje të parë,
ato i duken deklarative, mes hipokrizisë e trysnisë së jetës e mbijetesës,
metaforë kjo se krimet e shkeljet janë për njerëzit. Nga ana tjetër, ai kërkon
atin e tij, dashurinë e nënës së tij, për të korrigjuar gabimet që “këta
prindër të hershëm” kanë shkaktuar ndaj tij. Kështu që dashuria e tij për ta,
përmban në vetvete një kontradiktë; përpjekja për t’u kthyer në të kaluarën dhe
në përpjekje për ta ndrequr të kaluarën. Jeta e tij tashmë është shkatërruar
dhe ai tashmë është aty në Famulli, dëshmitar i asaj orgjie, ngjizjes së
deklaruar tashmë triumfalisht.
“Njëzet vjet më parë mamaja ime më ngjizi këtu, në këtë
shtëpi të zotit. Dhe me kë do të thoni ju? Jeni kureshtarë ta dini….? Me
priftin e kësaj famullie? -Domethënë na qenke djalë prifti!-kishte thënë njëra
nga vajzat… -Po, – kishte thënë Viki, – jam djali i priftit dhe për njëzet vjet
me radhë nuk e kam ditur. Nëna ma mbante të fshehtë. Jo më larg se dje e mori
vesh edhe ai vetë; sot e morët vesh ju, por nesër do ta marrë vesh i gjithë
qyteti.”(f.238). Viki beson thellësisht në fuqinë e fjalëve të tij, se at
Ludoviku është edhe prift edhe baba. Arroganca e tij në të folur me humor
indikativ nënkupton jo vetëm rrugën e mundimshme të tij, por pothuajse “nxjerr
në dritë” dëshirat e tij mbi të tjerët. Deklaratat e Vikit janë ironike, dëshmi
monumentale të arrogancës së jetës dhe Viki përfundimisht pajtohet me tezën e
tij radikale, se nuk ka kthim mbrapa, por ajo mbart në vetvete të pavdekshmen e
njerëzoren. Sepse, me kalimin e kohës, ai ndjente më pak keqardhje, për atë që
kishte bërë dhe atë çfarë po bënte aty në famulli, si hakmarrje kjo ndaj së
kaluarës. Tek emri i at Ludovikut merr kuptim edhe titulli i romanit. Ai jeton
në atë mënyrë që tregon respekt dhe dinjitet për të gjitha shtresat e shoqërisë
dhe banorët e qytezës. Ai di shumë gjëra e sekrete për shumicën e tyre dhe
muret e dhomëzës së rrëfimit mbartin mëkatet e gjithsecilit dhe të at
Ludovikut.
“Veçse ishte i lodhur. Mbante mbi vete gjithçka të atij
qyteti. Brengën e tij. Ai dukej vërtet i qetë dhe u buzëqeshte qytetarëve, kur
rastiste të dilte ndonjë shëtitje të shkurtër nëpër qytet. Ishin po ata që
kishin rrëfyer te ai mëkatet e tyre. Të pabesueshmet… ‘Mjaft më! Njerëz të
pacipë! Ky vend qelbet erë. Ju të gjithë jeni kurvat e qytetit’. Por nuk mund
ta bënte këtë. Ndaj, veç buzëqeshte dhe lutej nën zë”.(f.198-199).
At Ludoviku i ndjek në luftën e jetës dhe lutet për të
mbijetuar. I mëshiron, i fal dhe i qetëson në mënyra të ndryshme, pa i treguar
askujt. Titulli i plotë “Orgji në Famullinë e at Ludovikut” në kuptimin fjalë
për fjalë, nënkupton mëkatin njerëzor të orgjive, që do të thotë, se do të ketë
dashuri dhe dhimbje. Kuptimi i dytë është se këto ndodhin në shtëpinë e Zotit
mes hyjnores e njerëzores dhe kuptimi i tretë më i rëndësishëm është analogjia
e legjendës që flitet e tregohet -orgjia madhështore e masonëve, ku burra të
fortë e hamshorë pinin, deheshin e shkonin me gra të bukura, me absurditetin e
orgjisë të Vikit, shokëve dhe mikeshave të tyre, nën hundën dhe vëzhgimin e at
Ludovikut. Ndërgjegjja e at Ludovikut nis me dilemën filozofike, për shkak të
statusit të tij religjioz dhe social-politik, ekonomik, të dramave njerëzore e
të realitetit të jetës, në të cilën ai duhet të pyesë besimin dhe moralin e
tij. Ai ka besim tek Zoti. Pasi kupton se si do të vazhdojë ta jetojë jetën e
paskëtaj nate orgjish, gjendja e tij bëhet një shembull i relativizmit moral,
nëse nuk ka të vërteta universale morale. Kthimi mbrapa paraqet dy të kundërtat
filozofike e morale, përmasat tragjike që at Ludoviku detyrohet të marrë
përgjegjësitë vetë: Djegien e Famullisë! Por më e rëndësishmja është se sa më
shumë rrëshqisni nëpër faqet e romanit, ju bën me të vërtetë të mendoni dhe
ngrini disa pyetje hipotetike. Ju do të kuptoni se si personazhet përpiqen për
të gjetur përgjigjet dhe të pajtohen me to. Çfarë do të bëjnë at Ludoviku, Eva,
Viki, Inspektor Edi, Oficeri i krimeve të fshehta, masakra e masonëve me
masakrën aktuale, at Engjëlli, gjyshi dhe gjyshja, Nora, polici Eno, Venera,
piktori, historiani, arkeologu, e disa personazhe në hije? Sa larg do të
shkojnë për të mbrojtur të vërtetën, dashurinë, enigmën, dhimbjen, misterin e
reputacionit të tyre në kërkim të njerëzores dhe në çmendurinë e orgjive? Sa
egoistë do të jenë? Mendimi i Inspektor Edit që i ofron gazetares Venera për të
shkruar një roman, a është ky ngushëllimi i tyre me vlerë më shumë se jeta e
njerëzve? Fundi i romanit është e fshehta shumë më e mprehtë, duhet ta lexoni
dhe të mësoni “enigmën” që posaçërisht shkaktoi këtë tragjedi, këtë masakër. A
është kjo e mjaftueshme për t’i dhënë kuptim njerëzores në çmendurinë e
orgjive? Secili nga personazhet dhe ne lexuesit jemi të lindur nga dashuria. Po
ashtu, gjithkush ka nevojë për marrëveshjen e madhe të dashurisë njerëzore, për
të na bindur se ia vlen të jetosh dhe jeta është e bukur. Pasi kemi marrë e
dhënë dashuri, kjo zakonisht zgjat jetën. Por universi, bota reale dhe shoqëria
është një vend mjaft i ftohtë me mure socialë, politikë dhe historikë të hirtë.
Ajo ç’ka ne duhet të investojmë, janë ndjenjat tona për ta ngrohur e qartësuar
atë. Shkrimtari dhe publicisti Leonard Veizi i ka kushtuar një vëmendje
jashtëzakonisht të admirueshme strukturës narrative. Dialogu i personazheve
është i mrekullueshëm e i mprehtë. Struktura gramatikore, zhargoni gjuhësor,
koha e foljeve dhe drejtshkrimi i fjalëve, tregojnë se autori ka njohuri të
shkëlqyera e profesionale të gjuhës shqipe, që e bëjnë romanin shumë
interesant, me ide dhe mendime të thella e të detajuara, rreth konfliktit
shpirtëror, artistik e filozofik, dhe jo vetëm kaq – mesazhi i tyre është mjaft
prekës.
Raimonda Moisiu
Hartford CT
USA,Shkurt 2014
No comments:
Post a Comment